باغ و بستان را بسعی ابر کرد آباد باد
صد هزاران آفرین حق بر ابر و باد باد
بوستان چون لعبت نوشاد گشت از خرمی
بلبل ناشاد شد زان لعبت نوشاد شاد
عاشقان را از وصال دلبران جان فزای
بلبلان دادند از بس ناله و فریاد یاد
گنجائی را که اندر خاک کرد ابر خزان
در بهاران گنج را داد از سخا بر باد باد
گرچه چون ضحاک ظالم بر جهانی ظلم کرد
داد چون نوشیروان دادگر خرداد داد
این همه یمن و سعادت کامد از بعد حساب؟
از یمین الدین محمد فرخ آزاد زاد
ملک سلطان را یسار و دین یزدان را یمین
طبع او بحر محیط و لفظ او در ثمین
گل برون آمد ز پرده چون تو ای عیار یار
همچو من نالید بلبل بر سر گلزار زار
همچو تو بالد همی اندر کنار باغ سرو
همچو من نالد همی در دامن کهسار سار
گر کسی خواهد که از گل همچو بلبل برخورد
گو چو نرگس چشم را بر روی گل بیدار دار
لعبت فرخار شد گلزار و لطف حق نگر
تا همی چون پروراند لعبت فرخار خار
ساحری استاد شد باد سحر زان در چمن
از نم شب می فروزد در دل گلنار نار
باغ شد طاوس رنگ و لاله غنچه در او
همچو منقاری شد از شنگرف و در منقار قار
خاک را یمن یمین الدین چو روشن چرخ کرد
چشم او روشن معین باد انجم سیار یار
ملک سلطان را یسار و دین یزدان را یمین
طبع او بحر محیط و لفظ او در ثمین
ای بداده ماه را نور از رخ گلفام فام
روی تو چون روز روشن زلف خون آشام شام
بوی داده مشگ را زان زلف مشگین عاریت
رنگ داده لاله را زان عارض گلفام فام
قدهای چون الف را کرده چون دال از غمت
چون کنی بهر بلا و شورش اسلام لام
دل چو مرغ نیم بسمل زان شد اندر عشق تو
کز لب چون پسته کردی دانه و بادام دام
گرچه دشنامم دهی دارم سپاس از بهر آنک
در میان عاشقان گیرم از آن دشنام نام
چند ازین جور و جفا بر بنده غمخوار خاص
رحم کن بر من چو ایزد گرددت انعام عام
آخر از عدل یمین الدین حذر ای شوخ چشم
آنکه گردون با شکوهش دون شده بهرام رام
ملک سلطان را یسار و دین یزدان را یمین
طبع او بحر محیط و لفظ او در ثمین
ای ز بهر بزم تو ناهید را در چنگ چنگ
وز پی رزمت زده در دشمنت خرچنگ چنگ
برکشیده از برای فتح و نصرت در نبرد
مرکب میمونت را تائید ایزد تنگ تنگ
آفتاب همچون تو باشد بر سپهر اندر سخا
در زمین یاقوت گردد جمله از فرسنگ سنگ
نجم بهرام ار چه سرهنگ سپهر سرکشست
از غلامانت همی آموزد آن سرهنگ هنگ
نوبهار خرمت را از گل و لاله همی
بر سر کهسار می گیرد سپهر رنگ رنگ
بر سماع مطربی کین بیت گوید همچو در
در دهان تنگ خود شکر فشاند تنگ تنگ
ملک سلطان را یسار و دین یزدان را یمین
طبع او بحر محیط و لفظ او در ثمین
ای ترا الفاظ خوب و ای ترا آداب داب
برده رأی همچو خورشید تو از مهتاب تاب
صاحب سیف و قلم بی شک توئی کز رشک تست
در سر گردون دوار و در دل کتاب تاب
درگه عالیت را کان قبله صاحب رجاست
کرده رزق مقبلان را خالق الاسباب باب
در مقام جنگ و صلح از قهر و لطف طبع تو
یافته آزار آذر جسته ماه آب آب
اندران موضع که کرده همچو پیر ناتوان
از نهیب گرز و تیغ و نیزه توشاب شاب
شیر مردان را کنی از خون بگرز گاو سر
لاله پیشانی و گل رخساره و عناب ناب
تیر چرخ این بیت را خوش چون بخواند بر نجوم
مشتری گوید که احسنت ای ترا آداب داب
ملک سلطان را یسار و دین یزدان را یمین
طبع او بحر محیط و لفظ او در ثمین
ای ز انعامت گرفته صاحب آمال مال
بر ره خصمت نهاده صاحب آجال جال
در وغا چون رستمی و در سخا چون خاتمی
دولت برنا به پیش تست همچون زال زال
فال مصحف می گرفتم از برای فتح تو
آمد ان تستفتحوا از سوره انفال فال
کار تو همچون الف باشد همیشه راست زانک
در دعای تست دائم قامت ابدال دال
سوسن آزاد چون من مدحتت را خواست گفت
شد زبان درفشانش از غایت اجلال لال
دیده غنچه ز شوق مجلس تو خون گرفت
کحل کافوریش می سازد صبا کحال حال
از برای گفتن این بیت خوش افتاده اند
قمریان چون مقریان وقت سحر در قال قال
ملک سلطان را یسار و دین یزدان را یمین
طبع او بحر محیط و لفظ او در ثمین
ای جوان دولت ولیک از رأی و از تدبیر پیر
از هنرها یافته اندر ازل چون تیر تیر
حق تعالی می فزاید هر زمان تو قیر تو
روی خصمت می شود از رشک آن تو قیر قیر
نوبهار فرخست و می زند فراش طبع
خیمه شاهی ز شاخ گله نخجیر جیر
باده چون آفتاب از ساقیان ماهروی
بر سماع مطربی چون زهره بر شبگیر گیر
تا ندارد هیچ نسبت با نوای بوم بم
تا ندارد هیچ راحت بادم خنزیر زیر
باد در کام اجل از بهر خصمت خار خار
تا بمیرد زار زار و خوار خوار و خیر خیر
ملک سلطان را یسار و دین یزدان را یمین
طبع او بحر محیط و لفظ او در ثمین
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن شعری از نظامی گنجوی است که به توصیف طبیعت و زیبایی‌های بهار، به ویژه باغ و بوستان، می‌پردازد. شاعر به تأثیر ابر و باد در شکوفایی و آبادانی طبیعت اشاره دارد و از عشق و دلدادگی بلبلان و عاشقان سخن می‌گوید. او به زیبایی گل‌ها و لطافت عشق می‌پردازد و حال عاشقان را که در جستجوی وصال هستند، توصیف می‌کند. در عین حال، او از عدالت و بخشش الهی سخن می‌گوید و اینکه تمام سعادت‌ها و نعمت‌ها از سوی خداوند است. شاعر همچنین به قدرت و عظمت پادشاه و دین یزدان اشاره می‌کند و در نهایت، تمامی این توصیفات را در چارچوب عشق و زیبایی، به تصویر می‌کشد.
هوش مصنوعی: ابرها با تلاش و کوشش خود، باغ و بستان را سرسبز و آباد می‌کنند. بر ابر و باد هزاران بار سپاس و ستایش برای این کار شایسته.
هوش مصنوعی: باغ به خاطر خرمی و زیبایی‌اش همچون بازیچه‌ای شاداب شده است، ولی به همین دلیل، بلبل که در آنجا می‌خواند، به خاطر جدایی از آن زیبایی و شادابی، غمگین شده است.
هوش مصنوعی: عاشقان به خاطر وصل معشوقانشان زندگی و انرژی می‌گیرند، مثل بلبلانی که به خاطر ناله و گریه‌هایشان، آواز دل‌انگیز می‌خوانند.
هوش مصنوعی: ابرهای پاییزی، گنجی را در دل خاک پنهان کردند و در بهار، با دست سخاوت، آن گنج را به باد سپردند.
هوش مصنوعی: هرچند که مانند ضحاک، ظالم و ستمگر بر دنیا ظلم و ستم روا داشت، اما همچنان که نوشیروان، دادگر و عادل بود، او نیز باید در نهایت به داد و انصاف عمل کند.
هوش مصنوعی: این همه خوشبختی و نعمت از چه چیزی ناشی می‌شود؟ آیا به خاطر وجود محمد، پسر آزاد و خوشبخت دین است؟
هوش مصنوعی: سلطان در زندگی خود دارای ثروت و امکانات زیادی است، در حالی که دین و ایمانی که دارد به او کمک می‌کند. شخصیت او مانند دریای وسیع و دل‌پذیر است و کلماتش درخشان و ارزشمند هستند.
هوش مصنوعی: گل به شکل زیبا و دل‌انگیزی از پرده بیرون آمد. ای یار زیبای من که چون من دلتنگ هستی، بلبل هم بر سر باغ گل ناله می‌کند و از حال زار خود می‌گوید.
هوش مصنوعی: تو همچون درخت سرو به آرامی می‌رویی و در کنار باغ آرامش داری، ولی من مانند پرنده‌ای هستم که در دامن کوه‌ها ناله می‌زنم و دلتنگی خود را ابراز می‌کنم.
هوش مصنوعی: اگر کسی می‌خواهد همانند بلبل از زیبایی گل بهره‌مند شود، باید چشم خود را مانند گل نرگس به روی زیبایی‌ها باز کند.
هوش مصنوعی: در باغ گل، زیبایی و نعمت پروردگار را ببین که چگونه مانند گل‌های دل‌انگیز، خارها نیز پرورانده شده‌اند.
هوش مصنوعی: یک جادوگری با مهارت، در شبانگاه با وزش باد، دمنوش شبنم را به گل‌های سرخ می‌فروشد و این زیبایی و روشنی را در دل گل‌ها به وجود می‌آورد.
هوش مصنوعی: در اینجا باغ به زیبایی و شادابی طاووس تشبیه شده است و گل لاله به شکلی زیبا و جذاب به نظر می‌رسد، مانند منقاری که از رنگ قرمز شنگرف ساخته شده است و در آن صدا و حنجره‌ای دلنشین جاری است. این تمامیت به نوعی ارتباط عمیق با احساسات و حس زیبایی‌شناسی دارد.
هوش مصنوعی: خاک، سرزمین خوشبختی و دین است، مانند نوری که چرخ آسمان را روشن می‌کند. چشم آن شخص، که بلافاصله به او کمک می‌کند، همچون نجوم در حال حرکت، یاری می‌دهد.
هوش مصنوعی: سلطنت او به ثروت و قدرتش بستگی دارد و دین او هم همچون یمین (راست) است. طبع او مانند دریای وسیع و بی‌نهایت است و سخنانش درخشان و ارزشمند می‌باشد.
هوش مصنوعی: ای بداده ماه را نور از رخ گلفام، چهره‌ی تو همچون روز روشن است و زلف‌های تو همچون خونریزی صبحگاهی می‌باشد.
هوش مصنوعی: بوی مشک از زلف سیاه تو به مشام می‌رسد و رنگ لاله از چهره زیبا و روشن تو گرفته شده است.
هوش مصنوعی: قدهای چون الف را چون دال کرده‌ای از غمت. وقتی به خاطر مشکلات و آشفتگی‌های اسلام به تو تکیه کنم، چه کسی می‌تواند بر این بلا فائق آید؟
هوش مصنوعی: دل من مانند پرنده‌ای است نیمه‌جان که به عشق تو گرفتار شده است. تو با لب‌های پسته‌ایت دانه‌ای را شکستی و من را در دام عشق گرفتار کردی.
هوش مصنوعی: اگرچه به من ناسزا می‌گویی، باز هم از تو سپاسگزارم، چون به واسطه‌ی آن دشنام، در جمع عاشقان نام و نشانی پیدا می‌کنم.
هوش مصنوعی: برخی از این رفتارهای ناپسند و بی‌رحمی‌ها را نسبت به من، که بنده‌ای غمخوار و دلسوز هستم، تا حدی تحمل کن. بر من رحم کن، زیرا مانند اینکه خداوند به تو نعمت‌های عام می‌دهد.
هوش مصنوعی: در این بیت به یک شخص با چشم‌های شوخ و زیبا هشدار داده می‌شود که از انصاف و عدالت دوری کند. اشاره به این دارد که حتی در بالاترین مقام و قدرت، دنیا به طرز چشمگیری می‌تواند دگرگون شود و ابهت و شکوه آن به سادگی کاهش یابد. بهرام نیز به عنوان نماد قدرت و عظمت یاد شده است، که حالا تحت تأثیر واقعیت‌های زندگی قرار گرفته.
هوش مصنوعی: سلطان دارای قدرت و ثروت است، و دین الهی نیز در سمت راست او قرار دارد. طبع او همچون دریای وسیع است و کلماتش همچون گنجی باارزش و زیبا هستند.
هوش مصنوعی: برای جشن تو، ناهید را در چنگ خود گرفته‌اند و به خاطر مهمانی‌ات دشمن را به تنگنا کشیده‌اند.
هوش مصنوعی: این عبارت به معنای این است که شما با قدرت و سرسختی به مبارزه برمی‌خیزید و در این راه، یاری و حمایت الهی شما را همراهی می‌کند. این تشبیه به مرکبی میمون (شاد و خوشحال) نیز نشانه‌ای از روحیه مثبت و پیروزی در میدان جنگ است.
هوش مصنوعی: خورشید همانند تو در آسمان سخاوت کند و در زمین هر سنگی به یاقوت تبدیل شود.
هوش مصنوعی: هرچند ستاره بهرام مانند فرمانده‌ای از آسمان سرکش و قدرتمند است، اما از خدمتگزاران تو نیز می‌آموزد و درس می‌گیرد.
هوش مصنوعی: بهار تازه به باغ و دشت می‌آید و با گل‌ها و لاله‌ها زیبا می‌شود، در حالی که آسمان گنبدی رنگارنگ دارد.
هوش مصنوعی: در این جهان، برخی افراد احتمالا در کنار موسیقی و شادی، حرف‌هایی می‌زنند که همچون شکر از دهانشان بیرون می‌آید، اما این لذت و زیبایی واقعی در وجود آنها محدود و تنگ است. این به معنی آن است که برخی افراد تنها برای جلب توجه به خوشی‌ها و زیبایی‌های سطحی پرداخته و عمق احساسات واقعی خود را نادیده می‌گیرند.
هوش مصنوعی: شخصی که در مقام سلطنت قرار دارد، دارای ثروت و قدرت است و گرایشات دینی او اصالت و راست‌گویی را نشان می‌دهد. استعداد و توانایی او چون دریا وسیع و عمیق است و سخنان او، زیبا و ارزشمند می‌باشد.
هوش مصنوعی: ای تو که واژه‌هایت زیباست و آداب و رفتار تو همچون خورشید می‌درخشد، تو از ماه تابان‌تر هستی.
هوش مصنوعی: تو بی تردید صاحب شمشیر و قلمی، که به خاطر تو در آسمان متغیر و در دل کتاب‌ها نور و زیبایی وجود دارد.
هوش مصنوعی: درگاه بلندتو، که همان قبله‌گاه بزرگانی است که به اوج می‌رسند، سبب‌ساز روزی برآورده‌شدگان است.
هوش مصنوعی: این بیت به بررسی تضادهای احساسات و رفتار انسانی در شرایط مختلف می‌پردازد. در زمان جنگ و صلح، انسان‌ها می‌توانند هم سختی و آسیب را تجربه کنند و هم مهربانی و محبت. در واقع، نویسنده اشاره دارد که در این دو حالت، طبیعت انسان می‌تواند به شکلی خاص و پیچیده عمل کند. آتش و آب نیز نمادهایی هستند که به تعارضات و تفاوت‌های رفتار انسان اشاره دارند.
هوش مصنوعی: در آنجا که مانند پیرمردی ناتوان به نظر می‌رسد، اثر ضربه‌های سنگین و تیز شمشیر و نیزه به وضوح مشخص است.
هوش مصنوعی: اگر شیرمردان را از خون گاوی به نام بکرز بگیری، آن‌گاه بر سر لاله پیشانی و گل رخساره و عناب ناب خواهی دید.
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی و لطافت کلام اشاره دارد و به نوعی بیانگر این است که وقتی کسی به خوبی و با هنر بخواند، ستارگان نیز بر او آفرین می‌گویند و به او احترام می‌گذارند. در واقع، آن کسی که به طرز شگفت‌انگیزی می‌خواند، به گونه‌ای است که حتی نجوم نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و او را می‌ستاید.
هوش مصنوعی: سلطان دارای ثروت و قدرت است و دین الهی در جانب راست او قرار دارد. طبیعت او مانند دریای وسیع است و کلامش درخشان و ارزشمند است.
هوش مصنوعی: بیت به این معناست که کسی که از خیر و برکت‌های تو بهره‌مند شده و آرزوهایش را با حمایت تو تحقق بخشیده، حالا برایت دردسر ایجاد کرده و به تو آسیب می‌زند. در واقع، او به جای سپاسگزاری، در برابر تو دیواری از مشکلات کشیده و تو را گرفتار کرده است.
هوش مصنوعی: تو در جنگاوری چون رستم و در بخشندگی و سخاوت مانند خاتم هستی. دولت جوان و بانشاط در پیش روی توست، مثل زالی که در راه است.
هوش مصنوعی: من از قرآن برای پیروزی تو فال می‌گرفتم، و آیه‌ای که آمد این بود که شما به پیروزی دست خواهید یافت، از سوره انفال.
هوش مصنوعی: کار تو باید همیشه درست و راست باشد، زیرا دعایت پیوسته بر این تاکید دارد و باعث برپایی و استواری در کارهایت می‌شود.
هوش مصنوعی: سوسن سفید، که نمادی از زیبایی و آزادی است، وقتی شروع به تعریف و ستایش من کرد، از شدت احترام و بزرگی‌اش زبانش بریده شد و نتوانست صحبت کند.
هوش مصنوعی: چشم غنچه به خاطر شوق دیدن تو پر از اشک شد و نسیم، با بوی کافوری که دارد، چشمش را زیبا می‌کند.
هوش مصنوعی: قمریان در وقت سحر، در حال سر و صدا و شادی هستند و به خاطر بیان این شعر خوشحال و شاداب شده‌اند، مانند مقریان که در همین زمان مشغول گفت و گو هستند.
هوش مصنوعی: سلطان دارای ثروت و قدرت است و دین الهی به دست او است. او همچون دریا وسیع و پرعمق است و کلماتش گرانبها و باارزش‌اند.
هوش مصنوعی: ای جوان، تو به دولت و خوشبختی دست یافته‌ای، اما برای رسیدن به موفقیت باید از راهنمایی‌ها و تدبیرهای افراد باتجربه بهره‌گیری. همچنین، هنر و مهارت‌ها در ابتدای خلقت به صورت ذاتی به انسان‌ها داده شده است، درست مانند پرتاب شدن تیر به هدف.
هوش مصنوعی: خداوند به هر لحظه بر ارزش و مقام تو می‌افزاید، و دشمنان تو به خاطر حسادت به تو، دچار دردسر و ناراحتی می‌شوند.
هوش مصنوعی: بهار خوش و فرح‌بخش فرا رسیده و خیمه‌ی شاهی با شکوفه‌های زیبای طبیعت زینت یافته است. صحنه‌ای لذت‌بخش از گل و گیاه و زندگی در حال تجلی است.
هوش مصنوعی: شراب مانند آفتاب از دستان معشوقان زیبا به سراغ ما می‌آید، همان‌طور که نوازندگی یک مطرب با زیبایی و درخشش مانند سیاه‌چاله‌ها در گام‌های شب به ما نزدیک می‌شود.
هوش مصنوعی: تا وقتی که صدای دلنشین طبیعت وجود ندارد، هیچ آرامش و راحتی برای من مثل بوی ناخوشایند و کثیف خوک نخواهد بود.
هوش مصنوعی: باد در کام مرگ به خاطر خصم تو، به شدت و با ناله می‌وزد تا تو در حال زاری و فقر و ناامیدی بمیری.
هوش مصنوعی: سلطان را ثروت و نعمت فراوانی است و دین الهی نیز در دست راست اوست. طبیعت او مانند دریا است که همه‌چیز را در بر می‌گیرد و سخنانش گران‌مایه و ارزشمند هستند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.