افاق زیر خاتم خوارزم شاهی است
مانا ز بخت یافت نگین پیمبری
پیش سپید مهرهٔ قدرش زبونتر است
از بانگ پشه دبدبهٔ کوس سنجری
از بهر آنکه نامهٔ درگاه او برد
عنقا کمر ببست برای کبوتری
چرخ کبود را ز حسام بنفش او
تهدید میرسد که رها کن ستمگری
از دهر زاد و دهر فضولی نمای را
خون ریختی گرش نبدی حق مادری
تیغش ز چار شهر خراسان خراج خواست
از چار شهر چه که ز نه چرخ چنبری
شمشیر گوشت خوارهٔ او را مزوری است
آنکس که خورد رست ز دست مزوری
گر خصم او بجهد طلسمی بساخته است
آنقدر هم ز قدرت او خواست یاوری
گوساله گرچه بهر خلاف خدای بود
نطق از خدای یافت نه از سحر سامری
گردون مگر مصحف نامش شنوده بود
کابشر نوشت نامش بر تاج مشتری
روح القدس به خدمت او میخورد قسم
کامروز در زمانه تو اسلام پروری
سوگند خورد عاقلهٔ جان به فضل و عدل
کز روی عدل گستری و فضل پروری
خوارزم شه هزار چو محمود زاولی است
خاقانی از طریق سخن صد چو عنصری
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر درباره افاق، پادشاه خوارزم شاهی است که با بخت و اقبال خوب، به مقام و منزلتی والا دست یافته است. شاعر به زیباییهای او و قدرتش در برقراری عدالت و فضل اشاره میکند و او را نسبت به دیگران برتر میداند. شاعر همچنین به تهدیدهایی که او به دشمنانش به خاطر ظلم و ستم میکند، اشاره کرده و از اراده و توانایی او در مبارزه با ظلم سخن میگوید. در نهایت، شاعر با تمجید از افاق او را میستاید و به مقام او و حسنرفتاریاش در برابر مردم اشاره میکند.
هوش مصنوعی: در افق، نشانههایی از سلطنت خوارزمشاه وجود دارد که به خاطر بخت خوب، دستانش به نگین پیامبری آراسته شده است.
هوش مصنوعی: در برابر سفیدمهرگان، ارزشش کمتر از صدای پشهای است که مانند طبل میتازد.
هوش مصنوعی: برای اینکه نامهای به درگاه او ببرد، عنقای افسانهای کمربند خود را برای کبوتر بست.
هوش مصنوعی: چرخ کبود به معنای آسمان است و در این بیت به نوعی تهدیدی از طرف حسام بنفش (که میتواند نمادی از قدرت یا شخصیتی خاص باشد) به تصرف و ستمگری اشاره دارد. این شخص به آسمان میگوید که نگران نباشد و ستمگری را ترک کند. به طور کلی، این بیت به نوعی از قدرت و تأثیرگذاری سخن میگوید که میتواند ظلم و ستم را متوقف کند.
هوش مصنوعی: اگر در زندگی تو تأثیراتی از دهر (زمان) وجود داشته، و اگر در آن دنیا، شایستگی مادرانهای احساس نمیکنی، پس خون دل ریختن برای آن روزهایی که از دست رفته یا گذشته است، بیفایده است.
هوش مصنوعی: تیغ او از چهار شهر خراسان مالیات میطلبد، اما از چهار شهر چه میخواهد وقتی که از نه آسمان گردی (یا ظروفی) رو به روست؟
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که کسی که از دست کسی که گوشت میخورد، نجات پیدا کند، باید با احتیاط و زیرکی عمل کند و از چنگال او فرار کند. به عبارتی دیگر، کسی که در خطر است باید با دقت و هوشیاری از شرایط دشوار بگریزد.
هوش مصنوعی: اگر دشمن او تلاشی کند، باید بداند که قدرت او به اندازهای است که در برابر طلسمی که ساخته، میتواند یاری هم داشته باشد.
هوش مصنوعی: گوساله هرچند که به خدای واقعی اعتراض داشت و نافرمانی کرد، اما هنوز هم توانست از خدا سخن بگوید، نه اینکه از جادوگری سامری اطلاعات بگیرد.
هوش مصنوعی: آیا آسمان از قبل نام او را شنیده بود که بشر، نامش را بر تاج سیاره مشتری نوشت؟
هوش مصنوعی: روح الهی به خدمت او مشغول است و امروز در زمانه تو اسلام را پرورش میدهد.
هوش مصنوعی: آن کس که دارای عقل و فراست است، به فضل و عدل سوگند میخورد که با انصاف و مهربانی برخورد میکند و بر اساس این دو ویژگی راه زندگی را میپیماید.
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم این بیت را به زبان ساده بیان کنیم، میتوان گفت که خوارزمشاهی که به مقام محمود زاولی رسیده است، جزو شخصیتهای برجسته و قدرتمند زمان خود است. همچنین خاقانی، شاعر بزرگ، در عرصه شعر و سخن گفتن به اندازه صد شاعر دیگر، مانند عنصری، ارزشمند و معتبر به شمار میرود. به طور کلی، این بیت به عظمت و اهمیت شخصیتها و شاعران اشاره میکند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
ایا شکسته سر زلف ترک کاشغری
شکنج تو علم پرنیان شوشتری
بزیر دامنت اندر بنفشه بینم و تو
بنفشه را سپری یا بنفشه را سپری
چنان مسیر اگر پیش او سپر شده ای
[...]
ایا همیشه به نوروز سوی هر شجری
تو ناپدید و پدید از تو بر شجر اثری
توی که جز تو نپنداشت با بصارت خویش
عفیفه مریم مر پور خویش را پدری
به تو نداد کسی مال و متهم تو بوی
[...]
پریرخی که ز شرمش نهان شدست پری
پری مثال نهان گشت و شد ز مهر بری
عیان بدیده گر او را نبینی آن نه عجب
که گر پریست چنین آمدست رسم پری
گر آبگینه پری را ببیندی بدرست
[...]
بخد و قد تو ای شهره ترک کاشغری
خجل شدند گل سرخ سرو غاتفری
ستاره بارم هر شب ز دیده تا بسحر
چو یادم آید از آن سی ستاره سحری
بدخل شوشتر ارزد سه بوسه از لب تو
[...]
اگر به داد بود نام شاه دادگری
وگر به تاج بود فخر شاه تاجوری
چو روز بزم بود آفتابِ با قدحی
چو روز رزم شود آسمان با کمری
فلک نیی و به قدر بلند چون فلکی
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.