گنجور

 
میلی

میرزا قلی میلی مشهدی یا هروی متخلص به «میلی» از شاعران مکتب وقوع است. از تاریخ تولد وی اطلاعی در دست نیست ولی می‌دانیم که در جوانی به سال ۹۸۳ یا ۹۸۴ قمری چشم از جهان پوشیده است. این سخنور را گاه به هرات هم منسوب داشته‌اند که در دورهٔ صفویان مرکز خراسان و محل تجمع فضلا، شعرا و هنرمندان بوده است ولی بیشتر تذکره‌های معتبر عصری، وی را مشهدی‌الاصل نوشته‌اند. برخی نیز تنها به ذکر این نکته که از طایفۀ تکلّو یا ترک بوده است، بسنده کرده یا نام زادگاهش را فروگذاشته‌اند.
میلی مشهدی بسیار سفر کرده است: از مشهد به سبزوار، از آن­جا به دارالسلطنهٔ قزوین ، سپس به گیلان، بعد از آن به خراسان، نهایتاً به هند رفته است و به مداحیِ حاکمانِ کوچک و بزرگ عمر گذرانیده است.
گویا «او را با خواجه حسین ثنایی و غزالی و وحشی و ولی مشاعرات و مباحثات در ایران و هند بوده …».
دستِ آخر هم یکی از همان ممدوحان -نورنگ­خان، از گماشتگانِ جلال­ الدین اکبرشاهِ گورکانی- میلی را زهر خورانده است. همان زمان جسدِ او را به مشهد آورده‌اند. گورِ او در «حدود صدمتری شمال شرقی ساختمان ایستگاه راه ­آهن مشهد» بوده است که در توسعهٔ راه‌آهن مشهد تخریب شد.
در سال‌های اخیر نیز استاد فقید، محمد قهرمان اشعار او را جمع‌آوری و تصحیح کرد و همراه با شرح‌حال وی با عنوان «دیوان میلی مشهدی (از گویندگان مکتب وقوع)» چاپ کرد.

این آمار از میان ۳٬۴۱۴ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) ۷۱۷ ۲۱٫۰۰
۲ مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۶۱۷ ۱۸٫۰۷
۳ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) ۵۵۸ ۱۶٫۳۴
۴ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) ۳۳۴ ۹٫۷۸
۵ مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۲۴۵ ۷٫۱۸
۶ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) ۲۳۰ ۶٫۷۴
۷ فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) ۱۷۰ ۴٫۹۸
۸ فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) ۸۳ ۲٫۴۳
۹ مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) ۷۵ ۲٫۲۰
۱۰ مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) ۷۰ ۲٫۰۵
۱۱ مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) ۵۵ ۱٫۶۱
۱۲ فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) ۴۳ ۱٫۲۶
۱۳ مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) ۴۰ ۱٫۱۷
۱۴ فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) ۳۸ ۱٫۱۱
۱۵ فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) ۲۹ ۰٫۸۵
۱۶ مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) ۲۱ ۰٫۶۲
۱۷ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) ۱۹ ۰٫۵۶
۱۸ مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) ۱۸ ۰٫۵۳
۱۹ مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) ۱۸ ۰٫۵۳
۲۰ مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) ۱۳ ۰٫۳۸
۲۱ فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) ۱۱ ۰٫۳۲
۲۲ مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) ۵ ۰٫۱۵
۲۳ فاعلُ فاعلُ فاعلُ فاعلُ فع ۵ ۰٫۱۵

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزل ۱٬۷۲۸ ۵۰٫۶۲
۲ قصیده ۱٬۴۱۶ ۴۱٫۴۸
۳ ترکیب بند ۱۰۲ ۲٫۹۹
۴ غزل/قصیده/قطعه ۶۶ ۱٫۹۳
۵ ترجیع بند ۶۰ ۱٫۷۶
۶ رباعی ۴۰ ۱٫۱۷
۷ تک بیت ۲ ۰٫۰۶

آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۱۰۹ بیت و کوتاه‌ترین شامل ۱ بیت شعر است):

ردیف تعداد ابیات شعر فراوانی درصد از ۴۱۴ شعر
۱ ۵ ۱۴۳ ۳۴٫۵۴
۲ ۶ ۹۶ ۲۳٫۱۹
۳ ۷ ۵۲ ۱۲٫۵۶
۴ ۱ ۴۶ ۱۱٫۱۱
۵ ۲ ۲۶ ۶٫۲۸
۶ ۴ ۹ ۲٫۱۷
۷ ۸ ۵ ۱٫۲۱
۸ ۴۳ ۴ ۰٫۹۷
۹ ۴۱ ۳ ۰٫۷۲
۱۰ ۳ ۲ ۰٫۴۸
۱۱ ۱۳ ۲ ۰٫۴۸
۱۲ ۴۲ ۲ ۰٫۴۸
۱۳ ۴۵ ۲ ۰٫۴۸
۱۴ ۱۵ ۱ ۰٫۲۴
۱۵ ۴۸ ۱ ۰٫۲۴
۱۶ ۴۰ ۱ ۰٫۲۴
۱۷ ۲۵ ۱ ۰٫۲۴
۱۸ ۵۸ ۱ ۰٫۲۴
۱۹ ۶۱ ۱ ۰٫۲۴
۲۰ ۶۶ ۱ ۰٫۲۴
۲۱ ۱۰۹ ۱ ۰٫۲۴
۲۲ ۴۶ ۱ ۰٫۲۴
۲۳ ۶۵ ۱ ۰٫۲۴
۲۴ ۶۴ ۱ ۰٫۲۴
۲۵ ۳۸ ۱ ۰٫۲۴
۲۶ ۶۰ ۱ ۰٫۲۴
۲۷ ۳۶ ۱ ۰٫۲۴
۲۸ ۹ ۱ ۰٫۲۴
۲۹ ۱۰ ۱ ۰٫۲۴
۳۰ ۳۰ ۱ ۰٫۲۴
۳۱ ۵۶ ۱ ۰٫۲۴
۳۲ ۵۲ ۱ ۰٫۲۴
۳۳ ۵۳ ۱ ۰٫۲۴
۳۴ ۹۳ ۱ ۰٫۲۴
۳۵ ۵۰ ۱ ۰٫۲۴

آمار ابیات به تفکیک زیربخش‌های این قسمت به شرح زیر است (بخش‌هایی که در این جدول نیامده‌اند فاقد شعر بوده‌اند):

ردیف بخش تعداد ابیات درصد از کل
۱ دیوان اشعار ۳٬۴۱۴ ۱۰۰٫۰۰