بخش ۳ - در ارداف تسمیه به تحمید که فاتحه کتاب مجید و فاتح ابواب مزید است
آنچه نگارد پی این خوش رقم
بر سر هر نامه دبیر قلم
حمد خداییست که از کلک کن
بر ورق باد نویسد سخن
چون رقم او بود این تازه حرف
جز به ثنایش نتوان کرد صرف
لیک ثنایش ز بیان برتر است
هر چه زبان گوید ازان برتر است
نطق و ثنایش چه تمناست این
عقل و تمناش چه سوداست این
نیست سخن جز گرهی چند سست
طبع سخنور زده بر باد چست
هیچ گشادی نبود در گره
گر نشود کار به آن بند به
صد گره از رشته پر تاب و پیچ
گر بگشایند در آن نیست هیچ
عقل درین عقده ز خود گشته گم
کرده درین فکر سر رشته گم
رشته فکرش که سزد پر گهر
پر بود اینجا ز گره سر به سر
می دهد این رشته ز سبحه نشان
صد گره افتاده در او مهره سان
عقل گرفته به کفش سبحه وار
عاجزی خویش کند زان شمار
آنکه نه دم می زند از عجز کیست
غایت این کار بجز عجز چیست
عجز به از هر دل دانا که هست
بر در آن حی توانا که هست
مرسله بند گهر کان جود
سلسله پیوند نظام وجود
غره فروز سحر خاکیان
مشعله سوز شب افلاکیان
خوان کرامت نه آیندگان
گنج سلامت ده پایندگان
چشمه کن قله قاف قدم
نایژه پرداز شکاف قلم
روز برآرنده شبهای تار
کارگزارنده مردان کار
واهب هر مایه که سودیش هست
قبله هر سر که سجودیش هست
دایره ساز سپر آفتاب
تیرگر باد و زره باف آب
عیب نهان دار هنر پروران
عذر پذیرنده عذر آوران
آب زن آتش سودای عقل
تاب ده دست تمنای عقل
صیقلی صاف ضمیران پاک
صیرفی گنج پذیران خاک
سر شکن خامه تدبیرها
خامه کش نامه تقصیرها
ایمنی وقت هراسندگان
روشنی حال شناسندگان
تازه کن جان به نسیم حیات
کارگر کارگه کائنات
ساخت چو صنعش قلم از «کاف » و «نون »
شد به هزاران رقمش رهنمون
سطر نخست از ورق این سواد
قدس نژادان تجرد نهاد
مایه ایشان ز هیولا بری
پایه ایشان ز صور برتری
جیب بقاشان ز فنا سوده نی
دامنشان ز آب و گل آلوده نی
جنبش ایشان به هنرهای خاص
از کشش چنگ طبیعت خلاص
ناشده اقلیم دوام و ثبات
تنگ بر ایشان ز حدود و جهات
سطر دوم نه فلک لاجورد
گرد یکی نقطه همه تیز گرد
کوشش ایشان به پیام سروش
گردش ایشان ز سر عقل و هوش
برده به چوگان ارادت همه
گوی ز میدان سعادت همه
بلکه به رقص آمده صوفی وشند
دایم ازین رقص چو صوفی خوشند
داده به هر دور ز ادوارشان
نور دگر واهب انوارشان
سطر سوم نیست بجز چار حرف
درج به هر چار رموز شگرف
هر چه بود در خم طاق سپهر
جمله ازین چار نموده ست چهر
قدرتش آن را به هم آمیخته ست
هر دم ازان نقش نو انگیخته ست
نقش نخستین چه بود زان جماد
کز حرکت بر در او ایستاد
کوه نشسته به مقام وقار
یافته در قعده طاعت قرار
کان که بود خازن گنجینه اش
ساخته پر لعل و گهر سینه اش
هر گهری دیده رواجی دگر
گشته فروزنده تاجی دگر
نوبت ازین پس به نبات آمده
چابک و شیرین حرکات آمده
بر زده از روزنه خاک سر
برده به یکچند بر افلاک سر
چتر برافراخته از برگ و شاخ
ساخته بر سایه نشین جا فراخ
کاه فشانده ز شکوفه درم
گاه ز میوه شده خوان کرم
جنبش حیوان شده بعد از نبات
گشته روان در گلش آب حیات
از ره حس برده ز مقصود بوی
پویه کنان کرده به مقصود روی
با دل خواهنده ز جا خاسته
رفته به هر جا که دلش خواسته
خاتمه این همه هست آدمی
یافته زو کار جهان محکمی
اول فکر آخر کار آمده
فکر کن و کارگزار آمده
بر کفش از عقل نهاده چراغ
داده ز هر شمع و چراغش فراغ
کارکنان داده به عقل از حواس
گشته به هر مقصد ازان ره شناس
باصره را داده به بینش نوید
راه نموده به سیاه و سپید
سامعه را کرده به بیرون دو در
تا ز چپ و راست نیوشد خبر
ذایقه را داده به روی زبان
کام ز شیرینی و شور جهان
لامسه را نقد نهاده به مشت
گنج شناسایی نرم و درشت
شامه را از گل و ریحان باغ
ساخته چون غنچه معطر دماغ
بر تنش این پنج حس ظاهرند
پنج دگر کارگر اندر سرند
کارکنان خردند این همه
بهر خرد نامزدند این همه
تا به مددگاری ایشان خرد
پی به شناسایی مبدع برد
چست ببندد کمر بندگی
بندگیی مایه صد زندگی
زندگیی مدت آن لایزال
در کنف عاطفت ذوالجلال
جامی اگر زنده دلی بنده باش
بنده این زنده پاینده باش
بندگیش زندگی آمد تمام
زندگی این باشد و بس والسلام
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن به ستایش خداوند و قدرت قلم و بیان اشاره دارد. شاعر، در ابتدا خداوند را حمد میکند و بر این نکته تأکید میکند که کلام الهی از کلک خداوند بر صفحات نوشته شده است. همچنین، میگوید که هیچ کلامی نمیتواند بالاتر از ثنای خداوند باشد و همه تلاشهای انسانی در نهایت به عجز و ناتوانی منتهی میشود.
شاعر سپس به توصیف هنر و علم انسان میپردازد و به این نکته اشاره میکند که انسانها با فکر و اندیشه خود می توانند به شناسایی خداوند برسند. انسان، به عنوان بهترین مخلوق، به واسطهٔ حسها و عقل خود، میتواند به درک عمیقی از هستی دست یابد.
در نهایت، شاعر زندگی را به بندگی نسبت میدهد و میگوید که این بندگی منجر به زندگی واقعی و پاینده میشود. پیام اصلی این شعر، اهمیت بندگی و شناخت خداوند از راه عقل و علم است.
هوش مصنوعی: هر آنچه که با خط زیبا بر بالای هر نامه نوشته میشود.
هوش مصنوعی: خدا را ستایش میکنیم که با قلم خود، جملهها را بر روی کاغذ مینویسد و از این طریق سخن میگوید.
هوش مصنوعی: چون او به زیبایی خاصی شناخته شده است، نمیتوان جز به ستایش او سخن گفت.
هوش مصنوعی: اما ستایش او فراتر از کلمات است و هر چه زبان بگوید، از آن بالاتر است.
هوش مصنوعی: عقل به چه چیزی میخواهد دست یابد و در این خواستهاش چه فایدهای نهفته است.
هوش مصنوعی: سخن از چیزهای بیارزش و ضعیف است که شاعران به راحتی و بدون دقت آن را مطرح میکنند و به سرعت فراموش میشود.
هوش مصنوعی: اگر کار به گرهای برسد، هیچ تردیدی در آن نیست که باید با دقت و تلاش آن را حل کرد.
هوش مصنوعی: هرچند که در ظاهر مشکلات بسیاری وجود دارد و تلاشهای زیادی برای حل آنها صورت میگیرد، اما در واقعیت در عمق این مسائل چیزی پیدا نمیشود و هیچ نتیجهای به دست نمیآید.
هوش مصنوعی: عقل در این وضعیت به دلیل پیچیدگیها و دغدغهها منحرف شده و در این افکار، کنترل و هدایت خود را از دست داده است.
هوش مصنوعی: فکر و اندیشهاش به قدری ارزشمند و با معنی است که در اینجا، تمام گرههایی که به وجود آمده، به خاطر آن است.
هوش مصنوعی: این رشته که از دانههای تسبیح تشکیل شده، نمادی از صد نشانه است که در آن گرههای زیادی وجود دارد، مانند مهرههایی که به هم بند شدهاند.
هوش مصنوعی: عقل، مانند دانههای تسبیح، در دست خود را میگیرد و به ضعف و ناتوانی خود در مقایسه با شمارش دانهها اعتراف میکند.
هوش مصنوعی: آن کسی که از ناتوانی خود صحبت نمیکند، در نهایت نتیجهاش جز ناتوانی چیست؟
هوش مصنوعی: ناتوانی بهتر است از بیخبری هر دل آگاه، که در درگاه آن قدرت مطلق وجود دارد.
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به ارتباط عمیق و پیوستگی موجودات در عالم دارد. مثل این است که هر چیز با وجود خود، به دیگری وصل میشود و از این پیوند، نظم و نظامی در جهان شکل میگیرد. در حقیقت، وجود هر موجودی مانند دانهای از جواهر است که به رشتهای از رحمت و نعمتهای الهی متصل شده و باعث زیبایی و هماهنگی در هستی میشود.
هوش مصنوعی: درخشش صبحگاهی انسانها مانند شعلهای است که شب را روشن میکند.
هوش مصنوعی: میزبان بزرگواری که به مهمانان آینده، نعمت سلامت و خوشبختی میدهد، همچنین به مهمانان حاضر نیز توجه دارد و این نعمت را به آنان نیز ارزانی میدارد.
هوش مصنوعی: چشمهای که از قله قاف میجوشد، گامبهگام به خلق زیباییهای تازه و آثار هنری میپردازد.
هوش مصنوعی: روزی که شبهای تار را روشن میکند، مسئول و هدایتکنندهی مردان زحمتکش است.
هوش مصنوعی: هر چیزی که به انسان سود و فایده میرساند، مانند قبلهای است که همه باید در برابر آن خضوع و احترام داشته باشند.
هوش مصنوعی: کسی که دایره را میسازد، مانند سپری در برابر آفتاب است؛ تیرانداز باد و بافنده زره از آب است.
هوش مصنوعی: نقص و عیب را مخفی نگهدار، زیرا هنرمندان به کسانی که عذرخواهی میکنند، عذرشان را میپذیرند.
هوش مصنوعی: آب بر آتش بزن تا شعلهی آن را خاموش کند و به عقل خود فرصت بده تا آرامش یابد. دست خود را به سمت آرزوهایت دراز کن و بر افکار منطقی تمرکز کن.
هوش مصنوعی: ذهنهای روشن و پاک مانند ظرفی هستند که میتوانند بهترین و گرانبها ترین چیزها را در خود جای دهند.
هوش مصنوعی: حتی با وجود برنامهریزیها و تدبیرها، ممکن است در نوشتن و بیان مسایل، اشتباهاتی پیش بیاید که نشاندهنده کوتاهی و مشکلات باشد.
هوش مصنوعی: در زمانهایی که احساس ترس وجود دارد، آرامش و امنیت برای افرادی که به حال و اوضاع آگاهاند، فراهم میشود.
هوش مصنوعی: با وزش نسیم زندگی، جان خود را تازه کن تا در محیطی که کل هستی در آن به کار مشغول است، فعالیت کنی.
هوش مصنوعی: زمانی که خداوند با استفاده از حروف «کاف» و «نون» آفرینش را آغاز کرد، به شکلهای مختلفی در آمد و هر کدام از آنها راهها و نشانههایی را به سوی خود دارند.
هوش مصنوعی: نخستین خط از صفحه این علم، نشاندهنده اصل و ریشههای خلوص و تنهایی است.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اساس و بنیاد وجود آنها از مادهای ابتدایی و خالص شکل گرفته است، و ویژگیهای ظاهری و صورتهایشان از چیزهای برتر و عالیتر گرفته شده است.
هوش مصنوعی: جیب فقرا از نابودی خالیست و دامنشان از خاک و گل ناپاک نیست.
هوش مصنوعی: حرکت و فعالیت آنها بر اساس مهارتهای ویژه، ناشی از تأثیرات و جاذبههای طبیعی نیست.
هوش مصنوعی: در اینجا به وضعیت نامناسب و ناامنی که برخی افراد در آن قرار دارند، اشاره شده است. به نوعی به محدودیتها و عدم ثباتی که بر زندگی آنها حاکم است، پرداخته میشود. این افراد در فضایی گرفتار شدهاند که هیچگونه ثبات و آرامشی را تجربه نمیکنند و تمام جهات و ابعاد زندگیشان به نوعی تحت تأثیر این وضعیت قرار دارد.
هوش مصنوعی: سطر دوم به این معناست که آسمان پر از ستارهها، در واقع به مانند یک نقطه رنگی و کوچک به حساب میآید، هرچند که به نظر بزرگ و گسترده میآید. در واقع، همه این زیباییها میتواند به یک نقطهی بسیار کوچک تقلیل پیدا کند.
هوش مصنوعی: تلاش آنها به خاطر پیام الهی است و گردش و رفتارشان ناشی از عقل و درکشان میباشد.
هوش مصنوعی: بندهای که در خدمت عشق و ارادت است، تمام تلاشش را میکند تا در میدان موفقیت و خیرشرکت کند.
هوش مصنوعی: صوفی به شادی و رقص مشغول شده و به خاطر این شادی، هر لحظه از این رقص لذت میبرد.
هوش مصنوعی: هر دور از زندگیشان نوری خاص دارد و هر بار زندگی جدیدی به آنها بخشیده میشود.
هوش مصنوعی: سطر سوم تنها شامل چهار حرف است که به هر چهار راز بزرگ اشاره دارد.
هوش مصنوعی: هر چیزی که در آسمان و در کهکشان وجود دارد، تمامی آن به واسطهی این چهار عنصر شکل گرفته و نمایان شده است.
هوش مصنوعی: قدرت الهی هر لحظه و به طور مداوم، طرحها و خلقهای جدیدی را به وجود میآورد و همه چیز را به هم میپیوندد.
هوش مصنوعی: در آغاز چه بود آن حالت بیحرکت که در جلو خود نمایان بود و متوقف شد؟
هوش مصنوعی: کوه با آرامش و وقار نشسته و در حالت عبادت و اطاعت استراحت کرده است.
هوش مصنوعی: کسی که گنجینهاش را به گونهای نگهداری کرده که سینهاش پر از لعل و gemstones است.
هوش مصنوعی: هر جواهر جدیدی که دیده میشود، به نوعی ظاهر جدیدی به خود گرفته و زیور خاصی را به همراه دارد.
هوش مصنوعی: از این پس نوبت به نبات رسیده و او با حرکات نرم و شیرین خود وارد میدان شده است.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که موجودی از زمین بیرون آمده و به دنیای بالاتر و آسمانها دست یافته است. به عبارتی، از درون خاک به آسمان رسیده و مرتبهای بلند و والا پیدا کرده است.
هوش مصنوعی: سایهبان بزرگی که از برگ و شاخهها درست شده، مکانی وسیع برای نشستن فراهم کرده است.
هوش مصنوعی: شکوفهها مانند کاه به زمین پراکنده شدهاند و گاه میوههایی روییده است که سفرهای را برای میکروبها فراهم میکند.
هوش مصنوعی: حرکت و جنبش حیوانات پس از گیاهان آغاز شده و احیا و زندگی در گلها و آبها جاری شده است.
هوش مصنوعی: حس تو به راهی که برده میروید، از مقصود دور مانده است. در این راستا، با شتاب و حرکت به سمت هدف خود تلاش کن.
هوش مصنوعی: دل خواسته و آرزوهایش او را به سفر و گشت و گذار واداشته، و او بدون هیچ مانعی به هر جایی که دوست داشته رفته است.
هوش مصنوعی: انسان نتیجه و پایان همه چیز است و از اوست که کارهای محکم و استوار دنیا شکل میگیرد.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که ابتدا باید به نتیجه و پایان کار فکر کرد و سپس اقدام کرد، زیرا اکنون زمان آن رسیده که به انجام کارهای لازم پرداخته شود.
هوش مصنوعی: بر کفش عقل، نوری قرار داده است که از هر شمع و چراغ، آرامش بیشتری به همراه دارد.
هوش مصنوعی: افراد با استفاده از عقل و فکر خود، از تجربیات حسی و مشاهدات بهره میبرند تا راه رسیدن به اهداف و مقاصد خود را بشناسند.
هوش مصنوعی: چشم و دل انسان را به درک جدیدی هدایت کرده و مسیر را برای او مشخص کرده است، چه در روشنایی و چه در تاریکی.
هوش مصنوعی: گوش شنوا را به دو در بیرون کردهاند تا از چپ و راست، خبرها را بشنود.
هوش مصنوعی: طعم زندگی بر روی زبان ذهن، با شیرینی و تلخی تجربیات عالم را حس کن.
هوش مصنوعی: لمس و احساس را به عنوان ابزار واقعی در شناخت و درک اشیاء قرار دادهاند. شناخت گنجها، چه کوچک و چه بزرگ، نیاز به توجه و دقت دارد.
هوش مصنوعی: بوی خوشی که از گل و گیاهان باغ میآید، مانند عطر دلفریب یک غنچه، حس بویایی را نوازش میدهد.
هوش مصنوعی: در بدن او پنج حس وجود دارند که هرکدام نقش متفاوتی را ایفا میکنند و در ذهن او نیز پنج عامل دیگر فعال هستند.
هوش مصنوعی: افراد فراوانی وجود دارند که به دلیل داشتن هوش و فهم بالا، به کارهای مهم و ارزشمند مشغولاند و به خاطر همین در جامعه مورد توجه و احترام قرار میگیرند.
هوش مصنوعی: با کمک و یاری آنها، عقل توانست به شناخت و آگاهی از خالق دست یابد.
هوش مصنوعی: هر که کمر بندگی را محکم ببندد، زندگی پر بار و خوشی خواهد داشت.
هوش مصنوعی: زندگی ابدی است که تحت مراقبت و محبت خداوند بزرگ قرار دارد.
هوش مصنوعی: اگر دلی زنده و فعال هستی، پس به این فعالیت و زندگی ادامه بده و همواره پایدار باش.
هوش مصنوعی: زندگی انسان به بندگی خدا اختصاص دارد و همه زندگی او باید در همین راستا باشد و بس، و بر این موضوع تمام میشود.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.