هر آن که گردشِ گیتی به کینِ او برخاست

به غیرِ مصلحتش رهبری کند ایّام

کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید

قضا همی‌بَرَدش تا به سویِ دانهٔ دام

زر نداری نتوان رفت به زور از دریار

زور‌ِ دَه‌مَرده چه باشد‌؟ زرِ یک‌مَرده بیار‌!

چه خوش باشد آهنگِ نرمِ حَزین

به گوشِ حریفانِ مستِ صَبوح

به از رویِ زیباست آوازِ خوش

که آن حَظِّ نفس است و این قوتِ روح

درشتی کند با غریبان کسی

که نابوده باشد به غربت بسی

چون در پسر مُوافِقی و دلبری بوَد

اندیشه نیست، گر پدر از وی بَری بوَد

او گوهر است‌، گو صدفش در جهان مباش

دُرِّ یتیم را همه‌کس مشتری بوَد

وجودِ مردمِ دانا مثالِ زرِّ‌ طِلی‌ست

که هر کجا بروَد قدر و قیمتش دانند

بزرگ‌زادهٔ نادان به شَهْرَوا مانَد

که در دیارِ غریبش به هیچ نستانند

بدوزد شَرَه‌، دیدهٔ هوشمند

در‌آرَد طمع‌، مرغ و ماهی به بند

مَنْ ذٰا یُحَدِّثُنی وَ زُمَّ الْعیسُ

مٰا لِلْغریبِ سِوَیَ الْغَریبِ اَنیسُ

فضل و هنر ضایع است تا ننمایند

عود بر آتش نهند و مُشک بسایند

شاهد آنجا که روَد، حرمت و عزّت بیند

ور برانند به قهرش پدر و مادر و خویش

پرِ طاووس در اوراقِ مَصاحِف دیدم

گفتم: این مَنْزِلت از قدرِ تو می‌بینم بیش

گفت: خاموش که هر کس که جَمالی دارد

[...]

چه خوش گفت آن تهی‌دستِ سلحشور:

جویِ زر بهتر از پنجاه من زور.

چون مرد درفتاد ز جای و مقامِ خویش

دیگر چه غم خورَد؟ همه آفاق جایِ اوست

شب هر توانگری به سرایی همی‌روند

درویش هرکجا که شب آمد، سرایِ اوست

چو پرخاش بینی تحمّل بیار

که سهلی ببندد درِ کارزار

به شیرین‌زبانیّ و لطف و خوشی

توانی که پیلی به مویی کشی

گه بوَد کز حکیمِ روشن‌رای

برنیاید درست تدبیری

گاه باشد که کودکی نادان

به غلط بر هدف زنَد تیری

رزق اگر‌چند بی‌گمان برسد

شرطِ عقل است، جُستن از درها

ورچه کس بی‌اجل نخواهد مُرد

تو مرو در دهانِ اژدرها

کس نتواند گرفت دامنِ دولت به زور

کوشش‌ِ بی‌فایده‌ست وَسْمه بر ابرویِ کور

چه خوش گفت بَکْتاش با خَیْل‌ْتاش

چو دشمن خراشیدی، ایمن مباش

گرچه بیرون ز رزق نتوان خوَرد

در طلب کاهلی نشاید کرد

سَمْعی اِلیٰ حُسْنِ الْاَغانی

مَنْ ذَا الَّذی جَسَّ الْمَثانی؟

هنروَر چو بختش نباشد به کام

به جایی روَد کش ندانند نام