اسرار حقیقت ز دل دانا پرس

ای طالبِ حقّ نشان حقِ از ما پرس

چون وعدهٔ جمله را به فردا دادند

فردا برم آ و قصّهٔ فردا پرس

چون به فضل ایزد بی چون به حق بینا شدم

آگه از کنهِ رموزِ عَلَّمَ الأَسْما شدم

بر براق تن چو بر معراج جان کردم عروج

عارفِ اسرار سُبْحانَ الذی اَسْری شدم

جبرئیل نطق چون از عرشِ دل آورد وحی

[...]

ز مرده کودکِ بیدل چنان نمی‌ترسد

که من ز دیدن این زندگان هراسانم

هر که آمد نظری کرد و خریدار نشد

گویی آیینهٔ آویخته در بازارم

کلبه‌ای کاندرو به روز و به شب

جای آرام و خورد و خواب منست

اگر محول حال جهانیان نه قضاست

چرا مجاری احوال بر خلافِ رضاست

بلی قضاست به هر نیک و بد عنان کش خلق

بدان دلیل که تدبیرهای جمله خطاست

هزار نقش برآرد زمانه و نبود

[...]

نشنیده‌ای که زیر چناری کدو بنی

برجست و بر دوید بروبر به روز بیست

پرسید از چنار که تو چند روزه‌ای

گفتا که هست عمر من افزونتر ازدویست

گفتا به بیست روز من از تو گذشته‌ام

[...]

آلودهٔ منت کسان کم شو

تا یک شبه در وثاق تو نان است

راضی نشود به هیچ بی نفسی

هر نفس که از نفوس انسان است

ای نَفسْبه رستهٔ قناعت شو

[...]

بر جمادات فضل آدمیان

هیچ بیرون ازین دو معنی نیست

چون ازین هر دو مرد خالی گشت

آدمی و بهیمه هر دویکی است

کافران را که آدمی نسبند

[...]

برترین پایه مرد را عقل است

بهترین مایه مرد را تقوی است

کلبه‌ای کاندرو به روز و به شب

جای آرام و خورد و خواب من است

هر چه در مجلس ملوک بود

همه در کلبهٔ خراب من است

رحل و اجزا نان خشک برو

[...]

ربع مسکون آدمی را بود دیو و دد گرفت

کس نمی‌داند که در آفاق انسانی کجاست

دور دور خشکسال دین و قحط دانش است

چند گویی فتح بابی کو و یارانی کجاست

من ترا بنمایم اندر حال صد بوجهل جهل

[...]

درین دو روزه توقف که بو که خود نَبُوَد

درین مقام فسوس و درین سرای فریب

چرا قبول کنم از کس آنکه عاقبتش

ز خلق سرزنشم باشد از خدای عتیب

مرا خدای تعالی ز آسیایِ فراز

[...]

نزد طبیبِ عقل مبارک قدم شدم

حال مزاج خویش بگفتم کماجرا

دل را چو از عفونت اخلاطِ آرزو

محموم دید و سرعت نبضم بر آن گوا

گفتا بدن ز فضلهٔ آمال ممتلی است

[...]

نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی

سلیما ابلها لابل که مرحوماً و مسکینا

سنایی گرچه از وجه مناجاتی همی گوید

به شعری ورز حرص و آنکه یابد دیدهٔ بینا

که یارب مر سنایی را سنایی ده تو در حکمت

[...]

صفّه‌ای را نقش می‌کردندنقاشان چین

بشنواین معنی کزین بهتر حدیثی نشنوی

اوستادی نیمه‌ای را کرد همچون آینه

اوستادی نیمه‌‌ای را کرد نقش مانوی

تا هر آن نقشی که حاصل باشد اندر نیمه‌ای

[...]

ای خواجه مکن تا بتوانی طلبِ علم

کاندر طلبِ راتب یک روزه بمانی

رو مسخرگی پیشه کن و مطربی آموز

تا داد خود از کهتر و مهتر بستانی

نی گوشهٔکنجی و کتابی برِ عاقل

[...]

چهار چیز است آیین مردم هنری

که مردم هنری نیست زین چهار بری

یکی سخاوت طبعی چو دستگاه بود

به نیک نامی آن را ببخشی و بخوری

دو دیگر آنکه دلِ دوستان نیازاری

[...]

انوری چند از قبول عامه بهرِ ننگ شعر

راه حکمت رو، قبولِ عامه گو هرگز مباش

آن کس که به صد خون جگر شد هنر آموخت

وز دور قمر گوبنشین خونِ جگر خور

پیغامِ زنان می‌بر و دیبایِ به زرپوش

یا مسخرگی می‌کن و حلوای شکرخور