گنجور

حاشیه‌گذاری‌های فرهاد اکبرزاده

فرهاد اکبرزاده

کارشناس سینما.سناریست.علاقه مند فلسفه


فرهاد اکبرزاده در ‫۳ سال و ۱ ماه قبل، یکشنبه ۷ شهریور ۱۴۰۰، ساعت ۰۶:۲۴ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۶۰:

در واقع منظور حافظ معشوق خودش نیست بلکه منظورش از یار یار واقعی ست.یار غیر واقعی و به اصطلاح نامرد کسیست که سوختنش را ببیند اما برایش لذت بخش و بی اهمیت است.منظور از شمع انجمن کسیست که سوختن رفیقش را می بیند اما مانند شمعیست که در آنجا روشن و نظاره گر است.حافظ در ابیات بعدی اشاره می کند چنین افرادی یار نیستند بلکه رقیبهایی هستند که به هر علت مانند حسادت و...تبدیل به اهریمنی در غالب یار شده اند.حسادت از صفات اهریمن و اهریمنی ست و با خواندن اشعار حافظ می فهمیم انسان واقعی با کسی رقابت ندارد بلکه رقیب اصلی برای چنین انسانی امیال و صفات زشت نفس که معمولا طبیعی است و حسادت یکی از آنها می باشد است.رقابت با خود و نفس خود برای چنین انسانی یعنی انسان از خود پیشین اش بهتر باشد و نتیجه اش پیشرفت و رسیدن به مقامات بالا چه معنوی چه دنیوی و...است و در این حالت بدون اینکه انسان خودش را با دیگری مقایسه کند و در نتیجه رقیبی برای خودش بسازد ، مقام خود را بالا میبرد.به نظر میرسد حافظ چنین تجربه ای در زندگی اش داشته و ضربات و صدمات زیادی از نارفیقان خورده.توجه داشته باشیم وقتی حافظ اشاره به اهرمن می کند منظورش آدمهایی است که از سر حسادت با نیرنگ و فریب و...آسیبهای جدی میرسانند زیرا اهرمن در افسانه و اسطوره های ایرانی بسیار قدیمی ست.زُروان در اندیشه و اسطوره های ایرانیان گاها بعنوان ایزد و گاها بعنوان خدا می شناسند.زروان که مدتهای زیادی تنها بود از تنهایی زیاد در این فکر غوطه ور می شود که نکند هستی سراسر پوچ است و از این فکر اهورامزدا و اهرمن در زهدان شکل می گیرند.زروان گفت هرکه زودتر به دنیا آمد فرمانروایی جهان را به او میسپارم.اهرمن که از اندیشه پدر آگاه شد با نیرنگ و فریب زهدان را شکافت و به دنیا آمد اما زروان او را نپسندید زیرا زشت ، یعنی دارای صفات نازیبا بود و پس از آن اهورا مزدا دنیا آمد و بسیار زیبا یعنی دارای صفات نیک بود.زروان بناچار فرمانروایی دنیا را بنا بر قولی که داده بود برخلاف میل باطنی اش به اهرمن سپرد اما گفت اهورامزدا طوری آفریده شده که سرانجام بر اهرمن پیروز خواهد شد و نور بر تاریکی چیره خواهد شد و....از آن زمان بین اهورا مزدا و اهریمن نبرد است زیرا مثلا یکی از کارهای اهرمن این است که روان انسانها را به سوی خویش کشاند برای بردن به تاریکی ، البته هم در این دنیا هم در آن دنیا و نبردی که در مثال فوق ذکر کردم و اشاره به آن دنیا شد ، مراد پس از مرگ نیز است.منظور حافظ از اهرمن یعنی کسیکه آسایش و راحتی و خوشی و خوشبختی کسی یا اطرافیان را برنمی تابد و مانند اهرمن  با دستان ناپاکش ضربه ها و صدمات زیادی به اطرافیان میزند و زندگی را به کامشان تلخ می کند.

منابع: اشعار حافظ و اوستا جلیل دوستخواه