بخش ۱۱ - در بیان اینکه تربیت خودی را سه مراحل است مرحلهٔ اول را اطاعت و مرحلهٔ دوم را ضبط نفس، و مرحله سوم را نیابت الهی نامیده اند: «مرحلهٔ اول اطاعت»
خدمت و محنت شعار اشتر است
صبر و استقلال کار اشتر است
گام او در راه کم غوغا ستی
کاروان را زورق صحرا ستی
نقش پایش قسمت هر بیشه ئی
کم خور و کم خواب و محنت پیشه ئی
مست زیر بار محمل می رود
پای کوبان سوی منزل می رود
سر خوش از کیفیت رفتار خویش
در سفر صابر تر از اسوار خویش
تو هم از بار فرائض سر متاب
بر خوری از «عنده حسن المآب»
در اطاعت کوش ای غفلت شعار
می شود از جبر پیدا اختیار
ناکس از فرمان پذیری کس شود
آتش ار باشد ز طغیان خس شود
هر که تسخیر مه و پروین کند
خویش را زنجیری آئین کند
باد را زندان گل خوشبو کند
قید بو را نافه ی آهو کند
می زند اختر سوی منزل قدم
پیش آئینی سر تسلیم خم
سبزه بر دین نمو روئیده است
پایمال از ترک آن گردیده است
لاله پیهم سوختن قانون او
بر جهد اندر رگ او خون او
قطره ها دریاست از آئین وصل
ذره ها صحراست از آئین وصل
باطن هر شی ز آئینی قوی
تو چرا غافل ازین سامان روی
باز ای آزاد دستور قدیم
زینت پا کن همان زنجیر سیم
شکوه سنج سختی آئین مشو
از حدود مصطفی بیرون مرو
«مرحله دوم ضبط نفس»
نفس تو مثل شتر خود پرور است
خود پرست و خود سوار و خود سر است
مرد شو آور زمام او بکف
تا شوی گوهر اگر باشی خزف
هر که بر خود نیست فرمانش روان
می شود فرمان پذیر از دیگران
طرح تعمیر تو از گل ریختند
با محبت خوف را آمیختند
خوف دنیا ، خوف عقبی ، خوف جان
خوف آلام زمین و آسمان
حب مال و دولت و حب وطن
حب خویش و اقربا و حب زن
امتزاج ماء و طین تن پرور است
کشته ی فحشا هلاک منکر است
تا عصائی لا اله داری بدست
هر طلسم خوف را خواهی شکست
هر که حق باشد چو جان اندر تنش
خم نگردد پیش باطل گردنش
خوف را در سینه او راه نیست
خاطرش مرعوب غیر الله نیست
هر که در اقلیم لا آباد شد
فارغ از بند زن و اولاد شد
می کند از ماسوی قطع نظر
می نهد ساطور بر حلق پسر
با یکی مثل هجوم لشکر است
جان بچشم او ز باد ارزان تر است
لا اله باشد صدف گوهر نماز
قلب مسلم را حج اصغر نماز
در کف مسلم مثال خنجر است
قاتل فحشا و بغی و منکر است
روزه بر جوع و عطش شبخون زند
خیبر تن پروری را بشکند
مؤمنان را فطرت افروز است حج
هجرت آموز و وطن سوزست حج
طاعتی سرمایه ی جمعیتی
ربط اوراق کتاب ملتی
حب دولت را فنا سازد زکوة
هم مساوات آشنا سازد زکوة
دل ز «حتی تنفقوا» محکم کند
زر فزاید الفت زر کم کند
این همه اسباب استحکام تست
پخته ی محکم اگر اسلام تست
اهل قوت شو ز ورد یًا قوی»
تا سوار اشتر خاکی شوی
«مرحله سوم نیابت الهی»
گر شتر بانی جهانبانی کنی
زیب سر تاج سلیمانی کنی
تا جهان باشد جهان آرا شوی
تاجدار ملک «لایبلی» شوی
نایب حق در جهان بودن خوش است
بر عناصر حکمران بودن خوش است
نایب حق همچو جان عالم است
هستی او ظل اسم اعظم است
از رموز جزو و کل آگه بود
در جهان قائم بامرالله بود
خیمه چون در وسعت عالم زند
این بساط کهنه را برهم زند
فطرتش معمور و می خواهد نمود
عالمی دیگر بیارد در وجود
صد جهان مثل جهان جزو وکل
روید از کشت خیال او چو گل
پخته سازد فطرت هر خام را
از حرم بیرون کند اصنام را
نغمه زا تار دل از مضراب او
بهر حق بیداری او خواب او
شیب را آموزد آهنگ شباب
می دهد هر چیز را رنگ شباب
نوع انسان را بشیر و هم نذیر
هم سپاهی هم سپهگر هم امیر
مدعای «علم الاسما» ستی
سر «سبحان الذی اسرا» ستی
از عصا دست سفیدش محکم است
قدرت کامل بعلمش توأم است
چون عنا گیرد بدست آن شهسوار
تیز تر گردد سمند روزگار
خشک سازد هیبت او نیل را
می برد از مصر اسرائیل را
از قم او خیزد اندر گور تن
مرده جانها چون صنوبر در چمن
ذات او توجیه ذات عالم است
از جلال او نجات عالم است
ذره خورشید آشنا از سایه اش
قیمت هستی گران از مایه اش
زندگی بخشد ز اعجاز عمل
می کند تجدید انداز عمل
جلوه ها خیزد ز نقش پای او
صد کلیم آواره ی سینای او
زندگی را می کند تفسیر نو
می دهد این خواب را تعبیر نو
هستئی مکنون او راز حیات
نغمه ی نشینده ی ساز حیات
طبع مضمون بند فطرت خون شود
تا دو بیت ذات او موزون شود
مشت خاک ما سر گردون رسید
زین غبار آن شهسوار آید پدید
خفته در خاکستر امروز ما
شعله ی فردای عالم سوز ما
غنچه ی ما گلستان در دامن است
چشم ما از صبح فردا روشن است
ای سوار اشهب دوران بیا
ای فروغ دیده ی امکان بیا
رونق هنگامه ی ایجاد شو
در سواد دیده ها آباد شو
شورش اقوام را خاموش کن
نغمه ی خود را بهشت گوش کن
خیز و قانون اخوت ساز ده
جام صهبای محبت باز ده
باز در عالم بیار ایام صلح
جنگجویان را بده پیغام صلح
نوع انسان مزرع و تو حاصلی
کاروان زندگی را منزلی
ریخت از جور خزان برگ شجر
چون بهاران بر ریاض ما گذر
سجده های طفلک و برنا و پیر
از جبین شرمسار ما بگیر
از وجود تو سرافرازیم ما
پس بسوز این جهان سازیم ما
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به نماد شتر و ویژگیهای آن اشاره دارد و بهنوعی به فلسفه زندگی و مسیر انسانی میپردازد. شاعر شتر را نماد صبر، استقلال و تحمل مشقات زندگی میداند. او به ما یادآوری میکند که باید از بار وظایف خود سرپیچی نکنیم و صبر و اطاعت را سرلوحه قرار دهیم، تا به موفقیت دست یابیم.
در ادامه، به مراحل رشد شخصیت اشاره میشود و تأکید میشود که انسان باید بر نفس خود حاکم شود و خود را از تعلقات دنیوی آزاد کند. در نهایت، شاعر به هدف نهایی رسیدن به نیابت الهی و مسندداری در جهان اشاره میکند و از فرد خواسته میشود که به برپایی عدالت و صلح در دنیا بپردازد و زندگی را با معانی نو احیا کند.
بهطور کلی، شعر دعوت به تلاش، صبر و حکمت و درک درست زندگی را میطلبد.
هوش مصنوعی: خدمت و زحمت بخشی از زندگی شتر است و صبر و خودکفایی نیز ویژگیهای این حیوان سختکوش محسوب میشود.
هوش مصنوعی: حرکت او در مسیر، با آرامش و بدون سر و صدا انجام میشود و مانند یک کشتی در بیابان، کاروان و گروه را به پیش میبرد.
هوش مصنوعی: هر جایگاهی که او قدم گذاشته، نشان از وجود آن دارد که او با کمخوابی و رنج و زحمت، زندگی را سپری کرده است.
هوش مصنوعی: مستی که زیر بار محمل است، با پای کوبیدن به سمت منزل خود میرود.
هوش مصنوعی: خوشحال از نحوهی رفتار خود در سفر، صبورتر از سوار خودم هستم.
هوش مصنوعی: از انجام وظایف خود غافل نشو و مراقب باش که از منبع خیر و نیکی بهرهمند شوی.
هوش مصنوعی: در پیروی و اطاعت تلاش کن، زیرا غفلت میتواند به ظاهر اختیاری را به وجود آورد که در واقع تحت اجبار است.
هوش مصنوعی: اگر کسی از فرمان خدا سرپیچی کند، حتی اگر مانند آتش قدرت و شدت داشته باشد، به خاطر طغیانش مانند خس و خاشاک میشود و از بین میرود.
هوش مصنوعی: هر کسی که بتواند بر مه و پروین تسلط یابد، در واقع خود را به زنجیری از اصول و قواعد محدود میکند.
هوش مصنوعی: باد، عطر گل را در خود محبوس میکند و بوی آن را مانند گیسوان آهو به دام میاندازد.
هوش مصنوعی: ستارهای به سوی منزل میتابد و تو باید با افتادگی و تواضع وارد شوی.
هوش مصنوعی: سبزه و گیاهان بر روی زمین رشد کردهاند، اما به دلیل بیتوجهی و عدم رسیدگی از بین رفتهاند.
هوش مصنوعی: لالهها به طور مداوم میسوزند، و این بخشی از سرنوشت و طبیعت آنهاست. خون و زندگی در وجود آنها جریان دارد و به همین دلیل، از شدت عشق و احساس میسوزند.
هوش مصنوعی: قطرهها دریا هستند چون به هم وصل میشوند و ذرهها نیز با وصل شدن به هم، به صحرا تبدیل میشوند. به بیان دیگر، وحدت و ارتباط میان این ذرات و قطرات، آنها را به چیزی بزرگتر و وسیعتر تبدیل میکند.
هوش مصنوعی: هر چیزی در دل خود دارای یک نظم و ویژگی خاص است، پس چرا تو از این ساختار و ویژگیهای آن غافلی؟
هوش مصنوعی: دوست عزیز، به تو میگوید که دوباره به وضعیت آزاد خود برگرد و طبق سنتهای قدیمی، زنجیر نقرهای را به پا کن. این اشاره به زنجیری دارد که زیبایی خاصی به همراه دارد، به نوعی نمادی از آزادی و زیبایی.
هوش مصنوعی: با قدرت و عظمت خود، در برابر سختیها استقامت کن و از مسیر درست منحرف نشو.
هوش مصنوعی: در مرحله دوم کنترل نفس، نفس تو مانند شتری است که خود را پرورش دادهای.
هوش مصنوعی: مردی که خودخواه و مغرور است و بر خود میتازد، باید هوشیار باشد و بتواند کنترل وضعیت را در دست بگیرد.
هوش مصنوعی: برای اینکه به ارزش و مقام بالایی دست یابی، حتی اگر در ابتدا ارزش کمتری داشته باشی، باید خود را بهدرستی بشناسی و بر افکار و تصمیمات خود تسلط پیدا کنی.
هوش مصنوعی: به آسانی میتوانی از دیگران تأثیر بپذیری و تغییر کنی، حتی اگر ساختار وجودیات از ابتدا به گونهای دیگر شکل گرفته باشد.
هوش مصنوعی: با عشق، ترس را در هم آمیختند؛ ترس از دنیا، ترس از آخرت و ترس از جان.
هوش مصنوعی: ترس از مشکلات و سختیهای زندگی در زمین و آسمان، عشق به ثروت و قدرت و همچنین عشق به وطن.
هوش مصنوعی: عشق به خانواده و همسر، ترکیبی است از عناصر طبیعی که باعث شکوفایی و رشد انسان میشود.
هوش مصنوعی: کسی که به فساد گرفتار شده، نابودکننده منکر و بدیهاست؛ تا زمانی که عصایی از قدرت و توکل به خداوند در دست دارد.
هوش مصنوعی: هر کس که حقیقت را در وجودش دارد، میتواند هر گونه ترس و فزونی را از بین ببرد.
هوش مصنوعی: با وجود چالشها و نادرستیها، او هرگز تسلیم نمیشود و ترسی در دلش راه نمییابد.
هوش مصنوعی: کسی که به درجهای از معرفت و آگاهی رسیده باشد که هیچ چیزی جز خداوند او را نترساند و تحت تأثیر قرار ندهد، در واقع در جهانی آرام و بیتنش زندگی میکند.
هوش مصنوعی: کسی که از وابستگی به زن و فرزندان رها شده، اکنون به طور کامل از دیگر امور دنیوی دوری میجوید.
هوش مصنوعی: با شدت و قاطعیت، مانند حملهای از جانب یک ارتش، ضربهای سخت به پسر وارد میکند.
هوش مصنوعی: جان من به چشم او از باد بیارزشتر است و در زندگیام، نام هیچ خدایی جز او نیست که مانند صدف، گوهر و ارزش من به وجود او وابسته است.
هوش مصنوعی: قلب مؤمن مانند خانه کعبه است و نماز در دست او همانند خنجری است که به وی نیرو و قدرت میبخشد.
هوش مصنوعی: کسی که مرتکب کارهای زشت و ظلم میشود، با روزهداری تنها به گرسنگی و تشنگی نخواهد پرداخت.
هوش مصنوعی: در روزهای سخت و دشوار، مؤمنان با فطرت الهی خود میتوانند به خوبی با چالشها مقابله کنند و از تواناییهای درون خود استفاده کنند. حج نمادی از این قدرت و توانایی است که به آنها انگیزه و انرژی میبخشد تا بر مشکلات غلبه کنند.
هوش مصنوعی: هجرت آموز و وطن سوزان، این حج که به عنوان یک عبادت انجام میشود، سرمایهای برای جمعیت مسلمانان است.
هوش مصنوعی: عشق به دولت و حکمرانی میتواند مانند زکات، زندگی و آینده یک ملت را تحت تأثیر قرار دهد و حتی به انحطاط آن ختم شود. اگر مردم بیشتر به وابستگی به قدرت و دولت فکر کنند، ممکن است از اهداف و ارزشهای حقیقی خود دور شوند.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که با دادن زکات و کمک به دیگران، احساس برابری و همدلی در جامعه تقویت میشود و این کار میتواند دلها را محکمتر کند و به انسجام بیشتری بین افراد منجر شود.
هوش مصنوعی: محبت و دوستی افزایش ثروت و ارزش را به همراه میآورد، در حالی که بیمحبتی و جدایی موجب کاهش آن میشود. این نکته مهمی است که برای استحکام و پایداری زندگی به آن توجه کنیم.
هوش مصنوعی: اگر تو به طور محکم و درست تربیت شدهای، باید به پاخیزی و توانمندی برسی و با جدیت در کشف و فهم معانی عمیقتر تلاش کنی.
هوش مصنوعی: برای رسیدن به مقام بالای نیابت الهی، باید آمادگی و صبر زیادی داشته باشی، همانند سوار شدن بر شتری که در مسیر سخت و خاکی حرکت میکند. این اشاره به مراحل دشواری دارد که شخص باید در آن ها تلاش کند تا به هدف خود برسد.
هوش مصنوعی: اگر میخواهی بر دنیا تسلط پیدا کنی، باید به کارهای بزرگ و شایستهای بپردازی که تو را به مقام عالی و مانند سلیمان میرساند.
هوش مصنوعی: تا زمانی که دنیا وجود دارد، تو باید مانند یک پادشاه با شکوه و زیبایی در آن بدرخشی و به مقام و اعتبار برسی.
هوش مصنوعی: خوش است که در جهان نماینده حق باشی و بر عناصر حاکم شوی.
هوش مصنوعی: ولی فقیه به عنوان نماینده خداوند، مانند جان عالم است و وجود او سایهای از اسم بزرگ و اعظم الهی به شمار میرود.
هوش مصنوعی: در این جهان کسی وجود دارد که از رازهای جزئیات و کل مسائل باخبر است و در کارهای خداوند قرار دارد.
هوش مصنوعی: وقتی که چادر و سایهبان عظمی در پهنه جهان برپا شود، این جایگاه قدیمی و کهنه را برهم میزند.
هوش مصنوعی: فطرت او شکوفا و زنده است و در دلش آرزوی خلق دنیای دیگری را دارد که در وجودش نمایان شود.
هوش مصنوعی: صد جهان مانند این جهان، به جمع و تفریق میآیند. از تخیل او مانند گلی که میروید، برمیخیزند.
هوش مصنوعی: فطرت هر فردی را به کمال میرساند و آنچه را که در دل او خرافات و قید و بند است، کنار میزند و اجازه میدهد که به حقایق دست یابد.
هوش مصنوعی: صدای دل من مانند نغمهای است که به وسیلهی او نواخته میشود؛ این نواختن به خاطر حقیقتی است که او را بیدار میکند و خوابش را بر هم میزند.
هوش مصنوعی: جوانی و شادابی به هر چیزی روح و رنگ تازهای میبخشد و در این دوران، افراد و اشیاء طراوت و تازگی خاصی پیدا میکنند.
هوش مصنوعی: انسانها هم پیامآور خوشبختی هستند و هم هشداردهنده، هم جنگجو هستند و هم فرمانده و رهبر.
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به ارتباط بین علم نامها و معجزهای اشاره میکند که در آیه «سبحان الذی اسرا» آمده است. به طور کلی، به نوعی بیان میکند که دانش نامها و صفات الهی با قدرت الهی که در معجزات تجلی مییابد، در ارتباط است. شاعر این دو مفهوم را به هم مرتبط میسازد و نشان میدهد که علم و شناخت، در نهایت برای درک و فهم عمیقتر از قدرت و عظمت الهی بسیار مهم هستند.
هوش مصنوعی: او با عصای خود به خوبی ایستاده و قدرتش بهطور کامل به علم و دانشش وابسته است.
هوش مصنوعی: هرگاه آن شهسوار بر عنا (زین) سوار شود، شتاب و سرعت سمند (اسب) روزگار بیشتر میشود.
هوش مصنوعی: قدرت و شکوه او به قدری زیاد است که نیل را خشک میکند و قوم اسرائیل را از سرزمین مصر خارج میسازد.
هوش مصنوعی: از قم او (مردی) برمیخیزد که مانند درخت صنوبر در چمن، جانها را زنده میکند و بر گور مردهها طراوت میبخشد.
هوش مصنوعی: وجود او سبب تبیین و توضیح ذات جهان است و از عظمت او، رهایی و نجات جهان حاصل میشود.
هوش مصنوعی: ذرهای از خورشید که آشناست، به خاطر سایهاش ارزش وجودی بالایی دارد و این ارزش ناشی از جوهر و مایهای است که در خودش دارد.
هوش مصنوعی: عمل و اقدام انسان میتواند به زندگی تازهای بخشیده و آن را دوباره احیا کند.
هوش مصنوعی: جلوههای مختلف به خاطر ردپای او نمایان میشود و بسیاری از پیامبران همچون کلیم، در جستجوی او هستند.
هوش مصنوعی: زندگی با نگاه جدیدی تفسیر میشود و این خواب نیز به شکل تازهای معنا میگیرد.
هوش مصنوعی: این بیت به بیان این موضوع میپردازد که وجودی پنهان و اسرارآمیز در درون هر فرد نهفته است که نقش مهمی در زنده بودن و حرکت روح زندگی دارد. این راز به مانند آهنگی است که در پس زمینه زندگی ما به گوش میرسد و میتواند ما را به درک عمیقتری از حیات رهنمون سازد.
هوش مصنوعی: نفس انسان به طور طبیعی به چیزی که مطابق فطرت اوست تمایل دارد و این موجب میشود که احساسات و افکار او به صورت موزون و هماهنگ در بیاید.
هوش مصنوعی: گرد و غباری که از زمین بلند میشود، نشان از حرکت یک سوار بزرگ دارد که در آسمان ظاهر میشود.
هوش مصنوعی: امروز ما در زیر خاکستر خوابیدهایم، اما فردا شعلهای از آتش برای جهانیان خواهیم بود.
هوش مصنوعی: جوانهای که داریم، در دل بهشت است و نگاه ما به روشناییهای فردا دوخته شده است.
هوش مصنوعی: ای سوار بر اسب نیکو، بیا! ای روشنی بخش چشمهای ممکنات، به نزد ما بیا!
هوش مصنوعی: در زمانهایی که اوج شادی و نشاط برقرار است، خودت را به یاد دیگران بیاور و بر مشکلات چشمپوشی کن تا زندگیات سرشار از خوشی و نشاط باشد.
هوش مصنوعی: با صدای دلنشین خود، آشفتگیها و ناآرامیهای مردم را آرام کن و به زیباییهای بهشت گوش بسپار.
هوش مصنوعی: برخیز و دوستی را برپا کن، و جام عشق و محبت را برای ما باز کن.
هوش مصنوعی: دوباره در دنیا به یاد بیاور روزهای آرامش جنگجویان را و پیام صلح را برسان.
هوش مصنوعی: انسانها مانند زراعت هستند و تو میوهای از آنها. زندگی مانند یک سفر است و تو یک مکان در این سفر داری.
هوش مصنوعی: از ظلم و ستم پاییز، برگهای درختان به زمین ریخته شده است، مانند بهاری که بر میادین ما میگذرد.
هوش مصنوعی: از سجدۀ عاجزانه و خجالتبار کودکان، جوانان و پیران به خاطر ما بگذر.
هوش مصنوعی: ما به خاطر وجود تو احساس افتخار میکنیم، پس بیایید این دنیا را با عشق و آگاهی بسازیم.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۴ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.