گنجور

 
سحاب اصفهانی

هزار افسوس از حاجی سلیمان صباحی آن

که صبح معرفت را بود رایش مهر تابانی

دریغ و درد از آن گنج حقایق آنکه بود او را

درون بحر گهر زائی برون ابر در افشانی

به علم انکار کردی صد فلاطون را به تحقیقی

به عجز اقرار دادی صد قلیدس را به برهانی

زنادانی بود در جنب عقل پیش رای او

اگر دانند پیر عقل را جز طفل نادانی

سخن کوتاه تا وضع سخن شد نامد و ناید

جهان را بی سخن چون او سخن سنجی سخندانی

به گلزار جنان شد مرغ روحش زین جهان آری

نماند در چنین مرغ خوش الحانی

سیه شد بی وجودش محفل گیتی که بود الحق

وجودش شمع عالمتابی و عالم شبستانی

نظر بر بند از این گلشن که بی او بر دل و دیده

بود هر سبزه ی او خنجری هر غنچه پیکانی

جهان نظم زین پس رو به ویرانی نهاد آری

جهان ویران شود در وی نباشد چون جهانبانی

گریبان حیاتش چاک از دست اجل چون شد

به هر چشم آستینی به هر دستی گریبانی

دلش فارغ شد از رنج و غم گیتی، نهاد اما

زغم بر هر دلی دردی که دروی نیست درمانی

زخون هر دل سوزان کنون هر دامنی گلشن

اگر از آتشی وقتی پدید آید گلستانی

کنون زین غم به هر دم سیل خونی جوشد از هر دل

اگر زین پیش یکبار از تنوری خاست طوفانی

غرض چون از جهان رفت او رود از ماتمش هر دم

به چرخ از هر دلی فریادی، از هر سینه افغانی

(سحاب) از بهر ضبط سال تاریخ وفات او

رقم زد: «آه کز ملک فصاحت شد سلیمانی»

 
 
 
گنجور را از دست هوش مصنوعی نجات دهید!
رودکی

ازو بی اندهی بگزین و شادی با تن آسانی

به تیمار جهان دل را چرا باید که بخسانی؟

قطران تبریزی

ایا خوشتر ز جان و دل! همه رنج دل و جانی

به رنج تن شدم خرسند اگر دل را نرنجانی

شود بی جان تنم یکسر چو تو لختی بیازاری

تن از آزار جان پیچد تنم را زین قبل جانی؟

اگر چه جانی از انسی همیشه بر حذر باشد

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از قطران تبریزی
امیر معزی

نگارا ماه‌ گردونی سوارا سرو بستانی

دل از دست خردمندان به ماه و سرو بستانی

اگر گردون بود مرکب به طلعت ماه‌ گردونی

وگر بستان بود مجلس به قامت سرو بستانی

به آن زلفین شورانگیز مشک‌ اندوده زنجیری

[...]

سنایی

مسلمانان مسلمانان مسلمانی مسلمانی

ازین آیین بی‌دینان پشیمانی پشیمانی

مسلمانی کنون اسمیست بر عرفی و عاداتی

دریغا کو مسلمانی دریغا کو مسلمانی

فرو شد آفتاب دین برآمد روز بی‌دینان

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از سنایی
وطواط

زهی جاهت فریدونی ، زهی ملکت سلیمانی

به عون تو مسلم شد ز هر آفت مسلمانی

غلط گفتم ، خطا کردم، کجا آید به چشم اندر

تو را جاه فریدونی، تو را ملک سلیمانی؟

نجوید دهر جز از رسم تو آثار فرخنده

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه