گنجور

حاشیه‌گذاری‌های فرهود

فرهود


فرهود در ‫۱۱ ماه قبل، پنجشنبه ۴ آبان ۱۴۰۲، ساعت ۲۱:۳۷ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۷۴:

چو در دست است رودی خوش بزن ...

سراندازی حرکتی است که در رقص یا سماع می‌کنند؛ مانند دروایش که از شدت بی‌خودی و هیجان، سر را به جلو یا دایره‌وار می‌اندازند.

 

فرهود در ‫۱۱ ماه قبل، پنجشنبه ۴ آبان ۱۴۰۲، ساعت ۱۲:۳۷ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۰۱۹:

شب روان را همچو استاره مسوز ...

رهبان در اینجا یعنی راهزن

 

فرهود در ‫۱۱ ماه قبل، چهارشنبه ۳ آبان ۱۴۰۲، ساعت ۱۶:۳۰ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۵۱ - شفاعت کردن خسرو پیش مریم از شیرین:

سخن را از در دیگر بنا کرد ...

بنی کرد یعنی بنا کرد، آغاز کرد.

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، جمعه ۲۸ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۲۱:۲۵ در پاسخ به احمد رضا فروتن دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۲۹ - داستان پیر خشت‌زن:

مصراع دوم ایراد وزنی ندارد. هر دو گریان ساکن خوانده می‌شود. سرعتِ خوانش ِ بیت هم کمتر می‌شود که حالت محزون و غمگین به بیت می‌دهد.  

گریانْ گریان بگذشت از برش

نظامی به موسیقی شعر بسیار مسلط بوده و به طرز اعجاب‌انگیزی سرعت شعر را کنترل می‌کند. مثلا در صحنه‌های نبرد و جنگ آنقدر ریتم شعر تند می‌شود که شنونده صدای چکاچک شمشیرها و جنگ و گریز را حس می‌کند و ...

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، چهارشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۴:۲۶ در پاسخ به مریم بکوک دربارهٔ نظامی » خمسه » لیلی و مجنون » بخش ۱۰ - یاد کردن بعضی از گذشتگان خویش:

چه کسی و کجا این را گفته است؟

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۲۱:۰۶ دربارهٔ خیام » نوروزنامه » بخش ۳۹ - حکایت اندر معنی پدید آمدن شراب:

ویدئو درباره انگورهای هرات ( لعل هرات ) که در متن بالا ذکرش شده است.

لینک

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۹:۱۵ دربارهٔ خیام » نوروزنامه » بخش ۲۴ - حکایت:

این فصل در باب اهمیت تیر و کمان است در نبرد و جنگ.

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۹:۱۱ دربارهٔ خیام » نوروزنامه » بخش ۲۳ - حکایت:

پند داده که اسب و کمان و سرباز داشته باش و سربازت را بی‌زره مگذار.

مبارز یعنی سرباز.

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۸:۴۹ در پاسخ به میــــرِ سلطان احمـــد دربارهٔ خیام » نوروزنامه » بخش ۲۱ - حکایت:

یعنی لشکر‌آرایی، هنر جنگ و رزم، دانش لشکر چیدن.

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۳:۴۰ دربارهٔ نظامی » خمسه » لیلی و مجنون » بخش ۱۰ - یاد کردن بعضی از گذشتگان خویش:

گه بر مگسی کند شبیخون گه دست کسی رهاند از خون

در قدیم تار عنکبوت را به عنوان بند‌آور خون‌‌ریزی روی زخم می‌گذاشته‌اند.

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، دوشنبه ۲۴ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۸:۵۷ دربارهٔ نظامی » خمسه » اسکندرنامه - بخش اول: شرف‌نامه » بخش ۴۴ - مناظرهٔ نقاشان رومی و چینی:

به کم مدت از کار پرداختند ...

در بعضی از نسخه‌ها میانبُر نوشته شده که غلط است. میان‌بُر در فارسی تنها به معنی «راهِ کوتاه» آورده شده است. در ضمن میانبُر در این بیت فصاحت ندارد.

درستش بدین شکل است:

« میان بَر ز پیکر برانداختند »

یعنی از بَرِ پیکرها میان و پرده را برداشتند. « بَر زِ » یعنی « از بَرِ » از مقابلِ.

 

توضیح درباره میان‌بُر (به معنی راه کوتاه ، در انگلیسی: shortcut ) اینکه «میان» در کلمه میان‌بُر  به معنی کمر است؛ کمرِ کوه. زیرا کوتاه‌ترین راه برای بُریدن و پیمودن و دور زدنِ یک کوه از کمر و میان کوه است نه از قله یا دامنه. بدین سبب به راهِ کوتاه، میان‌بُر گفته‌اند. در گویش لَکی در غرب ایران «قَی‌بِر   یا  کی‌بِر» می‌گویند. قَی یعنی کمر و میان. بِر یعنی بریدن.

 

 

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، یکشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۲۰:۰۳ در پاسخ به بیژن غ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۸۹:

شیرجوش یعنی شیرجوی او

در رو یعنی اندر رو (برو وسط میدان)

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، شنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۳:۱۷ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۲۰ - مقالت اول در آفرینش آدم:

گر جوِ سنگی نمک خود چشی دامن از این بی‌نمکی دَرکشی

«جو سنگ» یعنی یک ذره، کنایه است از مقدار ناچیز ، جو سنگ در قدیم واحد سنجش وزن بوده است (برای مقادیر ریز) به مقدار یک قسمت از هفتاد و دو قسمت مثقال.

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، جمعه ۲۱ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۳:۳۱ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۰۸۲:

هر طرف که کاروانی نازنازان ...

نازنازان یعنی بسیار با ناز، در اینجا قید است. نازان صفت فاعلی است. 

نازنازان حالت مبالغه دارد.

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، پنجشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۰۸:۳۰ در پاسخ به هادی دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۴۰:

جو در این بیت دو معنا دارد یکی «دانه‌ی جو» و دیگری «واحد پول در قدیم» که کم‌ارزش بوده است.

«از نقد تو هر یک جو، دینار شود روزی» سیف فرغانی

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، چهارشنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۱:۱۳ دربارهٔ مولانا » فیه ما فیه » فصل بیست وپنجم - فرمود لطف‌های شما و سعی‌های شما و تربیت‌ها که می‌کنید:

« این سخن سُریانی است » یعنی این سخن و مطلب، فهمیدنش (مثل زبان سریانی) سخت دشوار است.

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، سه‌شنبه ۱۸ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۰۰:۵۸ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر اول » بخش ۱۶۳ - آتش افتادن در شهر به ایام عمر رضی الله عنه:

بهر فخر و بهر بوش و بهر ناز ...

بَوش (بر وزن شوق) یعنی کرّ و فر و خودنمایی همراه با شادی. 

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، دوشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۲۳:۵۴ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۸۰:

ای فتنه‌ی هر روحی، کیسه‌بُر ...

جوحی و بوبکر ربابی هر دو کسیه‌بُر زبده و معروف زمان خود بوده و همزمان می‌زیسته‌اند. چنانکه آشکار است بوبکر ربابی ساز هم می‌زده است.

 

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، دوشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۲۰:۲۸ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۶۵:

غم و مصلحت نمانَد همه را فرو ...

دراندن از فعلهای پراستفاده مولانا نسبت به سایر شاعران است. شاید چون کلمه آهنگی حماسی دارد.

عشق جامه می‌دراند عقل بخیه می‌زند

 

 

فرهود در ‫۱ سال قبل، دوشنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۲، ساعت ۱۲:۱۸ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۷۸۱:

این دعا را با دعای ناکسان ...

«رد دعا» متضاد «اجابت دعا» ست.

دعا رد نکنند و به اجابت مقرون دارند (کشف‌الاسرار میبدی)

 

 

۱
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲
۱۳