هر دل که درو مایهٔ تجرید کم است

بیهوده همه عمر ندیم ندم است

جز خاطر فارغ که نشاطی دارد

دیگر همه هرچ هست اسباب غم است

از خود به درآیی نفسی تجرید است

فارغ شوی از هر هوسی تجرید است

خودبینی و بی سیم و زری مشغولی است

اکرام همه خلق جهان تجرید است

آن را که دلش خانهٔ توحید بود

در کون و مکان طالب تجرید بود

او را که شب و روز بود بر در او

شبها همه قدر و روزها عید بود

افکند بتی به بت پرستی ما را

او راست خبر که نیست هستی ما را

زان می که شب وصال با هم خوردیم

تا روز قیامت است مستی ما را

ما را تو مدام دل به مستی ندهی

وز هستی خویش تا نرستی ندهی

تا هستی و نیستیت یکسان نشود

باید که تو نیستی به هستی ندهی

ساقی به صبوحی می ناب اندر ده

مستان شبانه را شراب اندر ده

مستیم و خراب در خرابات فنا

آوازه به عالم خراب اندر ده

دانم که زنیستی تو هستم کردی

پس از بد و نیک هر چه هستم کردی

من مستم و شک نیست که اصحاب کرم

بر مست نگیرند و تو مستم کردی

مستم دارد زباده ساقی پیوست

مستی که بود جام می اش دور از دست

این کار نگر که مر مرا افتاده است

یاران همه از می و من از ساقی مست

مستی زمی عشق و نه مستی زمی است

وآن کس که زمی مست بود مست کی است

دیوانه بهار دید گفتا که دَی است

جنبیدن هر کسی از آنجا که وی است

هر کاو نشود مست تو او مغبون است

واین حالت مستی زصفت بیرون است

مستی باید خراب همچون «اوحد»

تا او داند که حال مستی چون است

در صفّهٔ شاه دست یازی نبود

واندازهٔ کوتاه و درازی نبود

نارفته قدم تو معرفت می گویی

تو خود گویی ولی نمازی نبود

یک دست به مصحفیم و یک دست به جام

گه نزد حلالیم و گهی نزد حرام

نه پختهٔ پخته ایم و نه خامی خام

نه کافر مطلق نه مسلمان تمام

در راه خدا نکتهٔ طامات چه سود

اقرار زبان با دل برلات چه سود

گیرم که ره کعبه به سر پیمودی

مالت به حرم دل به خرابات چه سود

آنها که به تقلید عبارات کنند

واندر طلب خدا ریاضات کنند

تا دل نکنی پاک ز دنیا و هوا

در راه به یک پیاده شان مات کنند

قلّاش و قلندری و عاشق بودن

می خواره و بت پرست و فاسق بودن

در کنج خرابات موافق بودن

به زانک به خرقه در منافق بودن

درویشانیم و نیز دلریشانیم

آواره زخان و مان وز خویشانیم

ما جامهٔ مردان به سپر ساخته ایم

تا خلق گمان برد که ما زیشانیم

نارفته ره صدق و صفا گامی چند

پوشیده مرقّعی ازین خامی چند

بگرفته به تقلید الف لامی چند

بدنام کنندهٔ الف لامی چند

هرگه که ببینی دو سه سرگردان را

عیب ره مردان نتوان کرد آن را

تقلیدِ دو سه مقلّد بی معنی

بدنام کند راه جوامردان را

هر مرد که با فراغتش سامان است

هر چند که مفلسی بود سلطان است

تا هست طمع بهشت دوزخ باشد

فارغ شو و چشم سوزنی میدان است

اکنون که تو را امید آزادی خاست

مشغول شدن به دیگری سخت خطاست

دعوی فراغت کنی و مشغولی

انصاف بده فارغ و مشغول رواست؟!