بخش ۳۳ - داستان جهانگیری اسکندر و عمارت شهرها و اختراع کارهای وی بر سبیل اجمال
گهرسنج این گنج گوهرفشان
چنین می دهد از سکندرنشان
که چون این خردنامه ها را نوشت
به دل تخم اقبال جاوید کشت
به ملک عدالت علم برکشید
به حرف ضلالت قلم درکشید
به کشور ستانی عنان تاب داد
ز کشور ستانان سنان آب داد
نخستین چو خور سوی مغرب شتافت
فروغ جمالش بر آن ملک تافت
به کف تیغ آتشفشان صبح وار
سپه تاخت بر لشکر زنگبار
زدود از پی رستن از ننگشان
ز آیینه مصریان زنگشان
وز آنجا سپه سوی دارا کشید
و زو کین خود بی مدارا کشید
لباس بقا بر تنش چاک کرد
ز ظلمات ظلمش جهان پاک کرد
وز آن پس به تأیید عز و جلال
سراپرده زد بر بلاد شمال
شمالش چو در سلک ملک یمین
درآمد علم زد به مشرق زمین
به مشرق زمین مطلع نور شد
وز آن ناحیت تیرگی دور شد
ولی چون خور آنجا نه دیر آرمید
جنیبت به حد جنوبی کشید
وز آنجا به مغرب زمین بازگشت
سرانجام کارش چو آغاز گشت
در آخر نهاد اندرین تنگنای
چو پرگار بر اولین نقطه پای
شد این چار دیوار با چار حد
به ملکیت دولتش نامزد
به محدود آورد روی از حدود
فرو ریخت باران احسان و جود
ز سر حد چین تا در روم و روس
جهان را رهاند از دریغ و فسوس
گهی آخت بر هند شمشیر عزم
گهی ساخت بر دشت خوارزم رزم
گه از نور آهنگ ظلمات کرد
بدو نور ظلمت مباهات کرد
صنمخانه ها را ز بنیاد کند
به زردشت و زردشتی آتش فکند
ز هر دین به جز دین یزدان پاک
فرو شست یکباری لوح خاک
بنا کرد بس شهرها در جهات
به سان سمرقند و مرو و هرات
پی بستن سد به مشرق نشست
در فتنه بر روی یأجوج بست
چو طی کرد یکسر بساط بسیط
ز خشکی درآمد به اخضر محیط
تهی گشته از خویش بر روی آب
همی رفت گنبد زنان چون حباب
تو گویی مگر گوهرافشان قلم
به لوح زمرد همی زد قلم
چو ملک جهان یافت بر وی قرار
چه نادر اثرها که گشت آشکار
زر و سیم نقش روایی گرفت
که با سکه اش آشنایی گرفت
به آهن چو ره یافت زو روشنی
به آیینگی آمد از آهنی
ازو زرگران زرگری یافتند
و زو سیم و زر زیوری یافتند
به هر ره که زد کوس بهر رحیل
ازو گشت پیموده فرسنگ و میل
ازو نوبتی نوبت آغاز کرد
ز نام وی این زمزمه ساز کرد
به لفظ دری هر چه بر عقل تافت
به یونانی الفاظ ازو نقل یافت
بسی از حکیمان و دانشوران
نه تنها حکیمان که پیغمبران
در آن خوش سفر همدمش بوده اند
به تدبیر ره محرمش بوده اند
یکی زان حکیمان بلیناس بود
ز پیغمبران خضر و الیاس بود
چو پیش آمدی مشکلی در رهش
برون از وقوف دل آگهش
ز هر یک در آن خواستی یاوری
به فکرت گزاری و حیلتگری
به خود هم دل حکمت اندیش داشت
که حکمتوری از همه بیش داشت
چو از دیگران کار نگشادیش
گشادی ز تدبیر خود دادیش
بلی حکمت آن به که زاید ز دل
زهاب درایت گشاید ز دل
زمین دل مرد را در سرشت
بود از حکیم ازل دست کشت
نه تاراج مرگش تواند ربود
نه تیغ هلاکش تواند زدود
ز دستش درین دیر دیرینه پای
رود هر چه هست آن بماند به جای
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به توصیف شخصیت سکندر مقدونی و دستاوردهای او می‌پردازد. سکندر، حکمت و عدالت را در سرزمین‌ها گسترش می‌دهد و با کمال قدرت به جنگ‌ها و فتوحات می‌پردازد. او با نیروی خود بر ننگ‌ها غلبه می‌کند و ظلم را از جهان دور می‌سازد. او سرزمین‌های زیادی را فتح می‌کند و به تأسیس شهرها و تمدن‌ها همت می‌گمارد. سکندر در کنار دانشمندان و پیامبران بزرگی مانند خضر و الیاس می‌باشد و با حکمت و درایت، مشکلات را حل و فصل می‌کند. در نهایت، او از خودش میراثی بزرگ به جا می‌گذارد که نه با مرگ و نه با خطرات دیگر از بین نمی‌رود.
هوش مصنوعی: این بیت به ما می‌گوید که کسی که به دقت و با احتیاط ارزش‌ها را می‌سنجد، مانند سکندر کبیر (که نشان‌دهنده‌ی قدرت و ثروت است) می‌تواند به گنجینه‌ای از دانش و ثروت دست پیدا کند. در واقع، این شخص با دقت در تشخیص و بررسی ویژگی‌های واقعی، به دستاوردهای بزرگ و ارزشمندی نائل می‌شود.
هوش مصنوعی: وقتی این نوشته‌های حکیمانه را به رشته تحریر درآورد، در دل انسان بذر موفقیت و خوشبختی را می‌کارد.
هوش مصنوعی: سخن از این است که در روزگار حکومت عدالت، دانش و آگاهی به اوج می‌رسد، در حالی که در دوران فساد و گمراهی، نوشتار و اندیشه نادرست و بی‌پایه رواج می‌یابد.
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به توصیف لحظاتی می‌پردازد که در آن قدرت و اختیارات بر عهده شخصی قرار می‌گیرد. او به تأثیرات و پیامدهای این وضعیت اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که در چه حالی احساس قدرت و تأثیرگذاری انجام می‌شود. به طور کلی، این بیت بیانگر انتقال مسئولیت و اثرگذاری است.
هوش مصنوعی: در آغاز، زمانی که خورشید به سمت مغرب حرکت کرد، نور زیبایی او بر آن سرزمین تابید.
هوش مصنوعی: سپاه با شمشیرهای تند و سوزان مانند آتشفشان صبح به سوی لشکر زنگبار هجوم برد.
هوش مصنوعی: از سر ننگشان، از آیینه‌ای که زنگ‌زده‌است، پاک شدند تا به رهایی برسند.
هوش مصنوعی: از آنجا سپاه به سمت دارا حرکت کرد و از او به شدت انتقام گرفت.
هوش مصنوعی: به خاطر ظلم و تاریکی‌هایی که وجود داشت، او لباس زنده‌مانی را به تن کرد و جهان را از آلودگی و ناپاکی نجات داد.
هوش مصنوعی: پس از آن، با حمایت و عظمت خود، پرده‌ای به نشانه قدرت بر کشورهای شمالی افراشت.
هوش مصنوعی: وقتی شمال در قلمرو پادشاهی راست قرار گرفت، نشانه‌ای از قدرت و علم بر سرزمین‌های شرقی نمایان شد.
هوش مصنوعی: در مشرق زمین نور پدیدار شد و از آن منطقه تاریکی به دور رفت.
هوش مصنوعی: اما چون خورشید آنجا نماند و دیر نتابید، گذر جنیبت به سمت جنوب حرکت کرد.
هوش مصنوعی: سرانجام، پس از اینکه کارش شروع شد، به سمت غرب زمین برگشت.
هوش مصنوعی: در نهایت، مانند نقشه‌ای که در یک نقطه مشخص قرار دارد، در این وضعیت دشوار و محدود، باید بر روی اولین نقطه خود تمرکز کنم.
هوش مصنوعی: این چهار دیوار با چهار حد، به عنوان ملک و دارایی دولت، به رسمیت شناخته شد.
هوش مصنوعی: زمانی که انسان خود را در مرزها محدود کند، ظرفیت دریافت نعمت‌ها و رحمت‌های الهی کاهش می‌یابد و برکت و خیر زیادی که می‌تواند به زندگی‌اش سرازیر شود، از او دور می‌شود.
هوش مصنوعی: از مرز چین تا دروازه روم و روسیه، می‌خواهم جهان را از حسرت و فریب آزاد کنم.
هوش مصنوعی: گاهی بر هند شمشیر می‌کشید و عزم و اراده‌اش را به نمایش می‌گذاشت و گاهی در دشت خوارزم میدان جنگ برپا می‌کرد.
هوش مصنوعی: گاه از نور، آهنگ تاریکی می‌سازد و گاه در میان تاریکی، به نور می‌بالد و افتخار می‌کند.
هوش مصنوعی: به دستور زردشت، نیایشگاه‌ها را از اساس ویران کرد و آتش را در دل زرتشتیان بر افروخت.
هوش مصنوعی: به جز دین خداوند متعال، تمام باورها و آیین‌ها به نوعی از اعتبار و ارزش خود را از دست می‌دهند.
هوش مصنوعی: او در جهات مختلف، شهرهای زیادی ساخت، شبیه به سمرقند، مرو و هرات.
هوش مصنوعی: در صبحگاهان، دیواری به سوی شرق ساخته شد که مانع ورود یأجوج و مأجوج به سرزمین‌ها شود.
هوش مصنوعی: وقتی که یک فضای وسیع و گسترده را پیمود، از خشکی خارج شد و به محیطی سرسبز و خرم وارد شد.
هوش مصنوعی: در میان آب، گنبدی مانند حباب که خالی از خود شده، در حال حرکت است.
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که گویا قلمی گرانبها بر روی لوحی از سنگ زمرد نقاشی می‌کند یا می‌نویسد.
هوش مصنوعی: وقتی که پادشاهی بر دنیا مستقر شد، آثار نادری نمایان شدند که قابل مشاهده بودند.
هوش مصنوعی: طلا و نقره به داستان‌سازی پرداختند، به گونه‌ای که با سکه‌اش آشنا شدند و هویتی پیدا کردند.
هوش مصنوعی: وقتی که آهن به شکل و فرم جدیدی در آمد، نور و روشنی را به همراه آورد.
هوش مصنوعی: از او، طلاکاران مهارت‌های طلا و جواهرسازی را یاد گرفتند و از او، زیورآلاتی با طلا و نقره ساختند.
هوش مصنوعی: هر کجا که صدای کوس (صدای نغمه) به راه افتاد، به سمت سفر و حرکت، فرسنگ‌ها و میل‌ها را پیمودند و طی کردند.
هوش مصنوعی: او نوبت را به آغاز رساند و به نام او این ندا را به وجود آورد.
هوش مصنوعی: هر چه که به عقل و دانش وابسته است، به زبان دری بیان شده و واژه‌های یونانی از آن گرفته شده است.
هوش مصنوعی: بسیاری از خردمندان و فرزانه‌ها، نه فقط دانشمندان، بلکه پیامبران نیز بوده‌اند.
هوش مصنوعی: در سفر خوشی که داشته، دوستانش با تدبیر و دقت او را همراهی کرده‌اند و در مسیرش همواره در کنارش بوده‌اند.
هوش مصنوعی: یکی از آن حکیمان بلیناس بود که چون خضر و الیاس به پیامبری مشهور بودند.
هوش مصنوعی: زمانی که مشکلی در مسیر او پیش می‌آید، از آگاهی دل خود فراتر برو و به عمق موضوع نرو.
هوش مصنوعی: هر زمانی که به کسی در خواسته‌ات نیاز داری، با تفکر و تدبیر به او فکر می‌کنی و نقشه می‌کشی.
هوش مصنوعی: او به خود نیز تفکر و اندیشۀ حکیمانه داشت، چرا که از دیگران در حکمت پیشی گرفته بود.
هوش مصنوعی: زمانی که دیگران نتوانستند کاری را انجام دهند، تو با عقل و تدبیر خود توانستی آن را به نتیجه برسانی.
هوش مصنوعی: مطمئناً، درست است که بهترین کار این است که از دل و احساسات فوق‌العاده خود پیروی کنیم، چرا که این احساسات می‌توانند درک و بصیرت عمیق‌تری را به ما هدیه دهند.
هوش مصنوعی: دل مردان را زمین به‌وجود آورده است و این خاصیت به حکمت ازلی مربوط می‌شود که از دست خداوند به آن داده شده است.
هوش مصنوعی: نه مرگ می‌تواند او را از خود دور کند و نه شمشیر یا قدرتی می‌تواند او را از وجودش خالی کند.
هوش مصنوعی: دست او سبب شده است که هر کسی در این مکان قدیمی و دیرین به سمت او بیفتد و هر آنچه وجود دارد، در همانجا باقی بماند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.