آن کس که به صد خون جگر شد هنر آموخت

وز دور قمر گوبنشین خونِ جگر خور

پیغامِ زنان می‌بر و دیبایِ به زرپوش

یا مسخرگی می‌کن و حلوای شکرخور

خدای کار چو بر بنده‌ای فرو بندد

به هرچه دست زند رنجِ دل بیفزاید

وگر مطیع شود زود نزد همچو خودی

ز بهر چیزی خوار و نزار باز آید

چو اعتقاد کند کر کسش نباید چیز

[...]

من و آن نفس که با قحبهٔ رعنای جهان

چون خسان عشق نبازم نه به سهوونه به عمد

قدرتِ دادن اگر نیست مرا باکی نیست

قدرتِ ناستدن هست وللّه الحمد

آلودهٔ منت کسان کم شو

تا یک شبه در وثاق تو نان است

راضی نشود به هیچ بی نفسی

هر نفس که از نفوس انسان است

ای نَفسْبه رستهٔ قناعت شو

[...]

بر جمادات فضل آدمیان

هیچ بیرون ازین دو معنی نیست

چون ازین هر دو مرد خالی گشت

آدمی و بهیمه هر دویکی است

کافران را که آدمی نسبند

[...]

برترین پایه مرد را عقل است

بهترین مایه مرد را تقوی است

کلبه‌ای کاندرو به روز و به شب

جای آرام و خورد و خواب من است

هر چه در مجلس ملوک بود

همه در کلبهٔ خراب من است

رحل و اجزا نان خشک برو

[...]

نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی

سلیما ابلها لابل که مرحوماً و مسکینا

سنایی گرچه از وجه مناجاتی همی گوید

به شعری ورز حرص و آنکه یابد دیدهٔ بینا

که یارب مر سنایی را سنایی ده تو در حکمت

[...]

صفّه‌ای را نقش می‌کردندنقاشان چین

بشنواین معنی کزین بهتر حدیثی نشنوی

اوستادی نیمه‌ای را کرد همچون آینه

اوستادی نیمه‌‌ای را کرد نقش مانوی

تا هر آن نقشی که حاصل باشد اندر نیمه‌ای

[...]

ای خواجه مکن تا بتوانی طلبِ علم

کاندر طلبِ راتب یک روزه بمانی

رو مسخرگی پیشه کن و مطربی آموز

تا داد خود از کهتر و مهتر بستانی

نی گوشهٔکنجی و کتابی برِ عاقل

[...]

هرکه به ورزیدنِ کمال کند روی

شیوهٔ نقصان ز هیچ روی نورزد

زلزلهٔ حرص اگر ز هم ببرد کوه

گرد قناعت ز آستانش بلرزد

رفعت اهل زمانه کسب کند آنک

[...]

در حدود ری یکی دیوانه بود

سال و مه گردی به کوه و دشت گشت

در تموز و دی به سالی یک دوبار

جانب شهر آمدی از سوی دشت

گفتی ای آنان که تان آماده بود

[...]

کلبه‌ای کاندرو به روز و به شب

جای آرام و خورد و خواب منست

اگر محول حال جهانیان نه قضاست

چرا مجاری احوال بر خلافِ رضاست

بلی قضاست به هر نیک و بد عنان کش خلق

بدان دلیل که تدبیرهای جمله خطاست

هزار نقش برآرد زمانه و نبود

[...]

ای قدم ننهاده هرگز از دلِ تنگم برون

حیرتی دارم که چون در هردلی جا کرده‌ای

دوستان را غنیمتی پندار

هر یکی پنج روزه مهمان است

مرد باید که راستگو باشد

گر ببارد بلا برو چو تگرگ

سخن راست، گو، مترس که راست

نبرد روزی و نیارد مرگ

چو درنوردد فراش امر کن فیکون

سرای پردهٔ سیماب رنگ آینه گون

مکونات همه داغ نیستی گیرند

که کس نماند از ضربت زوال مصون

مخدرات سماوی تتق براندازند

[...]

الحذر ای غافلان زین وحشت آباد الحذر

الفرار ای عاقلان زین دیو مردم الفرار

ای عجب دلتان نبگرفت و نشد جانتان ملول

زین هواهای عفن زین آب‌های ناگوار

عرصهٔ نادلگشا و بقعهٔ نادلپسند

[...]

من ارچه عاشقم و رند و مست و نامه سیاه

هزار شکر که یارانِ شهر بی گنه‌اند

جفا نه پیشهٔ درویشی است و راهروی

بیار باده که این سالکان نه مرد رهند

مبین حقیر گدایان عشق را کاین قوم

[...]