گنجور

 
نظیری نیشابوری

درین میدان پر نیرنگ حیرانست دانایی

که یک هنگامه آرایست و صد کشور تماشایی

ز راه عقل و آگاهی مشعبد می کند بازی

که غلطان مهره زرینست و نیلی حقه مینایی

به عمد آوازه سیمرغ و قاف افتاده در عالم

عبث نظارگی گردیده مشتی گول سودایی

خواص طبع جادو سیمیایی چند بنموده

هوای نفس خاکی در غبار غفلت اندایی

اگر نوعی که هست از رخ حقیقت پرده بردار

نظر ماند به رسوایی خرد افتد به شیدایی

جز او نیرنگ بینی نیست تا چون و چرا گوید

که هم او خود تماشائیست در هنگامه آرایی

همه زو چون خرد دانا و او برتر ز دانش ها

همه زو چون نظر پیدا و او پنهان ز پیدایی

ز شأن حسن تو نتوان نشان گفتن معاذالله

تو در دانش نمی گنجی، تو در بینش نمی آیی

کسی را نیست حد امتناع از امر و نهی تو

مسلم هرچه کردی نهی، بر حق هرچه فرمایی

به مستوری نشد کارم به رسوایی علم گشتم

شکیبی کز تو باشد می گریزم زان شکیبایی

به ذکرت جان دهد کلک «نظیری » وین عجب نبود

کز افسون حدیث تو کند افعی مسیحایی

 
 
 
جشنوارهٔ رزم‌آوا: نقالی و روایتگری شاهنامه
فرخی سیستانی

بهار آمد من و هر روز نو باغی و نو جایی

به گشتن هر زمان عزمی به بودن هر زمان رایی

قدح پر باده رنگین به دست باده پیمایی

چو مرغ از گل به گل هر ساعتی دیگر تماشایی

نگاری با من و رویی نه رویی بلکه دیبایی

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از فرخی سیستانی
ناصرخسرو

شبی تاری چو بی‌ساحل دمان پر قیر دریائی

فلک چون پر ز نسرین برگ نیل اندوده صحرائی

نشیب و توده و بالا همه خاموش و بی‌جنبش

چو قومی هر یکی مدهوش و درمانده به سودائی

زمانه رخ به قطران شسته وز رفتن برآسوده

[...]

سنایی

ایا بی حد و مانندی که بی مثلی و همتایی

تو آن بی مثل و بی شبهی که دور از دانش مایی

ز وهمی کز خرد خیزد تو زان وهم و خرد در وی

ز رایی کز هوا خیزد تو دور از چشم آن رایی

پشیمانست دل زیرا که تو اسرارها دانی

[...]

انوری

خرد را دوش می‌گفتم که ای اکسیر دانایی

همت بی‌مغز هشیاری همت بی‌دیده بینایی

چه گویی در وجود آن کیست کو شایستگی دارد

که تو با آب روی خویش خاک پای او شایی

کسی کاندر جهان بی‌هیچ استکمال از غیری

[...]

جمال‌الدین عبدالرزاق

زهی اخلاق تو محمود همچون عقل و دانائی

زهی ایام تو مشکور همچون عهد برنائی

امام شرق رکن الدینکه سوی حضرتت دایم

خطاب انجم و چرخست مولانا و مولائی

اضافت با کف رادت ز گیتی گنج پردازی

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه