بیار آنچه داری ز مردی و زور

که دشمن به پای خود آمد به گور

نه هر که موی شکافد به تیر جوشن‌خای

به روز حملهٔ جنگاوران بدارد پای

به کارهای گران مرد کاردیده فرست

که شیر شرزه در آرد به زیر خمّ کمند

جوان اگر چه قوی‌یال و پیلتن باشد

به جنگ دشمنش از هول بگسلد پیوند

نبرد پیش مصاف‌آزموده معلوم است

[...]

خر که کمتر نهند بر وی بار

بی شک آسوده تر کند رفتار

مرد درویش که بار ستم فاقه کشید

به در مرگ همانا که سبکبار آید

وآن که در نعمت و آسایش و آسانی زیست

مردنش زین همه شک نیست که دشخوار آید

به همه حال اسیری که ز بندی برهد

[...]

فرشته خوی شود آدمی به کم خوردن

وگر خورد چو بهایم بیوفتد چو جماد

مراد هر که بر آری مطیع امر تو گشت

خلاف نفس که فرمان دهد چو یافت مراد

دونان چو گلیم خویش بیرون بردند

گویند چه غم گر همه عالم مردند

کریمان را، به دست اندر، دِرَم نیست

خداوندانِ نعمت را کَرَم نیست

توانگران را وقف است و نذر و مهمانی

زکات و فطره و اعتاق و هدی و قربانی

تو کی به دولتِ ایشان رسی که نتوانی

جز این دو رکعت و آن هم به صد پریشانی؟

شب، پراکنده خسبد آن‌که پدید

نَبُوَد وجهِ بامدادانش

مور، گِرد آوَرَد به تابستان

تا فَراغت بُوَد زمستانش

خداوندِ مکنت به حق مشتغل

پراکنده‌روزی، پراکنده‌دل

تشنگان را نماید اندر خواب

همه عالَم، به چشم، چشمهٔ آب

گر بی‌هنر به مال کند کِبر بر حکیم

کونِ خرش شمار وگر گاوِ عنبر است

به رنج و سعی کسی نعمتی به چنگ آرد

دگر کس آید و بی‌سعی و رنج بردارد

آن را که عقل و همّت و تدبیر و رای نیست

خوش گفت پرده‌دار که کس در سرای نیست

دیدهٔ اهلِ طمع به نعمتِ دنیا

پُر نشود همچنان که چاه به شبنم

به خون عزیزان فرو برده چنگ

سر انگشت‌ها کرده عناب‌رنگ

دلی که حور بهشتی ربود و یغما کرد

کی التفات کند بر بتان یغمایی

چون سگ درنده گوشت یافت نپرسد

کاین شتر صالح است یا خر دجال

با گرسنگی، قُوَّت پرهیز نماند

افلاس عنان از کف تقوی بستاند