همه زمین و زمان خرمست و آبادان

به پادشاه زمین و به شهریار زمان

ابوالمظفر سلطان عالم ابراهیم

که روزگار نبیند به حق چو او سلطان

خدایگانی توقیع و ذکر او منشور

جهان ستانی نامه ست و نام او عنوان

ز دست فتنه برآید به رزم او چنگال

به کام مرگ برآید ز تیغ او دندان

یکی حصاری گیرد چو بر گشاد دو چنگ

یکی سپاهی خاید چو باز کرد دهان

بکوبد آنکه خلاف خدایگان خواهد

که کارنامه بی مغز را یکی برخوان

نگاه کن که چه بر خویشتن بپیچد از وی

چگونه روی بدو داد محنت و حرمان

شدش فرامش آن حال کامد از جاجرم

نمد قبایی پوشیده پاره و خلقان

به راه مرکب او بود پیر لاشه خری

ز چوب کرده رکاب و ز لیف کرده عنان

همه فراغت او آنکه گرم خفتی شب

همه تنعم او آنکه سیر خوردی نان

لباس خوبش پشم و بساط نرمش خاک

سلیح و آلت خاشاک و خون او انبان

به فر و دولت و اقبال شهریار اجل

به قدر و رتبت بگذاشت تارک از کیوان

چو یافت از ملک شرق زور و زهره شیر

بدو سپرد ملک مرغزار هندستان

ز رزم جویان دادش چهل هزار سوار

چو تیغ آخته قد و چو نیزه بسته میان

ولایتی که بدو داد خسرو عالم

هزار رای فزون بود در نواحی آن

به طول بود ز مهیاره تا به آسا سرو

به عرض بود ز کشمیر تا به سیبستان

چو مار پیچان بودی ز حد تیغش رای

چو برگ لرزان بودی ز نوک تیرش خان

چو از قبایل نسبت همی به شیبان کرد

شدند بر فلک از مفخرش بنی شیبان

بدان سپاه و بدان خواسته فریفته شد

بگشت در سر بی هوش و مغز او عصیان

به نیم ساعت کفران ز هر چه نعمت داشت

تهی نشاندش آری چنین کند کفران

به پای ها بر بندی شدی دوال رکاب

به گردن اندر طوقی شدش ز خفتان

طلوع بودش چون نجم و نجم نام ویست

غروب باشد آری پس از طلوع بدان

به قرب خسرو شد محترق چنین باشد

هر آن ستاره که با آفتاب کرد قران

کدام حصن ز هند او حصار خواست گرفت

که نه به دولت سلطان برو شدی زندان

نه پند بودش از حال قتلغ و بیرنی

نه عبرت افتاد او را ز بی خرد به میان

نه از ستادن یاد آمدش که در سنور

چه ره گرفت چو اصرار کرد بر طغیان

ز راجه پیران و ز رایکان چه لشکر داشت

بر آن حصار برافراخته چو چرخ کیان

چو فوجی از سپه شاه روی داد بدو

مه نشاط وی اندوه گشت و سود زیان

شدش فرامش از بویه لباح و دمن

فرو گرفت به نیرنگ و تنیل و دستان

همی به قوت گردن فراخت همچون شیر

همی به کوشش آتش فشاند چون ثعبان

غریو مرکب خسرو چو گرد حصن بتاخت

گرفت سخت گریبان بخت او خذلان

سعادت ملک او را فرو کشید ز حصن

به غل دو دست و همی خواست زینهار و امان

شکوه شاه به خم کرد چون کمان پشتش

گلوی او به زه اندر کشید همچو کمان

ز نور و ساده نه محکمترست فرهنده

کزین دو جای حصین تر نبود در کیهان

خیال آن را گردون نکرده بود قیاس

سپاه آن را گیتی ندیده بود کران

نه در دیارش بادی وزیده از اسلام

نه در زمینش بویی رسیده از ایمان

چو رأیت ملک آن جایگاه سایه فکند

زنای موکب عالی بخاست بانگ و فغان

سری نبود که آنرا نبود هوش وخرد

تنی نماند که آن را نخست جان و روان

خدای عزوجل نصرتیش داد که چرخ

به خسروان گذشته نداده بود نشان

هزار بتکده هر یک هزار ساله فزون

سپاه خسرو کردش به یک زمان ویران

دگر فتوح ملک یاد چون توانم کرد

که عاجزست ز اوصاف او بنان و بیان

بگویم اکنون زان جمله مختصر لختی

که نیست قادر اندیشه در تمامی آن

ز فتح بودیه گرده یکی به نظم آرم

حقیقتست که افزون شود ز صد دیوان

عمر چو دید که آمد سپاه خسرو شرق

بتاب آتش سوزان و زور باد وزان

ز گرد ایشان خورشید و ماه گشته سیاه

ز بار ایشان ماهی و گاو گشته گران

در آب جست چو ماهی از آنکه دانست او

که تیغ خسرو مرگست و رست ازو نتوان

ز بهر جنگ ملک مرکبان چوبین ساخت

نهنگ وار در افکندشان به آب روان

نشسته در شکم هر یکی دویست سوار

به زیر ایشان آن مرکبان بر آب سنان

بر آب کشتی خسرو روان چو کشتی نوح

زمین گرفته ز شمشیر تیز او طوفان

چو شد زمانی اندر میان آب حسام

فروخت آتشی از خون و جان شرار و دخان

در آب غرق عمر با سپاه چون فرعون

ملک مظفر گشته چو موسی عمران

عدو شکسته و سحرش همه فرو خورده

به دست شاه جهان آن حسام چون ثعبان

ز فتح غور و ز حال محمد علاش

چه شرح دانم دادن به صد هزار زبان

چو کوه ثهلان آسوده بود از جنبش

چو چرخ گردان بی باک بود از حدثان

نه از فراخی پهنای او برون شده باد

نه بر بلندی بالای او زده باران

چو قصد کرد به پیکار رزم او خسرو

چو حلقه بست سپه گرد آن حصار کلان

ز بس که خون راند آنجا سپاه خسرو گشت

جبال غور همه پر شقایق نعمان

نه دیر دیدند او را سراییان ملک

به پالهنگ کشان پیش خسرو ایران

خدای داند تا از خزانه های ملوک

از آن حصار چه برداشت شهریار جهان

زهی به دولت ملک تو چرخ کرد زمین

زهی به نصرت و فتح تو دهر کرده ضمان

نه بی رضای تو اختر همی کند تأثیر

نه بی هوای تو گردون همی کند دوران

کدام کار که رایج نبودت از گردون

کدام کام که حاصل نگشتت از یزدان

کدام شاه است از شاهزادگان بزرگ

که او نبوسید آن فر خجسته شادروان

همیشه تا بود اندر زمین ضیا و ظلام

همیشه تا رسد اندر جهان بهار و خزان

چو آفتاب بتاب و چو نوبهار بخند

چو روزگار بگرد و چو کوهسار بمان

به بزم بنده نواز و به رزم خسرو بند

به جود گیتی بخش و به تیغ ملک ستان

خدای عزوجل مستجاب گرداناد

به خیر دعوت مسعود سعد بن سلمان