ابو علی بلعمی وزیر سرشناس عبدالملک بن نوح و منصور بن نوح سامانی در سده ۴ هجری بود. پدر او ابوالفضل بلعمی نیز پیش از وی وزیر دیگر فرمانروایان سامانی بود. درگذشت او را در سال ۳۶۳ قمری/۳۵۳ خورشیدی نوشته‌اند.(قرن چهارم) ترجمه‌ی تاریخ طبری‌و‌ تالیف آن به زبان فارسی از آثار اوست همچنین او از خانواده سامانی بود و با سختگیری های پدرش بسیار مواجه می‌شد.
ابو علی محمد به فرمان منصور بن نوح به ترجمهٔ کتاب بزرگ تاریخ طبری پرداخت. وی برای این کار از چند تن از دانشمندان ماوراءالنهر یاری گرفت. این کتاب امروزه در دسترس است و به نام تاریخ بلعمی یا تاریخنامهٔ طبری مشهور است.
در فرهنگ جهانگیری دو بیت به نام استاد بلعمی به شاه آمده که معلوم نیست منظور کدام بلعمی است.
ابوالفضل محمد بن عبدالله بلعمی وزیر نصر احمد سامانی متوفی به سال ۳۲۲ یا ۳۲۳ و ابوعلی محمد بن محمد بن عبدالله بلعمی پسر وی که او نیز وزیر سامانیان بوده و به سال ۳۶۳ وفات یافته است. هر دو از ادب‌پروران نامی ایران بوده‌اند و ذکر احوالشان در کتاب‌های تاریخ و ادب مسطور است. «مرحوم نفیسی» با توجه به سبک این دو بیت که به طرز شاعران اواخر عهد سامانی نزدیک‌تر است، احتمال می‌دهد که از آنِ ابوعلی بلعمی است، یعنی همان کسی که ترجمهٔ تاریخ طبری منسوب به اوست.

اشعار او به کوشش آقای مجید امام‌وردی به نقل از کتابهای اشعار پراکندهٔ شعرای فارسی زبان به کوشش ژیلبر لازار و همچنین شرح احوال و اشعار شاعران بی‌دیوان در قرن‌های ۳/۴/۵ هجری به تصحیح محمود مدبری در گنجور در دسترس قرار گرفته است.