دعوی به سر زبان خود وابستی

در خانه هزار بت، یکی نشکستی

گویی به یکی قول شهادت رستم

فردات کند خمار، کامشب مستی

از معدن خویش اگر جدا افتادی

آخر بنگر که خود کجا افتادی

در خانهٔ خود خدای را گم کردی

زان در ره خانهٔ خدا افتادی

مردی باید، بلند همت مردی

زین تجربه دیده ای، خرد پروردی

کو را به تصرف اندرین عالم خاک

بر دامن همت ننشیند گردی

گر حاکم صد شهر و ولایت گردی

ور در هنر و فضل به غایت گردی

گر فاسق مطلقی و گر زاهد خشک

روزی دو سه بگذرد حکایت گردی

چند از پی اسباب و تنعم گردی؟

تا کی به دَرِ سرای مردم گردی؟

در دایرهٔ وجود تو دایره ایست

زین دایره گر برون روی گم گردی

گر در نظر خویش حقیری، مردی

ور بر سر نفس خود امیری، مردی

مردی نبود فتاده را پای زدن

گر دست فتاده‌ای بگیری، مردی

یک ذره ز فقر اگر به صحرا بودی

نه کافر و نه گبر و نه ترسا بودی

گر دیدهٔ جهل خلق بینا بودی

این رشته که سر دو تاست، یک تا بودی

در آینهٔ جمال حق کن نظری

تا جان و دلت بیابد از حق خبری

خواهی که دل و جانت منور گردد

باید که به کویش گذری سحری

در جستن جام جم ز کوته نظری

هر لحظه گمانی نه به تحقیق بری

رو دیده به دست آر که هر ذرهٔ خاک

جامی‌ست جهان نمای، چون در نگری

گر تو به خود و حال خود در نگری

بر تن همه پوست همچو جامه بدری

از خوردن نان و آب بینی که همی

جز زهر نیاشامی و جز خون نخوری

یا رب ز قضا بر حذرم می‌داری

وز حادثه ها بی خبرم می‌داری

هر چند ز من بیش بدی می‌بینی

هر دم ز کرم نکوترم می‌داری

گیرم که سلیمان نبی را پسری

بر باد نشسته ای، جهان می سپری

گیرم که به کام توست گیتی، شب و روز

بنگر که پدر چه برد تا تو چه بری

با داده قناعت کن و با داد بزی

در بند تکلف مرو، آزاد بزی

در به ز خودی نظر مکن، غصه مخور

در کم ز خودی نظر کن و شاد بزی

از باد اگر سبق بری در تیزی

چون خاک اگر هزار رنگ آمیزی

چون آب محبت علی نیست تو را

آتش ز برای خود همی انگیزی

از کبر مدار هیج در سر هوسی

کز کبر به جایی نرسیده است کسی

چون زلف بتان شکستگی عادت کن

تا دل ببری هزار، در هر نفسی

تا ره نبری به هیچ منزل نرسی

تا جان ندهی به هیچ حاصل نرسی

حال سگ کهف بین که از نادره‌هاست

تا حل نشوی به حل مشکل نرسی

بی مرگ به عمر جاودانی نرسی

نامرده به عالم معانی نرسی

تا همچو خلیل اندر آتش نروی

چون خضر به آب زندگانی نرسی

در راه طلب اگر تو نیکو باشی

فرماندهٔ این سرای نه توی باشی

اول قدم آن است که او را طلبی

واخر قدم آن است که خود او باشی

ای دل، ز شراب جهل، مستی تا کی؟

وی نیست شونده، لاف هستی تا کی؟

ای غرقهٔ بحر غفلت، ار ابر نه‌ای

تر دامنی و هوا پرستی تا کی؟

ای تو به مجردی نرفته گامی

چه‌ات زهرهٔ آن بود که جویی کامی

تو درد فراق نیمه شب برده نه‌ای

در صحبت او کجا رسی تا خامی