نایب شه چون زگیتی رخت بست
ناصرالملک آمد و جایش نشست
ظاهرا گفتند جمعی کم خرد
بعد جاهل عالمی برجای هست
گفتیم کاین مرد جبان
پشت استقلال را خواهد شکست
این اروپایی‌پرست است از چه روی
کام خواهید از اروپایی‌پرست
این نسازد کار را محکم، ولی
رشته‌های ملک را خواهدگسست
در اروپا پخته‌اند او را و او
سخت از این پخت و پزهاگشته مست
سخت مکار است و ترسو این جناب
دل بر او زبن روی نتوانیم بست
ابلهان گفتند خیر این‌طور نیست
ناصرالملک آدمی دانشور است
هرکه جاهل ماند دور از آدمیست
هرکه آدم شد ز قید جهل رست
ما بدیشان یک مثل گفتیم نیز
گرچه نشنیدند و تیر از شست جست
« کای بسا ابلیس آدم‌رو که هست
پس به هر دستی نباید داد دست»
« گر به صورت آدمی انسان بدی»
«احمد و بوجهل هم یکسان بدی»
هرکه روزی چند رفت اندر فرنگ
کی شود اگه ز رسم نام وننگ
وانکه درسی چند از طامات خواند
کی کند در سینه‌اش دانش درنگ
دیپلوماسی مشربان خشک مغز
خود چه می‌دانند جز نیرنگ و رنگ
و آن همه نیرنگ‌هاشان صورتی است
کز درون زشتست و از بیرون قشنگ
هرکجا نفعی است شخصی، می‌پرند
سوی آن چون جره باز تیز چنگ
سوی منصب حمله آرند این گروه
چون مقیمان ترن هنگام زنگ
ناصرالملک از فرنگستان چه یافت
جز تقلب‌های دزدان فرنگ
سیرتش باری همان باشدکه بود
گرچه باشد صورت او رنگ رنگ
سخت نزدیک است شعر مولوی
در صفات این چنین قوم دبنگ
«یک شغالی رفت اندر خم رنگ
اندر آن خم کرد یک ساعت درنگ
«پس برآمد یال و دم رنگین شده»
« کاین منم طاووس علیین شده»
ناصرالملک آن برید زشت‌پی
از فرنگ آمد شتابان سوی ری
شورها انگیخت در آغاز کار
با نواهای مخالف همچو نی
اکثریت گشت گردش چرخ زن
چون بنات‌النعش برگرد جدی
حیلت آغازبد و ضدیت فکند
در وکیلان، حیله‌بازی‌های وی
از بیانات پیاپی فاش کرد
آن بناهایی که می‌افکند پی
باده‌ای کاندر اروپا خورده بود
کرد در ایران به یک گفتار قی
نیز از او در اعتدالیون فتاد
آنچه در دیوانگان از شور می
مست گشتند و سوی ما تاختند
چون به سوی باغ، باد سرد دی
خان نایب نیز می‌بالید سخت
کامدستم از اروپا سوی ری
بهر ایران علم و فضل آورده‌ام
تا شوند از فضل من اموات حی
وه چه‌خوش گفت آن حکیم مولوی
در صفات این گروه لابشی
«آن یکی پرسید اشتر را که هی
ازکجا می‌آیی ای فرخنده پی»
« گفت از حمام گرم کوی تو»
« گفت خود پیداست از زانوی تو»
ناصرالملک آمد و مسند ربود
با وزیران پیل بازی‌ها نمود
حیله‌ها انگیخت تا خود از شمال
شاه سابق با سواران رخ نمود
(شستر) آن والا مشیر ارجمند
بهر دفعش دست قدرت برگشود
نامداران نیز بر اسب نبرد
زین فروبستند بی گفت و شنود
حمله‌های آتشین‌شان شاه را
دادکش از هر طرف برسان دود
شاه خود شد مات لیکن کینه‌ها
مر وزیران را ز شستر برفزود
دست در دامان این نایب زدند
که بکن فکری در این هنگامه زود
خان نایب نیز انگشتی رساند
تاکه از روسیه بالا شد عمود
آمد از روسیه اولتیماتومی
سرخ و سبز و ازرق و زرد و کبود
ناصرالملک از طبابت‌های خویش
این چنین بر خستگان بخشود سود
از دواهایش شفا نامد پدید
وتن مریض از آن کسل‌تر شدکه بود
این مریض و این دوا را مولوی
کرده اندر مثنوی خوش وانمود
« گرقضا سرکنگبین صفرا فزود
روغن بادام خشکی می‌نمود»
«آن علاج و آن طبابت‌های او»
«ریخت یکسر از طبیبان آبرو»
خائنان زینکار نبود ننگشان
کور بادا کور چشم تنگشان
بنده و اجری خور روسند و بس
از تمدن خواه تا الدنگشان
کفه‌شان بالاست در عرض دول
نیست گو در ترازو سنگشان
این وزیران کاروان غفلتند
ناصرالملک است پیش‌آهنگشان
آن‌چنان قومی که این شان پیشواست
چیست گویی دانش و فرهنگشان
لاجرم این پیشوا بی‌هیچ عذر
می کند تقدیم خصم اورنگشان
وین خسان بینند و اصلاً شرم نیست
نزکیومرث و نه از هوشنگشان
اندرین صلحی که کردند این گروه
مولوی گفته است روی و رنگشان
« کز خیالی صلحشان و جنگشان
و از خیالی نامشان و ننگشان»
«این وزیران از کهین و از مهین»
«لعنت‌الله علیهم اجمعین»
ناصرالملک آن یل کار آزمود
اندرین میدان میانداری نمود
گاه شد سر شاخ وگاه آمد به خاک
گاه شد بالا وگاه آمد فرود
در مصالح کرد جنبش دیر دیر
در مفاسد کرد کوشش زود زود
کشت ملت را که خرم بود و سبز
نارسیده از حیل بازی درود
زان سپس قصد فراریدن گرفت
تا نه بیند آنچه خود آورده بود
کرد روشن آتش و خود روی تافت
تا از آن ما را رود در چشم دود
کارهای ملک و رأی خو یش را
جمله پیچید و به صندوقی نمود
چون از ایران رفت آن صندوق را
دست قدرت بی‌محابا برگشود
«تا بداند مسلم و گبر و یهود»
« کاندرین صندوق جز لعنت نبود»
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: شعر به نقدی بر نایب السلطنه ناصرالملک و وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران پرداخته است. شاعر به انتقاد از او می‌پردازد که چگونه از اروپا آمد و با وجود ظاهر آراسته‌اش، در باطن به ملت آسیب می‌زند. او به ترس و مکر ناصرالملک اشاره می‌کند و می‌گوید که شخصیت‌های مانند او، نادان و بی‌درد هستند. شاعر از خطراتی که نایب السلطنه برای کشور ایجاد می‌کند، ابراز نگرانی می‌کند و به شکاف‌هایی که او در بین مردم به وجود می‌آورد اشاره می‌کند. در نهایت، او به فریبکاریهای سیاسی این افراد و آسیب‌هایی که به میهن می‌زنند، انتقاد می‌کند و بر بی‌تعهدی آنها نسبت به فرهنگ و هویت ایرانی تأکید دارد.
هوش مصنوعی: زمانی که نایب شاه، با دنیای فانی وداع کرد، ناصرالملک به جای او آمد و مقامش را به دست گرفت.
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد گروهی نادان فکر می‌کنند که با رفتن یک دانشمند، همه چیز در علم و دانش از بین می‌رود.
هوش مصنوعی: ما گفتیم که این مرد ترسو، به زودی استقلال را از بین خواهد برد.
هوش مصنوعی: این شخص که به فرهنگ و تمدن اروپایی علاقه‌مند است، به چه دلیلی از آن فرهنگ خواهان لذت و شادی است؟
هوش مصنوعی: این کار به وضوح باعث نمی‌شود که کار به خوبی پیش برود، اما ممکن است پیوندهای قدرت را از هم بگسلد.
هوش مصنوعی: در اروپا او را خوب آماده کرده‌اند و او به شدت از این آماده‌سازی‌ها سرمست شده است.
هوش مصنوعی: این دل، آدم بسیار مکار و ترسویی است و نمی‌توانیم به راحتی بر آن کنترل داشته باشیم.
هوش مصنوعی: نادان‌ها گفتند که این‌طور نیست و ناصرالملک فردی با علم و دانش است.
هوش مصنوعی: هر کس که بی‌خبر و نادان بماند، از انسانیت دور است و هر کسی که به دانایی و آگاهی برسد، از بند جهل آزاد می‌شود.
هوش مصنوعی: ما به آنها مثالی زدیم، ولی آنها به آن توجه نکردند و تیر از کمان رها شد.
هوش مصنوعی: در این بیت، اشاره به این است که ممکن است افرادی که ظاهراً خوب و مهربان به نظر می‌رسند، در باطن خود نیت‌های بد یا شیطانی داشته باشند. بنابراین، نمی‌توان به هر کسی اعتماد کرد و باید در انتخاب دوستان و همراهان خود دقت کرد.
هوش مصنوعی: اگر به ظاهر انسان خوبی نباشی، در حقیقت هیچ تفاوتی با احمد و ابوجهل نداری.
هوش مصنوعی: هر کسی که مدتی را در غربت و سرزمین‌های بیگانه سپری کند، آیا می‌تواند از رسم‌ها و مرزهای اعتبار و بی‌اعتباری رها شود؟
هوش مصنوعی: کسی که فقط چند درس از پیچیدگی‌ها و مسائل را خوانده است، چگونه می‌تواند در دلش علم و دانایی را نگهداری کند؟
هوش مصنوعی: افراد دارای دیپلوماسی که از تفکرات سطحی و محدود برخوردارند، جز تزویر و ظاهرسازی چیز دیگری نمی‌دانند.
هوش مصنوعی: تمام فریب‌ها و تقلب‌های آنها ظاهری زیبا دارند، اما در واقعیت درون‌شان زشت و ناپسند است.
هوش مصنوعی: هر جا که منفعت شخصی وجود داشته باشد، مردم بی‌درنگ به سمت آن می‌روند، مثل جراحي که با چنگال تیز خود شکار می‌کند.
هوش مصنوعی: این گروه به سمت مقام و موقعیت‌های خود حرکت می‌کنند، مانند کسانی که در زمان زنگ برای برپا شدن مراسم آماده می‌شوند.
هوش مصنوعی: ناصرالملک از اروپا چه چیزی به دست آورد جز فریبکاری‌ها و حقه‌بازی‌های دزدان غربی؟
هوش مصنوعی: شخصیت و سیرت انسان همان چیزی است که در درونش وجود دارد، خواه ظاهری متفاوت و رنگارنگ داشته باشد.
هوش مصنوعی: شعر مولوی درباره ویژگی‌های این گروه خاص به شدت قابل توجه و نزدیک است.
هوش مصنوعی: یک شغال به جوی آب رفت و در آنجا مدتی ایستاد و تماشا کرد.
هوش مصنوعی: در اینجا به زیبایی و شکوه یک موجود خاص اشاره شده است که به گونه‌ای به طاووس تشبیه شده و از تجلی و جلوه‌های رنگارنگ آن صحبت می‌کند. این موجود با یال و دمی زیبا و رنگین خود، نمادی از زیبایی و عظمت محسوب می‌شود و نشان‌دهنده تغییر و ارتقا به مرتبه‌ای بالاتر است.
هوش مصنوعی: ناصرالملک با شتاب به سمت ری آمد و زنی ناخوشایند و بدصورت از فرنگ را به همراه داشت.
هوش مصنوعی: در ابتدای کار، با نواهای ناهمگون و مخالف، هیجان و شور را ایجاد کرد.
هوش مصنوعی: اکثریت مردم مانند دختران مرده هستند که به دور یکدیگر می‌چرخند و تنها در یک دایره محدود زندگی می‌کنند.
هوش مصنوعی: حیله‌های تو شروع خوبی داشت، اما موجب مخالفت و تضاد میان وکلا شد. تردیدها و فریبکاریهای تو باعث بروز مشکلاتی گشت.
هوش مصنوعی: به طور پیوسته و مکرر، او اظهاراتی را بیان کرد که نشان‌دهنده ساختارهایی است که پایه‌هایش را تضعیف می‌کند.
هوش مصنوعی: یک نوشیدنی که در اروپا چشیده شده بود، در ایران به یک کلام به فراموشی سپرده شد.
هوش مصنوعی: در میان معتدل‌ها نیز چیزی مشابه آنچه در دیوانگان به خاطر شور و هیجان پیدا می‌شود، به وجود آمد.
هوش مصنوعی: مستی بر آنها چیره شد و با شوق به سمت ما آمدند؛ مثل اینکه باد سرد پاییز آنها را به سوی باغ می‌برد.
هوش مصنوعی: خان نایب با افتخار و سرزندگی از اروپا به سمت ری می‌آید.
هوش مصنوعی: برای ایران دانش و علم به ارمغان آورده‌ام تا امواتش از دانش من زنده شوند.
هوش مصنوعی: مولوی به زیبایی از ویژگی‌های این گروه افرادی که با هم در ارتباط هستند صحبت می‌کند.
هوش مصنوعی: یکی از افراد از شتر پرسید که تو از کجا می‌آیی، ای شتر خوشبخت و نیکو.
هوش مصنوعی: گفت و گو دربارهٔ لذت و جذابیتی است که در فضای شخصی تو وجود دارد. این حس به وضوح از حالت و حرکات تو مشخص است.
هوش مصنوعی: ناصرالملک وارد شد و بر تخت سلطنت نشست و با وزیران خود مانند بزرگان و قدرتمندان بازی کرد.
هوش مصنوعی: دسیسه‌ها به حرکت درآمد تا خود پادشاه پیشین از سمت شمال با سواران ظاهر شد.
هوش مصنوعی: آن فرمانده بزرگ و بیرحم، به منظور مقابله با او، قدرت خود را به کار بست.
هوش مصنوعی: نام‌آوران و پهلوانان بدون هیچگونه صحبت و مشاجره‌ای زین اسب‌های جنگی خود را بستند و آماده نبرد شدند.
هوش مصنوعی: حمله‌های آتشین دشمنان شاه را به شدت تحت فشار قرار داده و او را از همه سمت محاصره کرده‌اند. دود حاصل از این نبرد، نشانه‌ای از شدت درگیری‌هاست.
هوش مصنوعی: شاه در بازی شطرنج شکست خورد، اما کینه‌ها و دشمنی‌ها در دل وزیران بیشتر و بیشتر شد.
هوش مصنوعی: دست خود را به گردن این نماینده انداختند و از او خواستند که فکری برای این وضعیت فوری بکند.
هوش مصنوعی: خان نایب هم دستش را به سمت بالای درخت برد تا از روسیه بالا برود.
هوش مصنوعی: از روسیه پیام اوراقی با رنگ‌های مختلف و نمادین به ما رسید.
هوش مصنوعی: ناصرالملک با مهارت‌های پزشکی خود به خستگان و بیمارانی که رنج می‌کشند، درمان و آرامش می‌بخشد.
هوش مصنوعی: هرچند که او داروهایی استفاده کرد، نتیجه‌ای نداشت و حال جسمی‌اش حتی بدتر از قبل شد.
هوش مصنوعی: این بیمه و دارو را مولوی به زیبایی و با مهارت در مثنوی خود نشان داده و توضیح داده است.
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به این است که وقتی چیزی به شدت تحریک‌کننده و تند می‌شود، مانند سرکنگبین، ممکن است نیاز به تعدیل و توازن داشته باشد. در این حالت، روغن بادام به عنوان یک عنصر مرطوب‌کننده معرفی می‌شود که می‌تواند خشکی و شدت آن را کاهش دهد. این نشان‌دهنده اهمیت وجود تعادل بین عناصر مختلف است.
هوش مصنوعی: آن درمان و داروهایی که او ارائه می‌دهد، تمام اعتبار پزشکان را به طور کامل از بین می‌برد.
هوش مصنوعی: خائنان به این کار، بی‌شرم و بی‌حیا هستند و امیدوارم که چشم‌شان از زشتی کارشان بسته شود.
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که فردی برای به دست آوردن سود و منفعت، خود را زیر بار زحمت می‌برد و به دنبال پیشرفت و تمدن است، اما در عین حال، برخی افراد بی‌فکر و تنبلی هستند که از زحمات دیگران بهره‌برداری می‌کنند. به عبارتی دیگر، تلاش و کوشش برخی افراد باعث رشد و ترقی جامعه می‌شود، در حالی که برخی دیگر فقط به دنبال استفاده از این تلاش‌ها هستند بدون اینکه خود زحمتی بکشند.
هوش مصنوعی: کفه‌ی آنها در ترازو سنگین‌تر است، اما در واقع در مقیاس دیگر هیچ ارزشی ندارند.
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که وزیران در حال حاضر در جهل و غفلت به سر می‌برند و ناصرالملک به عنوان رهبری جلوتر از آنها قرار دارد.
هوش مصنوعی: قومیتی که چنین ویژگی برای رهبری دارند، چه چیزی می‌تواند درباره علم و فرهنگ آنها بگوید؟
هوش مصنوعی: بنابراین، این رهبر بدون هیچ بهانه‌ای، به دشمنان خود نشان می‌دهد که جایگاه و مقامشان را به آنها تقدیم کرده است.
هوش مصنوعی: این افراد نادان هیچ شرمی ندارند از این که به نیکی‌های ما توجهی نمی‌کنند و نه از داستان‌های هوشنگ شان بر خود احساس خجالت می‌کنند.
هوش مصنوعی: در این صلحی که این گروه انجام داده‌اند، مولوی به زیبایی و ظاهر آنها اشاره کرده است.
هوش مصنوعی: از تصور صلح و جنگ آنها و همچنین از تصور نام و ننگشان.
هوش مصنوعی: این وزیران از زمان‌های قدیم و از خانواده‌های بزرگ و مهم هستند. خداوند لعنتش بر همه آنها باد.
هوش مصنوعی: ناصرالملک، مرد شجاع و باتجربه‌ای بود که در این میدان کاری بزرگ و مهم را به عهده گرفت و به خوبی مدیریت کرد.
هوش مصنوعی: گاهی در اوج قرار گرفت و گاهی به زمین افتاد. گاهی در بلندی بود و گاهی به پایین آمد.
هوش مصنوعی: انسان باید در امور خوب و مثبت به آرامی و با تدبیر عمل کند، اما در مقابل کارهای ناپسند و بد باید به سرعت و با قاطعیت اقدام کند.
هوش مصنوعی: کشور را که سرزنده و همیشه سبز بود، با نیرنگ‌ها و ترفندها در حال نابودی است.
هوش مصنوعی: پس از آن تصمیم گرفت که فرار کند تا آنچه را که خود ساخته بود نبیند.
هوش مصنوعی: او آتش را روشن کرد و خود از آن درخشید تا ما از تماشای دود آن شگفت‌زده شویم.
هوش مصنوعی: تمام کارهای سلطنت و اندیشه‌های خود را در یک جا جمع کرد و در صندوقی قرار داد.
هوش مصنوعی: زمانی که آن صندوق از ایران خارج شد، قدرت بدون هیچ ترسی آن را باز کرد.
هوش مصنوعی: در اینجا بیان می‌شود که همه‌ی افراد، چه مسلمان، چه زرتشتی و چه یهودی، از سرنوشت و عاقبت بدی که در آن دنیای کفر و دشمنی وجود دارد، آگاه شوند و متوجه شوند که در این دنیا چیزی جز نفرین و عذاب وجود ندارد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.