امروز چو کاسۀ سرت هست به‌جا

مَی نوش به کاسه، با حریفی دانا

صد کاسه و کلّهٔ سرِ شاه و گدا

نَخرَند به کوزۀ فُقاعی فردا

چندان لگدِ تجربه زد بر گِل ما

گردون که بشُد گَردِ حدوث از دل ما

ترسنده از آنم که ز ما منزل ما

خالی شود و حل نشود مشکل ما

زین فرش‌زمین که سقفِ او گردون است

گفتن نتوان هیچ که حالش چون است

بگذار حدیثِ آسیابی کو را

گندم همه مردم است و آبش خون است

پیش از من و تو، لیل و نهاری بوده است

وین دَورِ فلک، برایِ کاری بوده است

پایی که تو بر خاک نهی، نرمک نِهْ

کآن مردمکِ چشمِ نگاری بوده است

هر ذرّه که در خاکِ زمینی بوده‌است

پیش از من و تو، تاج و نگینی بوده است

گَرد از رُخِ نازنین به آزرمْ فشان

کآن هم رُخِ خوبِ نازنینی بوده است

یک تن خبر مرگ تو ننیوشیده است

کو را نه ز دیده خون برون‌جوشیده است

تاری است به چشم خلق، گیتی، ز غمت

گویی که به سوگ تو سیَه پوشیده است

هر جانِ شریف کو شناسایِ ره است

داند که هر آنچه آید از جایگَه است

رنجی که رسد به‌تو نه از دورِ مَه است

کو نیز ز هرچه می‌رود، بی‌گنه است

هر خاک که زیرِ پایِ هر نادانی است

زُلفینِ بُتی و عارض جانانی است

هر خشت که بر کنگرۀ ایوانی است

انگشتِ وزیری و سرِ سلطانی است

چون ابر به نوروز رُخِ لاله بشُست

برخیز و به جام باده کن عزمْ درست

کین سبزه که امروز تماشاگهِ توست

فردا همه از خاکِ تو برخواهد رُست

بشنو سخنی که جز سرانجام تو نیست

مرغی است مرادِ دل که در دام تو نیست

گر کُرّۀ توسنِ فلک رام تو نیست

دل تنگ مکن که این در ایّام تو نیست

در پردۀ اسرار کسی را ره نیست

وز تعبیۀ حال، کسی آگه نیست

جز در دلِ خاکِ تیره، منزلگه نیست

مَی خور که چُنین بیهُده‌ها کوته نیست

آن قصر که بهرام در او جام گرفت

آهو بچه کرد و گور آرام گرفت

تا جای گرفته است بهرام به گور

دیر است که گور جایِ بهرام گرفت

زین بحرِ وجود، آمده پیدا ز نهفت

کس نیست که او گوهرِ تحقیق بسُفت

هر کس سخنی از سرِ سودا گفتند

زآن روی که هست، کس نمیداند گفت

کس مشکل اسرارِ فلک را نگشاد

کس یک قدم از نهاد بیرون ننهاد

چون در نگری، ز مُبتدی و استاد

عجزی است به دستِ هرکه از مادر زاد

چون روزی و عمر بیش و کم نتوان کرد

خود را به کم و بیش دُژم نتوان کرد

کارِ من و تو، چنان‌که رای من و توست

از موم، به‌دستِ خویش هم نتوان کرد!

از گردش تو ای فلکِ گَردا گَرد

آن کیست که نیست در جهان بی غم و درد

از شخصِ یکی مرد برآوردی گرد

که‌ش مِثلْ به روزگارْ نتوانی کرد

حَیّی که به‌قدرت سر و رو می‌سازد

همواره همه کارِ عدو می‌سازد

گویند که: شیشه‌گر مسلمان نبود

آن را تو چه‌گویی که کدو می‌سازد؟

گفتم که دلم ز علم محروم نشد

کم مانْدْ ز اسرار که مفهوم نشد

اکنون که همی‌بنگرم از رویِ خرد

معلومم شد که هیچْ معلوم نشد

این چرخ، چو آسیا بر آسوده نشد

آسوده نگشت و آسیا سوده نشد

چندان که زمانه دانه پیمود در او

او سیر نگشت و دانه پیموده نشد

هم دانۀ اومید به خرمن مانَد

هم باغ و سرایْ بی تو و من مانَد

سیم و زرِ خویش، از دِرَمی تا به جوی

با دوست بخور، گرنه به دشمن مانَد