گر بد داند و گر نکو او داند

گر جرم کند و گر عَفو او داند

تا زنده ام از وفا نگردانم روی

من بر سر آنم آن او او داند

می دان که اگر او دمی آن تو شود

کار دل تو به کام جان تو شود

خود را باشی تو را به خود باز هلد

او را شو تا او همه آن تو شود

گر کم کوشی به کار خود گر بسیار

جز کردهٔ او برون مَیا از سر کار

بگذار تو اختیار و با خواجه بساز

تو بنده ای و بنده نباشد مختار

چون از در او هیچ مرا نیست گزیر

ای دل درِ او گیرو در آن درگه میر

زنهار ازو بادگری روی مکن

ما را درِ او بس مَه امیر و مَه وزیر

او را به کف آور کم اینها همه گیر

کز جمله گزیر است وزو نیست گزیر

خود رابی او امیر عالم شده گیر

هم او گوید تو را که ای میر بمیر

دل را دیدم شیفته در راه هوس

وز غایت غم نه پیش می دید و نه پس

گفتم که تو را خلق چنین عاجز کرد

درگاه خدا گزین کزین درگه بس

هرگاه که آنچنان کَت افتد باشی

هر چند که نیک می کنی بد باشی

در بندگیش چو نفع خود می طلبی

بی هیچ گمان تو بندهٔ خود باشی

حُسنی که گواه صنع معبود بود

چون حسن بتم زلطف موجود بود

رو بر در او ایاز می باش مُدام

تا عاقبت کار تو محمود بود

رو در پی درد او که درمان گردی

گر جز در او زنی پشیمان گردی

تاج سر دیگران نیرزد خاکی

خاک در او باش که سلطان گردی

بر خاک در تو تحفه گر جان باشد

همچون مثل زیره به کرمان باشد

دین و دل و دنیا چو فدای تو کنند

پای ملخ مور سلیمان باشد

در بندگیش اگر تو نیکو باشی

فرمان ده این طارم نُه تو باشی

اول قدم آن است که او را طلبی

آخر قدم آن بود که تو او باشی

گر بنوازی بندهٔ مقبول توَم

ور ننوازی چاکر معزول توَم

با ردّ و قبول تو مرا کاری نیست

زیرا که بهر دو حال مشغول توَم

آن کس که به بندگی قرارش باشد

با چون و چرای او چه کارش باشد

گر بنده ای اختیار در باقی کن

آن خواجه بود که اختیارش باشد

ای از تو خرابی سبب آبادی

وز یک غم تو هزار جان را شادی

در بندگیت از دو جهان آزادم

هرگز دیدی بنده بدین آزادی؟

آن کس که درون سینه را دل پنداشت

دانست که هرچ هست حاصل پنداشت

علم و عمل و زهد و تمنّا و هوس

این جمله ره است و خواجه منزل پنداشت

درمان غمت امید بی درمانی است

راه طلبت بی سر و بی سامانی است

سرمایهٔ جمله پای داران ارزد

آن سر که در او مایهٔ سرگردانی است

ای آنک تو را امید آبادانی است

آباد شدن در ره او ویرانی است

تا کی گویی که سرّ عشق او چیست

سرمایهٔ این حدیث سرگردانی است

هر آبادی از غم او ویرانی است

هر دانایی در ره او نادانی است

وآن کاو گوید که سرّ سرّش دانم

چون در نگری هنوز سرگردانی است

آزار طلب مکن که طامات این است

بگذار خرابی که خرابات این است

آن نیست کرامات که بار تو کشند

بار همه کس کش که کرامات این است

آن را که زخود نماند با خود اثری است

از خود زخودی و بیخودی بی خبری است

بر حلقهٔ خاص در شو ایرا که دری است

از حلقهٔ خود چه حلقه بیرون دری است