گنجور

 
امیر شاهی

اَمیرْ شاهیِ سَبزِواری متخلص به «شاهی» با نام و نسب کامل‌تر «آق ملک پسر ملک جمال‌الدین فیروزکوهی سبزواری» (زاده ۷۸۵ هجری قمری در سبزوار - درگذشته به ۸۵۷ قمری) از شاعران دورهٔ تیموری است که در خوشنویسی، نگارگری و موسیقی نیز مهارت داشته است. نسب وی به سربداران آن دیار می‌رسد و از خواهرزادگان خواجه علی مؤید امیر سربداری بوده است.

وی در سبزوار زاده شد و زمانی به هرات رفت و مصاحب و ندیم شاهزاده بایسنقر شد. اما این مصاحبت پایدار نبود. برخی سبب تیرگی روابط امیر شاهی و بایسنقر را، سخنان کنایه‌آمیز شاهزاده خطاب به امیر شاهی در شکارگاه دانسته، و گفته‌اند که امیرشاهی از آن پس، از بایسنقر دوری گزید و سوگند یاد کرد که هیچ گاه خدمت سلاطین نک‍ند. پس از آن به سبزوار بازگشت و به کشاورزی پرداخت.

چندی بعد ابوالقاسم بابر وی را برای نگارگری کوشک گل افشان به استرآباد فراخواند و هم در آنجا بود که زندگانیش به پایان رسید. پیکر او را به سبزوار آوردند و در خانقاه اجدادیش در بیرون شهر به خاک سپردند.

به نظر می‌رسد كه اشعار امیرشاهی در روزگار خود شاعر شهرت و محبوبیت فراوانی یافته، چه، بسیاری از شعرای معاصر و پس از او به تتبع اشعار وی پرداخته‌اند.

این آمار از میان ۱٬۰۹۷ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۲۰۱ ۱۸٫۳۲
۲ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) ۱۶۰ ۱۴٫۵۹
۳ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) ۱۱۱ ۱۰٫۱۲
۴ مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) ۹۶ ۸٫۷۵
۵ مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۸۸ ۸٫۰۲
۶ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) ۷۰ ۶٫۳۸
۷ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) ۶۸ ۶٫۲۰
۸ مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) ۶۱ ۵٫۵۶
۹ فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) ۵۳ ۴٫۸۳
۱۰ مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) ۴۰ ۳٫۶۵
۱۱ فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) ۳۲ ۲٫۹۲
۱۲ مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) ۳۱ ۲٫۸۳
۱۳ مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) ۲۴ ۲٫۱۹
۱۴ فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) ۲۱ ۱٫۹۱
۱۵ فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) ۱۷ ۱٫۵۵
۱۶ فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) ۶ ۰٫۵۵
۱۷ مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) ۵ ۰٫۴۶
۱۸ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) ۵ ۰٫۴۶
۱۹ مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) ۵ ۰٫۴۶
۲۰ مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) ۳ ۰٫۲۷

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزل ۱٬۰۰۱ ۹۱٫۲۵
۲ رباعی ۳۸ ۳٫۴۶
۳ قطعه ۲۶ ۲٫۳۷
۴ مسمط ۲۵ ۲٫۲۸
۵ تک بیت ۷ ۰٫۶۴

آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۲۵ بیت و کوتاه‌ترین شامل ۱ بیت شعر است):

ردیف تعداد ابیات شعر فراوانی درصد از ۲۱۹ شعر
۱ ۵ ۱۴۲ ۶۴٫۸۴
۲ ۷ ۳۳ ۱۵٫۰۷
۳ ۲ ۲۱ ۹٫۵۹
۴ ۶ ۱۰ ۴٫۵۷
۵ ۱ ۷ ۳٫۲۰
۶ ۳ ۳ ۱٫۳۷
۷ ۹ ۱ ۰٫۴۶
۸ ۴ ۱ ۰٫۴۶
۹ ۲۵ ۱ ۰٫۴۶

آمار ابیات به تفکیک زیربخش‌های این قسمت به شرح زیر است (بخش‌هایی که در این جدول نیامده‌اند فاقد شعر بوده‌اند):

ردیف بخش تعداد ابیات درصد از کل
۱ دیوان اشعار ۱٬۰۹۷ ۱۰۰٫۰۰