ناصر فیض
شاعر-طنزپرداز-مترجم و مدرّس زبان ترکی استانبولی
ناصر فیض در ۲ سال قبل، دوشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۱، ساعت ۰۲:۵۵ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۸۷:
ناگفته نماند که:
دربایستن در لغت به معنی اینها آمده است:
مورد احتیاج بودن-ضرور بودن-شایسته و سزاوار بودن-مناسب بودن
اگر این معنی را در نظر داشته باشیم باز هم قابل قبول می‌نماید:
چمن امروز مانند بهشت است و تو شایسته‌ای یا ضرورت دارد که تو باشی تا مردم بگویند که او حورالعین است که آمده است(به بهشت)
همه این حرف‌ها به کنار، شاعر اگر میخواست همه آنچه را که از یک بیت بر می‌آید به زبان بیاورد شعر نمی‌گفت نثر مینوشت و نگران اطناب و تطویل آن هم نبود. او شعر گفته تا این همه تفسیر و تعبیر و برداشت از آن بشود و این با پیچیدگی که خودم پیشتر عرض کردم متفاوت است، تفسیر و برداشت مختلف دارد که هر یک به جای خود سهل و ممتنع است. ببخشید زبان‌درازی کردم.
ناصر فیض در ۲ سال قبل، دوشنبه ۸ فروردین ۱۴۰۱، ساعت ۰۲:۴۱ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۸۷:
براساس آنچه دوستان تا اینجا گفته‌اند پس با توجه به نحو جمله در مصرع دوم این معنی حاصل می‌شود:
چمن[..و باغ و گلگشت و بوستان] امروز مانند بهشت است و تو[ای یار] ملاحظه کرده و مأخوذ به حیایی[می‌کنی]تا اینکه مردم بگویند او حورالعین[به اعتبار بیش از حد زیبا بودن]است و به این دلیل بیرون نمی‌آید یا تردید و رو در بایستی می‌کند.
هر چند این معنی درست به نظر می‌رسد اما کلمه‌ی در می‌بایی را اگر غلط استنساخ و غیره بدانیم و در‌می‌نایی را بپذیریم با عنایت به اینکه سعدی افصح‌المتکلمین است و لزومی ندارد این همه مخاطب را بپیچاند(هرچند او از این کارها بارها کرده است)معنی بیت سلیس‌تر می شود:
چمن امروز مانند بهشت است و تو بیرون نمی‌آیی تا مردم بگویند ببینید حورالعین آمده است.
در مورد دیگر که دوستان از خود سعدی همین تعبیر در‌می‌بایی را ذکر کرده‌اند معنی بسیار روان است و با بحث حاضر متفاوت است.