گنجور

حاشیه‌گذاری‌های احمد خرم‌آبادی‌زاد

احمد خرم‌آبادی‌زاد

دارای دکترای شیمی، علاقه‌مند به ادبیات، زبان و زبانشناسی و ....


احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۲ روز قبل، دوشنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۰:۵۷ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۳۰۹:

در بیت پایانی غزل شماره 290 دیوان شمس نیز با مفهوم «خواجۀ عُلْیانه» <راز مگو رو عجمی ساز خویش/یاد کن آن خواجۀ عُلْیانه را> روبرو می‌شویم که وزن شعر، تنها و تنها اجازه  تلفظ olyane را از واژه «علیانه» به ما می‌دهد.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۳ روز قبل، یکشنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۱۹ دربارهٔ جیحون یزدی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۲۵ - وله:

«مُوَسَّم» در مصرع دوم بیت پایانی به معنی «وسمه کشیده» و مجازا «آراسته» است. گویا جیحون یزدی تنها کسی است که این واژه را ساخته و سپس به کار برده است (در این قصیده و نیز قصیده شماره 80).

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۷ روز قبل، چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۴۵ دربارهٔ سرایندهٔ فرامرزنامه » فرامرزنامه » بخش ۸۴ - پاسخ دادن برهمن و پذیرفتن برهمن کید هندی با جمله هندوستانیان،دین یزدان را از گفته فرامرز پور رستم:

در اینجا «گُرزَم» (gorzam) نام پهلوانی است تورانی که فردوسی آنرا «گُرَزم» (gorazm) می‌خواند.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۷ روز قبل، چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۴۱ دربارهٔ سرایندهٔ فرامرزنامه » فرامرزنامه » بخش ۵۳ - رسیدن فرامرز به شهر نیک نور و جنگ کردن فرامرز با نوشدار و گرفتار شدن نوشدار به دست فرامرز:

در اینجا «گُرزَم» (gorzam) نام پهلوانی است تورانی که فردوسی آنرا «گُرَزم» (gorazm) می‌خواند.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۷ روز قبل، چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۴۰ دربارهٔ سرایندهٔ فرامرزنامه » فرامرزنامه » بخش ۵۱ - جنگ گردن کید و همه هندیان با فرامرز و ایرانیان و گریختن کید و لشکراو:

در اینجا «گُرزَم» (gorzam) نام پهلوانی است تورانی که فردوسی آنرا «گُرَزم» (gorazm) می‌خواند.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۷ روز قبل، چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۳۱ دربارهٔ سرایندهٔ فرامرزنامه » فرامرزنامه » بخش ۳۶ - وداع کردن فرامرز از نزد کاوس و تأسف خوردن رستم و پند دادن رستم،فرامرز را:

در اینجا «گُرزَم» (gorzam) نام پهلوانی است تورانی که فردوسی آنرا «گُرَزم» (gorazm) می‌خواند.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۷ روز قبل، چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۲۹ دربارهٔ سرایندهٔ فرامرزنامه » فرامرزنامه » بخش ۴۷ - گفتار اندر نامه نوشتن فرامرز برکید هندی(و) رفتن گستهم در هند:

در اینجا «گُرزَم» (gorzam) نام پهلوانی است تورانی که فردوسی آنرا «گُرَزم» (gorazm) می‌خواند.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۷ روز قبل، چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۲۸ دربارهٔ سرایندهٔ فرامرزنامه » فرامرزنامه » بخش ۴۳ - خواندن نصیحت نامه نوش زاد بن جمشید:

در اینجا «گُرزَم» (gorzam) نام پهلوانی است تورانی که فردوسی آنرا «گُرَزم» (gorazm) می‌خواند.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۷ روز قبل، چهارشنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۰۴ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود » بخش ۳۲:

«گُرَزم» (gorazm) نام پهلوانی است تورانی.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۹ روز قبل، دوشنبه ۹ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۱۵ دربارهٔ جیحون یزدی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۸۰ - وله:

در بیت شماره 17 واژۀ «گستوان» (gostvan) به معنی «بالاپوش زره‌دار» است <محسن شجاعی (ویراستار)، محمود جان شکوری، ولادیمیر کاپرانوف، رحیم هاشم، ناصر جان معصومی؛ فرهنگ فارسیِ تاجیکی، جلد دوم، صفحه 1500؛ فرهنگ معاصر، 1384، تهران، ایران.>.

این واژه را بجز در این شعر از جیحون یزدی و «تاریخ فرشته»، در جای دیگری از نوشته‌های ثبت شدۀ کنونی فارسی نمی‌توان یافت. تاریخ فرشته، کتابی است به تالیف محمدقاسم هندوشاه استرآبادی و ویرایش محمد رضا نصیری که در سال 1388 به چاپ رسیده است.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۱ ماه قبل، دوشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۱۲:۰۷ در پاسخ به تینا دهقان دربارهٔ فخرالدین اسعد گرگانی » ویس و رامین » بخش ۲۷ - اندر باز آمدن دایه به نزدیک رامین به باغ:

درست است! در متون، هزاران بار به این موضوع برمی‌خوریم؛ و در همه‌جا na و ma بر سر فعل آمده‌اند. ولی دقت کنیم به جمله زیر که در آن، واژه «نه» جدا نوشته می‌شود:

«او نه چای خورد و نه چیزی گفت»

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۴ ماه قبل، چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۰۵ دربارهٔ سلمان ساوجی » جمشید و خورشید » بخش ۴۶ - طلب کردن خورشید جمشید را:

در دو نسخه خطی مجلس (به شماره‌های بازیابی 13924 و 36765) در مصرع نخست بیت 40، به جای «چه» واژه «چو» ثبت شده است که به نظر سازگارتر می‌باشد.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۴ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۲۲:۰۶ دربارهٔ مسعود سعد سلمان » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۷۵ - در تهنیت لوا و عهد خلیفه و مدیح ملک ارسلان:

در نسخه خطی مجلس (به شماره بازیابی 13354)، دو بیت آخر به شکل زیر ثبت شده‌اند که از نظر قافیه سازگاری دارند:

نشاط را همه در مجلس تو باد مقام/ملوک را همه بر درگه تو باد ملاد

به حل و عقد و بد و نیک عزم جزم تو را/چو کوه باد ثبات و چو باد باد نفاد

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۴ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۲۰:۳۶ دربارهٔ مجد همگر » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۴:

در باره بیت شماره 12:

در لغتنامه دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ عمید و فرهنگ تاجیکی (چاپ فرهنگ ماصر)، واژه‌ «مَلاد» (malad) وجود ندارد. تنها چیزی که می‌توان گفت این است که واژه عربی «ملاذ» (به معنی پناهگاه، دژ و تکیه‌گاه) در پی فرآیند واج‌شناختی به «ملاد» تغییر کرده است.

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۵ ماه قبل، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۲۶ دربارهٔ حاجب شیرازی » گزیدهٔ اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۳۳:

با تبدیل سال قمری به خورشیدی، بازۀ سال تولد و مرگ حاجب شیرازی عبارت است از: 1234-1233 و 1295-1294. یعنی او در سده سیزدهم خورشیدی می‌زیسته است!

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۵ ماه قبل، چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۲:۵۰ دربارهٔ رودکی » قصاید و قطعات » شمارهٔ ۵۴ - بر رخش «زلف» عاشق است چو من:

واژه «دُرْجْ» (با تلفظ dorj)، یعنی صندوقچۀ اشیاء قیمتی (فرهنگ فارسی معین را ببینید).

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۵ ماه قبل، چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۲:۴۶ دربارهٔ رودکی » قصاید و قطعات » شمارهٔ ۵۴ - بر رخش «زلف» عاشق است چو من:

اگر نگاهی بیندازیم به بیت سوم از غزل شماره 51 ابراهیم شاهدی، یعنی:

رو اندش دنیا ز دل خویش برون کن

هر کس که چنین کرد بد اندیش ندارد

متوجه می‌شویم که احتمالا واژه «اندش» باید به معنی «اندیشه» یا «اندوه» باشد. با این برداشت دوم، واژه «اندشار» در بیت شماره 5 این شعر از رودکی، به معنی «اندوهگسار» خواهد بود. چنین معنایی، با مفهوم کل بیت شماره 5 سازگار است:

درد را که به اندوهگسارت بگویی، با حرفهای خوب دلت را خوش می‌کند!

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۵ ماه قبل، چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۲۶ در پاسخ به علیرضا دربارهٔ رودکی » ابیات پراکنده » شمارهٔ ۱۶۲:

ایرادی در وزن یا نگارش وجود ندارد. در اینجا، واژه «خُسُر» (با تلفظ khosor) به معنای پدر زن می‌باشد (فرهنگ فارسی معین، لغت‌نامه دهخدا، لُغتِ فُرَس).

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۶ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲، ساعت ۰۱:۴۷ دربارهٔ سلمان ساوجی » جمشید و خورشید » بخش ۴۱ - غزل:

در دو نسخه مجلس، بیت شماره 22 چنین نوشته شده است:

چو گل گر صحبتم می‌خواهی از خار/به شب در زیر پهلو بستر انداز

 

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۶ ماه قبل، پنجشنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۲، ساعت ۰۰:۵۳ دربارهٔ ناصرخسرو » دیوان اشعار » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۹۵:

«یات» در مصرع نخست بیت شماره 5 مخفف «یا تو را» می‌باشد.

 

۱
۲
۳
۴