فضل و هنر ضایع است تا ننمایند

عود بر آتش نهند و مشک بسایند

کس نتواند گرفت دامن دولت به زور

کوشش بی فایده‌ست وسمه بر ابروی کور

تا به دکان و خانه در گروی

هرگز ای خام آدمی نشوی

برو اندر جهان تفرج کن

پیش از آن روز کز جهان بروی

منعم به کوه و دشت و بیابان غریب نیست

هر جا که رفت خیمه زد و خوابگاه ساخت

و آن را که بر مراد جهان نیست دسترس

در زاد و بوم خویش غریب است و ناشناخت

وجود مردم دانا مثال زر طلیست

که هر کجا برود قدر و قیمتش دانند

بزرگ‌زادهٔ نادان به شَهرَوا ماند

که در دیار غریبش به هیچ نستانند

شاهد آنجا که رود حرمت و عزت بیند

ور برانند به قهرش پدر و مادر و خویش

پر طاووس در اوراق مصاحف دیدم

گفتم این منزلت از قدر تو می‌بینم بیش

گفت خاموش که هر کس که جمالی دارد

[...]

سمعی اِلی حُسن الاغانی

مَنْ ذا الّذی جَسّ المثانی

گر به غریبی رود از شهر خویش

سختی و محنت نبرد پینه‌دوز

ور به خرابی فتد از مملکت

گرسنه خفتد ملک نیمروز

هر آن که گردش گیتی به کین او برخاست

به غیر مصلحتش رهبری کند ایام

کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید

قضا همی‌بردش تا به سوی دانهٔ دام

رزق اگر چند بی‌گمان برسد

شرط عقل است جستن از درها

ورچه کس بی اجل نخواهد مرد

تو مرو در دهان اژدرها

چون مرد در فتاد ز جای و مقام خویش

دیگر چه غم خورد؟ همه آفاق جای اوست

شب هر توانگری به سرایی همی‌روند

درویش هر کجا که شب آمد سرای اوست

هنرور چو بختش نباشد به کام

به جایی رود کش ندانند نام

سهمگن آبی که مرغابی در او ایمن نبودی

کمترین موج آسیا‌سنگ از کنارش در ربودی

زر نداری نتوان رفت به زور از در یار

زور ده مرده چه باشد زر یک مرده بیار

بدوزد شره دیده هوشمند

در آرد طمع مرغ و ماهی به بند

چو پرخاش بینی تحمل بیار

که سهلی ببندد در کارزار

به شیرین‌زبانی و لطف و خوشی

توانی که پیلی به مویی کشی

چه خوش گفت بکتاش با خیلتاش

چو دشمن خراشیدی ایمن مباش

پشه چو پر شد بزند پیل را

با همه تندی و صلابت که اوست

مورچگان را چو بود اتفاق

شیر ژیان را بدرانند پوست

هرگز ایمن ز مار ننشستم

که بدانستم آنچه خصلت اوست

زخم دندان دشمنی بتر است

که نماید به چشم مردم دوست

من ذا یُحَدِّثُنی وَ زُمَّ العیسُ

ما لِلغریبِ سِویَ الغریبِ اَنیسُ