آن گِردِ حرم گردد و این گردِ خرابات

من گِردِ سرت گردم و جایی که تو باشی

ماییم و پیر میکده و کنج دیر او

امید ما بدوست که داریم غیر او؟

صد بار بیش کشت و دگر کرد زنده‌ام

گویی علی است یار و حکیمی نصیر او

خاقانیا ز نان طلبی آبِ رخ مریز

کان حرص کابِ رخ برد آهنگ جان کند

آدم ز حرص گندم نان ناشده چه دید

با آدمی مطالبهٔ نان همی کند

بس مورکان به بردن نان ریزه‌ای ز راه

[...]

چون به یکی پاره پوست شهر توانی گرفت

غبن بود در دکان کوره و دم داشتن

همت و آنگه ز غیر برگ ونوا خواستن

عیسی و انگه به وام نیل و بقم داشتن

هان ای دل عبرت بین از دیده نگه کن هان

ایوان مداین را آیینهٔ عبرت دان

یک ره ز ره دجله منزل به مداین کن

وز دیده دوم دجله بر خاک مداین ران

از آتش حسرت بین بریان جگر دجله

[...]

خاقانی از حدیث زمانه زبان ببست

کز هرچه هست به ز زبان کوتهیش نیست

گیرم ز روی عقل همه زیر کیش هست

با کیدِ روزگار به جز ابلهیش نیست

هدهد ز آب زیر زمین آگه است لیک

[...]

صورت من همه او شد صفت من همه او

لاجرم کس من و ما نشنود اندر سخنم

نزنم هیچ دری تا که نگویند که کیست

چون بگویند مرا باید گفتن که منم

عشق بیفشرد پا بر نمطِ کبریا

برد به دستِ نخست هستی ما را زما

ما و شما را به نقد بی خودیی در خور است

زانکه نگنجد در او زحمتِ ما و شما

تو توسنی و رایض تو قول لااله

تو اعمی ای و قاید تو شرع مصطفا

به ترش و تلخ رضا ده بخوانِ گیتی بر

که نیشتر خوری ار بیشتر خوری حلوا

جهان به بوالعجبی تا کی‌ات نماید لعب

[...]

بدل من آمدم اندر جهان سنایی را

بدین دلیل پدر نام من نهاده بدیل

دل از تعلیم غم پیچد معاذاللّه که بگذارم

که غم پیر دبستان است و دل طفل دبستانی

چو آزادند درویشان ز آسیب گران باری

چو محتاجند سلطانان به اسباب جهانبانی

بدا سلطانیا کو را بود رنجِ دل آشوبی

[...]

مرا دل پیر تعلیم است و من طفل زبان دانش

دم تسلیم سر عشره سر زانو دبستانش

همه تلقینش آیاتی که خاموشی است تأویلش

همه تعلیمش اشکالی که نادانی است برهانش

نخست از من زبان بستد که طفل اندر نوآموزی

[...]

دهر سیه کاسه‌ایست ما همه مهمانِ او

بی نمکی تعبیه است در نمکِ خوانی او

گوهر خود را بدزد از بن صندوق او

یوسفِ خود را برآر از چَهِ زندانِ او

دل که کنون بیدقی است باش که فرزین شود

[...]

از ازل تا به ابد بینش هر بینایی

همه یک بینش و در پردهٔ بینایی تست

جز تماشای جمالِ تو تماشایی نیست

هرکه حیرانِ جمالی است تماشایی تست

مرا به تجربه معلوم شد در آخر حال

که قدر مرد به علم است وقدر علم به مال

قامت دلکش و رخسار دل افروز ترا

اهل عرفان شجر وآتش موسی خوانند

سخن از قد تو گفتم چو دوانی ز آنرو

سخنانم همه در عالم بالا خوانند

به نور فطرت خود می‌رویم در رهِ عشق

چراغِ خاطر دون همتان چه نور دهد

اگرچه فیض خدا شامل است یکسان نیست

نه هر جبل که تو بینی صدا چو طور دهد

از توتامقصودچندان منزلی در پیش نیست

یک قدم بر هر دو عالم نه که گامی بیش نیست

معنیِ درویشی ارخواهی کمال نیستی است

هرکه راهستیِ خود باقی است اودرویش نیست

بندگی کن عشق راوزکفر ودین آزادباش

[...]

بی تو از شعلهٔ آه دلِ دیوانهٔ ما

سیل دودی شد و برخاست ز ویرانهٔ ما

نگوید آنکه بداند چه گوید آنکه نداند

به حیرتم که سراغ وصالش از که بگیرم

چهل سال هر روز عقل آزمود

که تعطیل روزیش روزی نبود

نه سر بی کله شد نه تن بی لباس

همان می‌طپد دل زهی ناسپاس