گنجور

 
صائب تبریزی

درآ به زمزمه ای مطرب غزال پرداز

که تازیانهٔ شوق است شعلهٔ آواز

مگر به روشنیِ این چراغِ ربانی

به پیشگاه حقیقت رِسَم ز راهِ مجاز

برآر از جگرِ گرم نالهٔ گرمی

که شیشهٔ خانهٔ دلها ازان رود به گداز

مگر به بدرقهٔ این بُراقِ گردون‌سِیر

رِسَم به منزل ازین راه پرنشیب و فراز

بریز در قدحِ گوش ازان میِ بیرنگ

که دل‌شکاف بود موجه‌اش چو ناخن‌باز

مگر به بال و پرِ این شراب روحانی

ازین خرابهٔ وحشت‌فزا کنم پرواز

خدای را حدی عاشقانه‌ای سرکن

که بی‌حدی نشود قطع راهِ دورِ حجاز

ز دوشِ خاطرِ ما بختیانِ سنگین‌بار

غمِ گرانیِ بارِ وجود دور انداز

گره ز بالِ پری‌پیکرانِ دل واکن

به نغمه های سبکروح ای نوا‌پرداز

چراغی از نفسِ گرم پیش راهم دار

به این فروغ مگر رویِ دل ببینم باز

درختِ خشک به آب و هوا نمی جوشد

به زاهدان چه سرایت کند ترانه و ساز؟

درآ به انجمنِ صوفیان، تماشا کن

که مرغ با قفسِ آهنین کند پرواز

شگفت نیست ز شورِ خمیر‌مایهٔ عشق

که هم تنور درآید به چرخ و هم خَبّاز

خوشا سَری که ز شورِ جنون بود در گَرد

خوشا دلی که به بالِ تپِش کند پرواز

دلِ رمیده به تدبیر بر‌نمی‌گردد

شرر به آتشِ سوزان چگونه گردد باز؟

ز آفتاب محال است رنگ گرداند

دلی که پخته نگردد به شعلهٔ آواز

وصال می‌طلبی، یک نفس قرار مگیر

که از تپیدنِ دلهاست طبلِ آن شهباز

رسد به مغز ز دلها نسیمِ سوختگی

در آن حریم که صائب سخن کند آغاز

 
 
 
گنجور را از دست هوش مصنوعی نجات دهید!
رودکی

زمانه اسب و تو رایض، به رای خویشت تاز

زمانه گوی و تو چوگان به رای خویشت باز

اگرچه چنگ نوازان لطیف دست بوند

فدای دست قلم باد دست چنگ نواز

تویی، که جور و بخیلی به تو گرفت نشیب

[...]

عسجدی

اگر چه دیده افعی بخاصیت بجهد

بدانگهی که زمرد بدو بری بفراز

من این ندیدم، دیدم که خواجه دست بداشت

برابر دل من بترکید چشم نیاز

ناصرخسرو

اگر دو دیده افعی به‌خاصیت بکند

بدانگهی که زمرد بدو برند فراز‌،

من این ندیدم و دیدم که میر دست بداشت

برابر دل من بترکید چشم نیاز‌.

قطران تبریزی

بهشت وار شد از نوبهار گیتی باز

در بهشت بر او کرد چرخ گوئی باز

درم درم شده روی زمین چو پشت پلنگ

شکن شکن شده آب شمر چو سینه باز

سرشگ ابر کند هر فراز را چو نشیب

[...]

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از قطران تبریزی
مسعود سعد سلمان

چو عزم کاری کردم مرا که دارد باز

رسد به فرجام آن کار کش کنم آغاز

شبی که آز برآرد کنم به همت روز

دری که چرخ ببندد کنم به دانش باز

اگر ندارم گردون نگویدم که بدار

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از مسعود سعد سلمان
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه