دارنده، چو ترکیبِ طبایع آراست

باز از چه سبب فکندش اندر کم و کاست؟

گر خوب نیامد این بنا، عیبْ کراست؟

ور خوب آمد، خرابی از بهرِ چراست؟

در دایره‌ای کآمدن و رفتنِ ماست

او را نه بدایت، نه نهایت پیداست

کس می‌نزند دَمی در این معنی راست

کین آمدن از کجا و رفتن به کجاست

ترکیبِ پیاله‌ای که در هم پیوست

بشکستنِ آن، روا نمیدارد مست

چندین سر و پای نازنین، از سرِ دست

از مهرِ که پیوست و به کینِ که شکست؟

این کوزه که آبخوارۀ مزدوری است

از دیدۀ شاهی و دلِ دستوری است

هر کاسۀ مَی که بر کفِ مخموری است

از عارض مستیّ و لبِ مستوری است

آن را که به صحرای عِلَل تاخته‌اند

بی او همه کارها بپرداخته‌اند

امروز بهانه‌ای در انداخته‌اند

فردا همه آن بُوَد که دی ساخته‌اند

در شش جهت آنچه گِردِ ما گستردند

در پنجْ حواس و چارْ طبع آوردند

بس گُرْسِنه‌اند و عالمی را خوردند

این هفت که در دوازده می‌گردند

آن‌ها که کهن بُوَند و آن‌ها که نُوَند

هر یک به مرادِ خویش لَختی بدوَند

این سفلهْ‌جهان‌ به کس نمانَد باقی

رفتند و رویم و دیگر آیند و روَند

آرند یکی و دیگری بربایند

بر هیچکس این راز همی‌نگشایند

ما را ز قضا جز این قَدَر ننمایند:

پیمانه تویی، باد به تو پیمایند

ز آوردنِ من، نبود گردون را سود

وز برُدنِ من، جاه و جمالش نفزود

وز هیچ‌کسی نیز دو گوشم نشنود

کآوردن و برُدنِ من از بهرِ چه بود؟

از جملۀ رفتگانِ این راهِ دراز

باز آمده‌ای کو که به ما گوید راز

پس بر سرِ این دو راهۀ آز و نیاز

تا هیچ نمانی که نمی‌آیی باز

وقتِ سحر است، خیز ای مایهٔ ناز

نرمکْ نرمکْ باده دِه و رود نواز

کآن‌ها که به‌جایند، نپایند دراز

و آن‌ها که شدند، کس نمی‌آید باز

در کارگهِ کوزه‌گری رفتم دوش

دیدم دو هزار کوزه، گویا و خموش

از دستۀ هر کوزه، برآورده خروش

صد کوزه‌گر و کوزه‌خر و کوزه‌فروش

در جسُتنِ جام جم، جهان پیمودم

روزی ننشستم و شبی نغنودم

ز استاد چو رازِ جام جم بشنودم

آن جام جهان‌نمایِ جم، من بودم

چون نیست مَقامِ ما درین دهرْ مُقیم

پس بی می و معشوق، خطایی‌ا‌ست عظیم

تا کی ز قدیم و مُحدَث، اومیدم و بیم

چون من رفتم، جهان چه مُحدَث، چه قدیم!

مشنو سخن از زمانه ساز آمدگان

مَی خواه مُروّق، ز طراز آمدگان

رفتند یکانْ یکانْ، فراز آمدگان

کس میندهد نشانِ باز آمدگان

رفتم که درین منزل بیداد بُدَن

در دست نخواهد به‌جز از باد بُدَن

آن را باید به مرگِ من شاد بُدَن

کز دستِ اجل، تواند آزاد بُدَن

از دی که گذشت، هیچ از او یاد مکن

فردا که نیامده‌ست، فریاد مکن

بر نامده و گذشته، بنیاد مکن

حالی خوش باش و عمر بر باد مکن

ای آنکه تو در زیرِ چهار و هفتی

وز هفت و چهار، دایم اندر تفتی

مَی خور دایم که در رهِ آگفتی

این مایه ندانی که چو رفتی، رفتی!

خوش باش که پخته‌اند سودایِ تو دی

فارغ شده‌اند از تَمنّایِ تو دی

قصّه چه کنم که بی تقاضایِ تو دی

دادند قرارِ کارِ فردایِ تو دی

بردار پیاله و سبویْ ای دلجوی

فارغ بنشین تو بر لبِ سبزه و جوی

بس شخصِ عزیز را که چرخِ بدخوی

صد بار پیاله کرد و صد بار سبوی