یکی زهرهٔ خرج کردن نداشت
زرش بود و یارای خوردن نداشت
نه خوردی، که خاطر بر آسایدش
نه دادی، که فردا بکار آیدش
شب و روز در بند زر بود و سیم
زر و سیم در بند مرد لئیم
بدانست روزی پسر در کمین
که ممسک کجا کرد زر در زمین
ز خاکش بر آورد و بر باد داد
شنیدم که سنگی در آن جا نهاد
جوانمرد را زر بقایی نکرد
به یک دستش آمد، به دیگر بخورد
کز این کمزنی بود ناپاکرو
کلاهش به بازار و میزر گرو
نهاده پدر چنگ در نای خویش
پسر چنگی و نایی آورده پیش
پدر زار و گریان همه شب نخفت
پسر بامدادان بخندید و گفت
زر از بهر خوردن بود ای پدر
ز بهر نهادن چه سنگ و چه زر
زر از سنگ خارا برون آورند
که با دوستان و عزیزان خورند
زر اندر کف مرد دنیاپرست
هنوز ای برادر به سنگ اندرست
چو در زندگانی بدی با عیال
گرت مرگ خواهند، از ایشان منال
چو خشم آری آن گه خورند از تو سیر
که از بام پنجه گز افتی به زیر
بخیل توانگر به دینار و سیم
طلسمی است بالای گنجی مقیم
از آن سالها میبماند زرش
که لرزد طلسمی چنین بر سرش
به سنگ اجل ناگهش بشکنند
به اسودگی گنج قسمت کنند
پس از بردن و گرد کردن چو مور
بخور پیش از آن کهت خورد کرم گور
سخنهای سعدی مثال است و پند
به کار آیدت گر شوی کار بند
دریغ است از این روی برتافتن
کز این روی دولت توان یافتن
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن درباره بیفایده بودن خساست و نگهداشتن ثروت در دنیای مادی است. شاعر به زهره (شخصی از طبقه Wealthy) اشاره میکند که به خاطر حرص به زر و سیم (پول و ثروت)، نه تنها خود را از لذتها محروم کرده، بلکه از کمک به دیگران نیز دریغ میورزد. پسرش در تلاش است تا پدر را متوجه کند که ثروت باید برای استفاده و زندگی خوب صرف شود و نه تنها جمعآوری. او به این نکته اشاره میکند که اگر آدمی بخیل باشد، حتی با وجود ثروت بسیار، در نهایت چیزی از آن نمیماند و با مرگ همه چیز را از دست میدهد.
در انتها، شاعر به اهمیت استفاده از فرصتها و لذتهای زندگی تأکید میکند و هشدار میدهد که نباید به حرص و طمع دلبسته بود، چرا که زندگی کوتاه است و باید از آن بهرهبرداری کرد.
شخصی بود که شجاعت هزینه کردن نداشت، باآنکه پول داشت، توان و جرات خوردن و خرج کردن نداشت.
نه میخورد و خرج میکرد که آسایش بیابد، و نه داد و دهشی میکرد که فردای (روز قیامت) بهرهای ببرد.
پیوسته و شب و روز در فکر (شمارش و افزودن) پول و زرش بود و پول و زر اسیر او (یعنی پولی که بهدستش میرسید اسیر میشد و دیگر از دستش بهدر نمیشد)
روزی پسرش، دزدکی دریافت که آن خسیس، کجا زر و سیمهایش را پنهان میکند.
از آن خاک که پنهانش کرده بود بیرونش آورد و زر را بر باد داد و بجای زر، سنگی در آنجا گذاشت.
زر و پول در دست آن جوانمرد و عیار نپایید، از یک دستش که گرفت به دست دیگر (فورا) خرج کرد.
(همچنین آن پسر) قمارباز بازندهای بود که کلاه و دستارش در بازار گرو بود (یعنی مقروض بود) کمزن: قمارباز بازنده. میزر: دستار.
(از یک سو) پدر چنگ (غُصه) بر گلوی خود میفشرد و از سوی دیگر پسر، مطرب و چنگی آورده بود (و خوشگذرانی میکرد) چنگی: نوازنده چنگ. نایی: نوازنده نی.
پدر، بدحال و گریان تمام شب را نخوابید و پسر صبحگاه به او گفت:
زر و پول برای خرج کردن است ای پدر! اگر بمانَد با سنگ چه فرقی دارد؟
زر را از (معدن و) سنگِ سخت بیرون میآورند که با دوستان و عزیزان خرج کنند.
زر و پول در دست آدم مالپرست و زراندوز، انگار که بهدست نیامده و هنوز در زیر زمین و در سنگ است.
وقتی که با خانوادهات بد و نامهربان هستی، اگر مرگ تو را آرزو کنند، گله مکن و شکایت نداشته باش.
وقتی که بداخلاق و خشمناک هستی زمانی از تو راضی میشوند که دچار مرگ شوی.
آدم خسیسی که ثروتمند است همچون طلسمی است که بالای گنج گذاشتهاند.
هوش مصنوعی: از آن سالها، زردیهایی باقی میماند که همچون طلسمی بر سردیاش تاثیر میگذارد و او را به لرز در میآورد.
ناگهان مرگ و اجل، آن طلسم را در هم میشکند و به آسانی ثروتش را تقسیم میکنند.
پس از بار بردن و جمع کردن، با مشقت زیاد همچون مورچه؛ خرج کن و بخور پیش از آنکه بمیری.
سخنان سعدی، همه مثال و ضربالمثل و پند است و برای تو سودمند، اگر بهکار ببری.
حیف است از این (پندها) روی بگردانی؛ که از این میتوانی دولت و بخت بیابی.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۱۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.