گنجور » مولانا » مثنوی معنوی » دفتر اول » بخش ۵ - ملاقات پادشاه با آن ولی که در خوابش نمودند

قاسم پور در ‫۱۱ سال و ۹ ماه قبل، دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۱، ساعت ۱۲:۱۵ نوشته:

مولوی دربیت مرحبا یا مجتبی یا مرتضی ... اوج ارادت خودش راحضرت امیر المومنین اظهار کرده و((ان تغب جاء القضا ضاق الفضا )) یعنی اگر تو غایب شوی بلا و مصیبت می آید و روزگار تنگ و دلگیر می شود .

reply flag link

محمدامین احمدی در ‫۱ سال و ۴ ماه قبل، چهارشنبه ۷ تیر ۱۴۰۲، ساعت ۱۲:۲۱ پاسخ داده:

سلام برادر حکیم مولانا اهل تسنن بوده و به امیر مومنان اعتقادی نداشته و تنها برای توصیف برزگی آن شخص از صفت مجتبی و مرتضی استفاده کرده

reply flag link

عبدالمنان فطرت افغانستان در ‫۱۱ سال و ۸ ماه قبل، چهارشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۲، ساعت ۱۱:۴۷ نوشته:

من خیلی معذرت میخواهم منظورشماازامیرالمومنین حضرت علی است اشتباه است به خاطریکه لان لم ینته آیتی است ازاواخرآیات سوره علق وآیه های آخراین سوره همه درمورد ابوجهل است که چطوررسول الله (ص) راآزارمیدادند. من ازمسؤل این سایت خواهشمندم تااینکه کامنت های که به اشعارمولانا بی ربط است درج نکند.

reply flag link

عبدالمنان فطرت افغانستان در ‫۱۱ سال و ۸ ماه قبل، چهارشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۲، ساعت ۱۱:۵۱ نوشته:

مرتضی ومجتبی هم خودرسول الله است.

reply flag link

حسین ملیحی شجاع در ‫۹ سال و ۱۲ ماه قبل، شنبه ۸ آذر ۱۳۹۳، ساعت ۰۸:۵۷ نوشته:

اگر در قسمتهای گذشته داستان را دنبال کنید به راحتی در می یابید که مرتضی و مجتبی منظور طبیب بوده نه شصخ دیگر داستان به ایجا رسیده بود که طبیبان از معالجه کنیز ناتوان شده شاه فردی را در خواب میبیند که او از عهده علاج کنیز بر میاید پس از مدتی ان طبی حاذق را مییابد به همان شکل و هیاتی که در خواب دیده بود اکنون در حال وصف اوست در دو بیت عربی یعنی :مرحبا یا مجتبی یا مرتضی
ان تغب جاء القضا ضاق الفضا
انت مولی‌القوم من لا یشتهی
قد ردی کلا لئن لم ینته
در حال گفتگو با اوست میگوید ان تغب یعنی اگر تو دور شوی ویا هلاک شوی جا اقضا یعنی قضا و بلا اسمانی میاید ضاقافضا یعنی فضا و هستی دچار ضاق و تنگی میشودمیشود انت مولیالقوم یعنی تو امیر قوم و قبیله هستی و عبارت " قد ردی کلا لئن لم ینته " ایه قرانی ایست ایه 15 سوره علق

reply flag link

عقیل پورخلیلی در ‫۹ سال و ۴ ماه قبل، یکشنبه ۲۸ تیر ۱۳۹۴، ساعت ۱۰:۵۱ نوشته:

با سلام . بنده کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی هستم . لطفاً از خودتان تفسیر ننویسید . انسان کل در مثنوی شرح خاص خودش را دارد و گاهی هم منظور شمس تبریزی و دیگر مرشدان مولوی است و ...
معنی ابیات عربی اینگونه است :
پادشاه در خطاب آن انسان کامل و ولی و همان کسی که در خواب دیده بود و به عنوان طبیب الهی بود ، می گوید :
1- ای یار برگزیده و پسندیده ، خوش آمدی . اگر غایب شوی ، قضا و تقدیر الهی می آید و فضای زمین ( بر ما ) تنگ می شود .
2- تو سرور قوم ( رئیس عابدان و سالکان ) هستی . هر کسی که تو را نخواهد ( من لا یشتهی) و از این کارش دست برندارد ( لم ینته ) ، به راستی که تباه خواهد شد . ( قد ردی کلّا )

reply flag link

mohammad ghanbar در ‫۸ سال و ۵ ماه قبل، جمعه ۲۱ خرداد ۱۳۹۵، ساعت ۰۲:۲۸ نوشته:

شرح ابیات:
ملاقات پادشاه با آن ولی که در خوابش نمودند

دست بگشاد و کنارانش گرفت
همچو عشق اندر دل و جانش گرفت (93)
وقتی آن ولی خداوند و طبیب الهی نزد پادشاه آمد، پادشاه دستهای خود را گشود و او را در آغوش کشید.در مصراع دوم می خواهد بگوید که این در آغوش کشیدن تنها یک امر و سنت ظاهری نبود بلکه پادشاه از دل و جان عاشق او شده بود و این در بغل گرفتن نمود ظاهری و جسمانی آن عشق بود.
دست و پیشانیش بوسیدن گرفت
وز مقام و راه پرسیدن گرفت (94)
پرس پرسان می کشیدش تا به صدر
گفت :" گنجی یافتم آخر به صبر" (95)
شاه در حال که بر دست و پیشانی طبیب الهی بوسه می زد و از چگونگی سفر او سوال می کرد او را به صدر مجلس برد و گفت :بر اثر صبر و بردباری به گنجی همچون تو دست یافتم.
گفت : ای نور حق و دفع حرج
معنی الصبر مفتاح الفرج ! (96)
ای لقای تو جواب هر سوال
مشکل از تو حل شود بی قیل و قال (97)
ترجمانی هر چه ما را در دل است
دست گیری هرکه پایش در گل است (98)
شاه به آن طبیب للهی گفت :ای نور حق ! و ای دفع کننده دلتنگی ها و فشارهای روحی . ای مصداق واقعی حدیث نبوی که می گوید :صبر ، کلید گشایش است. ای کسی که ملاقات و دیدار تو خود به خود پاسخ هر سوالی و حل هر مشکلی است.
مولانا دیدار مرد کامل و پیر طریقت را پاسخ هر سوال و حل هر مشکلی از سالک می داند ، زیرا او بر اسرار دل سالک آگاه است و سالی را که در راه مانده دستگیری می کند و به مقصد می رساند. از آنجایی که علم مرد کامل از نوع علم الهی و کشف و اشراق است برای سالک یقین آور است و جایی برای هیچ گونه جر و بحث و شک و تردیدی باقی نمی گذارد.
مرحبا یا مجتبی یا مرتضی
ان تغب جاء القضا ضاق الفضا (99)
ای شخص برگزیده و پسندیده ! خوش آمدی. اگر بروی و غایب شوی حتما برای ما قضای بد می آید و فضا تنگ می ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
بعضی از شارحین مثنوی مجتبی و مرتضی را به معنی اسم خاص یعنی امام حسن مجتبی ع و امام علی ع گرفته اند که به نظر صحیح نمی آید.

انت مولی القوم من لا یشتهی
قد ردی ، کلا لئن لم ینته(100)
تو سرور همه قوم هستی . کسی که مشتاق تو نباشد حتما تباه خواهد شد مگر آن که از آن خطا برگردد.
قسمت پایانی مصرع دوم از آیه 15 سوره علق اقتباس شده است .
چون گذشت آن مجلس و خوان و کرم
دست او بگرفت و برد اندر حرم (101)
پس از دیدار اولیه و تعارفات معمول ، شاه دست طبیب الهی را گرفت و به داخل حرم خود برد تا کنیزک بیمار را به او نشان دهد. شاید مولانا در مصرع دوم این بیت می خواهد بگوید که سالک باید به پیر و مراد خود اعتماد کند و اورا به حریم دل خود راه دهد و اسرار ضمیرش را برای او آشکار کند؛ هر چند پیر بر آن اسرار آگاهی دارد ولی دست ارادت دادن به پیر و سفره دل را پیش او گشودن باعث می شود تا سالک بهتر از راهنمایی های پیر بهره مند شود.

reply flag link

کمال در ‫۸ سال و ۵ ماه قبل، دوشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۹۵، ساعت ۰۲:۰۴ نوشته:

بقولی:بدنکن تابدنبینی

reply flag link

علیرضا ابوالحسنی در ‫۸ سال و ۵ ماه قبل، سه‌شنبه ۱ تیر ۱۳۹۵، ساعت ۱۱:۱۵ نوشته:

سلام بسیار از زحمات شما متشکر.
AApezhvak@
من در کانال تلگرامم هر روز یکی از این داستان هارا به علاوه مجموعه ای گزیده از اشعار شعرای معاصر قرار می دهم دوستان می توانند عضو شوند و استفاده نمایند. امیدوارم از این کار من خوشحال شوید و به انجامش رضایت داشته باشید

reply flag link

منصور پویان در ‫۸ سال و ۱ ماه قبل، دوشنبه ۲۶ مهر ۱۳۹۵، ساعت ۱۶:۵۰ نوشته:

با عنایت به بخشهای گذشتهء داستان، درمی یابیم که منظور از مرتضی و مجتبی همانا طبیب الهی یعنی پیغمبر یا عارف ربـّـانی می باشد. القصـّـه، طبیبان از معالجه کنیزک ناتوان شدند و بعد شاه فردی را در خواب می بیند که از عهده علاج کنیز بر خواهد آمد. در وصف این ناجی، چنین گفته می شود: (اِن تغب جاء القضا ضاق الفضا) یعنی اگر تو غایب شوی بلا و مصیبت می آید و روزگار تنگ و دلگیر و هستی متألم می شود؛ چرا که تو امیر یعنی پیشوای مردمان می باشی
(قد ردی کلا لئن لم ینته) آیهء 15 از سوره علق و درمورد ابوجهل است
باری پادشاه بطور سمبولیک، آن انسان غارف را در خواب دیده و منتظر ورود او می بود. پادشاه مقدم این عارف را خوش آمد گفته و اظهار می دارد که: اگر غایب شوی، قضا و تقدیر الهی حالیا موجب مصیبت شده و فضای زمین بر آدمیان تنگ می گردد. تو سرور سالکان هستی و هر کس که تو را نخواهد (من لا یشتهی) و از این کارش دست برندارد (لم ینته)، به راستی که تباه خواهد شد (قد ردی کلّا).
در ادامه، وقتی آن عارف یعنی طبیب الهی نزد پادشاه آمد، پادشاه او را در آغوش می کشد. این در آغوش کشیدن تنها یک امر و سـنـت ظاهری نبود؛ بلکه پادشاه از دل و جان مشتاق و بغل گرفتن همانا نمودی از آن عشق می باشد. شاه در حالیکه بر دست و پیشانی این طبیب الهی بوسه می زد؛ اقرار می کند که بر اثر صبر و بردباری به گنجی گرانبها دست یافته است
ترجمانی هر چه ما را در دل است
دست گیری هرکه پایش در گل است
شاه به آن طبیب الهی گفت: ای مصداق واقعی صبر، دیدار تو همانا کلید گشایش و پاسخ و چارهء هر مشکل است. تو بر اسرار آگاهی داری و از راه ماندگان دستگیری خواهی کرد زیرا کشف و اشراق سالک جایی برای جر و بحث و شک و تردید باقی نمی گذارد. پس از دیدار و تعارفات معمول، شاه طبیب الهی را به داخل حرم خود برد تا کنیزک بیمار را به او نشان دهد. شاید مولانا می خواهد بگوید که سالک باید به پیر و مراد خود اعتماد کند و او را به حریم دل خود راه دهد و اسرار ضمیرش را برای او آشکار کند. دست ارادت دادن به پیر و سفره دل را پیش او گشودن باعث می شود تا سالک بهتر از راهنمایی بهره مند شود

reply flag link

رامین در ‫۷ سال و ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۰ اسفند ۱۳۹۵، ساعت ۱۲:۱۰ نوشته:

با سلام
من فکر نمی کنم منظور از ابیات فوق حضرت محمد سلام الله علیه باشد. با توجه به بیت ای مرا تو مصطفی. با توجه به آمدن آن غریبه در واقع شاعر میخواد بگه که این غریبه فرستاده شده مصطفوی خوی است و مرامش رنگ و بوی مصطفایی دارد. البته من اصراری ندارم بگم منظور حضرت علی است ولی فکر کنم با توجه به سیر داستان فرد غریبه بر مرام دین مصطفی است. با توجه به درک مفاهیم عمیق دینی مولوی باز هم فکر نمی کنم مولوی لقب اولیای الهی را به پیر و مرشد خود یعنی شمس بدهد.

reply flag link

شجریان در ‫۶ سال و ۲ ماه قبل، یکشنبه ۲۵ شهریور ۱۳۹۷، ساعت ۱۴:۰۷ نوشته:

منظور از ولی انسان کامل یا ابر انسان یا ابر مرد یا قطب عالم امکان است

reply flag link

کتایون فرهادی در ‫۵ سال و ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۷، ساعت ۱۹:۵۸ نوشته:

شرح و تفسیر ملاقات پادشاه با آن طبیب الهی
شرح و تفسیر بیت 93
دست بگشاد و کنارانش گرفت / همچو عشق اندر دل و جانش گرفت
شاه از طبیب الهی استقبال کرد و در هنگام دیدار با او ، دستهای خود را گشود و با اشتیاق وی را در آغوش کشید و او را مانند عشق در دل و جانش جای داد .
شرح و تفسیر بیت 94
دست و پیشانیش بوسیدن گرفت / از مقام و راه پُرسیدن گرفت
شاه بر دست و پیشانی آن طبیب بوسه ها زد و از مقام و راه سفر او جویا شد .
شرح و تفسیر بیت 95
پرس پرسان می کشیدش تا به صدر / گفت : گنجی یافتم آخر به صبر
شاه ضمن آنکه از مقام و راه آن طبیب الهی جویا می شد ، وی را به صدر مجلس کشید و گفت بالاخره با صبر به گنجی چون تو دست یافتم .
شرح و تفسیر بیت 96
گفت : ای هدیه حق و دفع حرج / معنی الصبر مفتاح و الفرج
شاه خطاب به آن طبیب گفت ، ای ارمغان حق و ای رفع کننده سختی و تنگنا و ای مضداق حقیقی ” صبر کلید گشایش است ”
– مصراع دوم را در شمار احادیث نبوی آورده اند .
شرح و تفسیر بیت 97
ای شفای تو جواب هر سوال / مشکل از تو حل شود بی قیل و قال
دیدار تو پاسخ هر سوالی است و بی چون و چرا مشکل من به دست تو حل خواهد شد .
شرح و تفسیر بیت 98
ترجمانی هرچه ما را در دل است / دست گیری هرکه پایش در گل است
ای دانا به اسرار نهان ، هرچه در دل ما نهفته است تو بازگو کننده آنی و پای جان هر کس که در گل مادیت گیر کند توئی دستگیر او .
– استاد فروزانفر گوید : همانطور که دیدار معشوق برای عاشق پاسخگوی هر سوال و گشاینده هر دشواری است ، وصول به ولی کامل و مرد خدا برای طالب همین حالت را دارد زیرا پیر تمام مطلوب مرید است چنانکه معشوق تمام آرزوی عاشق است و پس از رسیدن به مطلوب و معشوق ، مشکلی در راه نمی ماند .
شرح و تفسیر بیت 99
مرحبا یا مجتبی یا مرتضی / ان تغب جاءالقضا ضاق الفضا
ای یار گزین و پسندیده ، خوش آمدی . اگر تو غایب شوی قضا آید و فضا تنگ شود . ( مرحبا مرحبا گفتن از سنن طریقت است )
شرح و تفسیر بیت 100
اَنتَ مَولَی القَومِ مَن لا یَشتَهی / قَد رَدی کلّا لَئن لَم یَنتَهِ
توئی سرور قوم سالکان و هرکس که تو را نخواهد و از این اعراض دست برندارد براستی که تباه خواهد شد .

reply flag link

علی در ‫۴ سال و ۷ ماه قبل، چهارشنبه ۱۳ فروردین ۱۳۹۹، ساعت ۱۳:۰۰ نوشته:

حَدَّثَنَا اَلْحَاکِمُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَافِظُ جُمْلَةً قَالَ: حَدَّثَنِی عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ نَصْرٍ اَلْأُمَوِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْحَصِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عُمَارَةَ اَلْبَغْدَادِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ خَلِیفَةَ أَخُو هَوْذَةَ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ أَبِی بَکْرٍ اَلْمُلَیْکِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ شِهَابٍ اَلزُّهْرِیُّ عَنْ نَافِعٍ عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ لِی جَبْرَئِیلُ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی - وَلاَیَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی.

نشانی : شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 170

reply flag link

احسان در ‫۴ سال قبل، شنبه ۱۰ آبان ۱۳۹۹، ساعت ۰۹:۳۰ نوشته:

کوچک تر از آن هستم که در این باب مطلبی عنوان کنم، اما هم در این شعر و هم در سایر اشعار مولای ما، مولانا عده ای در گیر میشوند که منظور مثلا حضرت محمد ص است یا علی ع است یا شمس تبریزی است و غیره، باید عرض کنم که اگر به وحدت وجود رسیده باشید دیگر چندگانگی نخواهید داشت، و انسان کامل که من از آن به آدم تعبیر میکنم، وجودی است پاک و آیینه تمام نما حضرت معشوق است. و با نگاه به آن حضرت حق مشاهده میشود، حال میخواهد طبیب باشد، شمس باشد صلاح الدین باشد ، حسام الدین باشد و.... کلا در اشعار مولانا خداوند متعال را مد نظر قرار دهید و دنبال اینکه منظور فلانی است و فلانی نباشید واین توحید حقیقی است.

reply flag link

مهربان در ‫۳ سال و ۶ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۴ فروردین ۱۴۰۰، ساعت ۱۰:۴۶ نوشته:

این قصه مثنوی همه در مولی الموحید امیرالمومنین علی علیه السلام می باشد در عنوان ان هم امده است ملاقات پادشاه با ان ولی و نه طبیب
مرحبا یا مجتبی یا مرتضی : مرتضی غیر از امیرالمومنین لقب هیچ کس دیگر نیست
ان تغب جاء القضا ضاق الفضا : این کلام خود مولی حیدر کرار است که می فرمایند وقتی که امام غائب شود قضای الهی می اید و فضا برای رقتار انسان تنگ می شود مثل همین الاان که در دوران غیبت بسر می بریم
انت مولی القوم فی ما یشتهی : یعنی تو مولای این قوم هستی همه چیز را کاملا روشن می کند یعنی رابطه قوم با شما رابطه عبد با مولا است یعنی هرکس که به تو اشتها نداشت به تو شایق نبود الی اخر ...

reply flag link

سیامک کرمی در ‫۳ سال و ۳ ماه قبل، چهارشنبه ۶ مرداد ۱۴۰۰، ساعت ۱۸:۰۲ نوشته:

درود بر شما تمام شخصیت های مذهبی محترم هستند

هر برداشتی که از خواندن این اشعار عایدمان می شود درست است اگر فکر کنیم منظور حضرت علی بوده بخوانیم لذتشو ببر یم اگر برداشتمان مراد پیر مذکور در شعراست باز هم بخوانیم و لذتشو ببریم. سپاس فراوان

reply flag link

در سکوت در ‫۲ سال و ۶ ماه قبل، یکشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۱، ساعت ۱۰:۵۸ نوشته:

این بخش از مثنوی را "در سکوت" بشنوید:

پیوند به وبگاه بیرونی

reply flag link

شاهرخ کاطمی در ‫۱ سال و ۶ ماه قبل، یکشنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲، ساعت ۱۲:۵۴ نوشته:

سلام

اعتقاد مولانای کبیر اینه انسان

امتداد خداونده ومنظور از

خلقت هم همینه انسان به خداوند

زنده بشه مرکز عدم پیدا کنه

این انسان پاک مطلقه نه باور

کسی نه کجائی هست نه شغلش

نه علمش نه پولش برای خداوند

نه دینش فرقی نداره

خداوند قلب پاک می خواهد

reply flag link

سید زبیر حسینی در ‫۱۰ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۹ دی ۱۴۰۲، ساعت ۲۳:۴۵ نوشته:

عرض ادب

جالب است اکثر حاشیه ها بجای اینکه بر سر معانی اشعار باشد درباره مذهب مولاناست و اینجاست که مولانا با دیدن این حماقت ها در زمانش گفت: نه ترسا و یهودم من نه گبر و نه مسلمانم

reply flag link

	غیرفعال و فعال کردن دوبارهٔ حالت چسبانی نوار ابزار به بالای صفحات
	راهنمای نوار ابزار
	پیشخان کاربر
	اشعار و ابیات نشان‌شدهٔ کاربر
	اعلان‌های کاربر
	ادامهٔ مطالعه (تاریخچه)
	خروج از حساب کاربری گنجور
	لغزش به پایین صفحه
	لغزش به بالای صفحه
	لغزش به بخش اطلاعات شعر
	لغزش به بخش حاشیه‌های شعر
	لغزش به بخش تصاویر نسخه‌های خطی، چاپی و نگاره‌های هنری مرتبط با شعر
	لغزش به بخش ترانه‌ها و قطعات موسیقی مرتبط با شعر
	لغزش به بخش شعرهای هم‌آهنگ
	لغزش به بخش خوانش‌های شعر
	لغزش به بخش شرح‌های صوتی
	فعال یا غیرفعال کردن لغزش خودکار به خط مرتبط با محل فعلی خوانش
	فعال یا غیرفعال کردن شماره‌گذاری خطوط
	کپی نشانی شعر جاری در گنجور
	کپی متن شعر جاری در گنجور
	به اشتراک‌گذاری متن شعر جاری در گنجور
	مشابه‌یابی شعر جاری در گنجور بر اساس وزن و قافیه
	مشاهدهٔ شعر مطابق قالب‌بندی کتاب‌های قدیمی (فقط روی مرورگرهای رومیزی یا دستگاه‌های با عرض مناسب)
	نشان کردن شعر جاری
	ویرایش شعر جاری
	ویرایش خلاصه یا برگردان نثر سادهٔ ابیات شعر جاری
	شعر یا بخش قبلی
	شعر یا بخش بعدی

وزن:	فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری:	مثنوی
منبع اولیه:	ویکی‌درج

ورود به گنجور

بخش ۵ - ملاقات پادشاه با آن ولی که در خوابش نمودند