گنجور

 
سلیم تهرانی

در آشوب جهان، کشتی پر از صهباست مستان را

دریغا نوح کو، تا بنگرد سامان طوفان را

ز خم خسروی مگذر کزو گل می توان چیدن

به فرق خسروان زن، لاله ی کوه بدخشان را

صدف نبود که از گرداب در چشم تو می آید

که دریا از بخیلی می خورد در آستین نان را

ندارد شیر در پستان ز پیری دایه ی دولت

که خاتم می مکد چون طفل انگشت سلیمان را

ستیزه با فلک کم کن که نتواند کند هرگز

به زهر چشم گندم تلخ، نان آسیابان را

چه خون ها در دل ارباب همت می توان کردن

در استغنا بود گر اتفاقی بینوایان را

نمی داند حساب غم سلامت پیشه، پندارد

که مجنون می شمارد بی سبب ریگ بیابان را

خدایا حکم کن در گوشه ی افلاک بنشینند

چه داری بر سر ما این چنین این کدخدایان را

قیاس اعتبار مفلس از این کن که در عالم

نمی خواهد ببیند هیچ کس خواب پریشان را

سلیم از چشم عبرت بر فلک خورشید را بنگر

که همچون مدخلان بر شیشه می مالد چه سان نان را

به سر سوزم همیشه داغ عشق کج کلاهان را

نهادن بر سر از تعظیم باشد مهر شاهان را

به ملک هند همچون تخم ریحان آدم آورده ست

ز خال شاهدان خلد، تخم این سیاهان را

به گرد کعبه ی کوی تو گردد خضر همچون شمع

به انگشت شهادت رهنمون، گم کرده راهان را

نمی بیند به قدر سرمه ای فیض از سواد هند

درودی باد از چشم ترم خاک صفاهان را

بود هر شاخ گل را آشیان بلبلی بر سر

تماشا کن در اطراف چمن صاحب کلاهان را

ز خرسندی نپنداری اگر از شکوه خاموشم

به سرمه می کند خاموش، چشمش دادخواهان را

سلیم از عقل بگذر گر سر عشق بتان داری

که با دیوانه باشد الفتی آهونگاهان را

 
 
 
قطران تبریزی

چو بگشاید نگار من دو بادام و دو مرجان را

بدین نازان کند دل را بدان رنجان کند جان را

من و جانان به جان و دل فرو بستیم بازاری

که جانان دل مرا داده است من جان داده جانان را

چو نار کفته دارم دل بنار تفته آگنده

[...]

امیر معزی

چو عاشق شد دل و جانم رخ و زلفین جانان را

دل و جان را خطرنبود دل این را باد و جان آن‌را

من‌ از جانان دل و دین را به حیلت چون نگه دارم

که ایزد بر دل و جانم مسلط‌ کرد جانان را

نگارینی که چون بینی لب و دندان شیرینش

[...]

اثیر اخسیکتی

زهی سر بر خط فرمان تو افلاک و ارکان را

چوچابک دست معماری است لطفت عالم جان را

ز ابر طبع لولوء بخش و باد لطف تو بوده

بروز مفلسی بنشانده ی دریا و عمان را

تو کوه گوهری در ذات و من هرگز ندانستم

[...]

مولانا

رسید آن شه رسید آن شه بیارایید ایوان را

فروبرید ساعدها برای خوب کنعان را

چو آمد جان جان جان نشاید برد نام جان

به پیشش جان چه کار آید مگر از بهر قربان را

بدم بی‌عشق گمراهی درآمد عشق ناگاهی

[...]

امیرخسرو دهلوی

گه از می تلخ می‌کن آن دو لعل شکرافشان را

که تا هر کس به گستاخی نبیند آن گلستان را

کنم دعوی عشق یار و آنگه زو وفا جویم

زهی عشق ار به رشوت دوست خواهم داشتن آن را

بران تا زودتر زان شعله خاکستر شود جانم

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از امیرخسرو دهلوی
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه