از مالِ جهان ز کهنه و نو
دارم پسری به نام خسرو
هر چند که سالِ او چهار است
پیداست که طفلِ هوشیار است
در دیده من چنین نماید
بر دیده غیر تا چه آید
هر چند که طفل زشت باشد
در چشم پدر بهشت باشد
آری مثل است که قَرَنْبیٰ
در دیده مادر است حَسْنا
هان ای پسرِ عزیزِ دلبند
بشنو ز پدر نصیحتی چند
ز این گفته سعادتِ تو جویم
پس یاد بگیر هر چه گویم
میباش به عمرِ خود سحرخیز
وز خوابِ سحرگهان بپرهیز
اندر نَفَسِ سحر نشاطی است
کان را با روح ارتباطی است
دریاب سحر کنارِ جو را
پاکیزه بشوی دست و رو را
صابونت اگر بُوَد میسّر
بر شستن دست و رو چه بهتر
با هوله پاک خشک کن رو
پس شانه بزن به موی و ابرو
کن پاک و تمیز گوش و گردن
کاین کار ضرورت است کردن
تا آن که به پهلویت نشینند
چرکِ گَل و گوشِ تو نبینند
در پاکیِ دست کوش کز دست
دانند ترا چه مرتبت هست
چرکین مگذار بیخِ دندان
کان وقتِ سخن شود نمایان
پیراهنِ خویش کن گزیده
هم شسته و هم اطو کشیده
کن کفش و کلاه با بروس پاک
نیکو بِستُر ز جامهات خاک
در آینه خویش را نظر کن
پاکیزه لباسِ خود به بر کن
از نرم و خشن هر آنچه پوشی
باید که به پاکیش بکوشی
گر جامه گلیم یا که دیباست
چون پاک و تمیز بود زیباست
چون غیر به پیشِ خویش بینی
انگشت مبر به گوش و بینی
دندان برِ کس خلال منمای
ناخن برِ این و آن مپیرای
در بزم چنان دهن مدرّان
کت قعرِ دهان شود نمایان
خمیازه کشید مینباید
طوری که به خَلق خوش نیاید
چون بر سر سفرهای نشستی
زنهار نکن دراز دستی
زان کاسه بخور که پیشِ دستست
بر کاسه دیگری مبر دست
دِه قوت ز بیش و کم شکم را
دربند مباش بیش و کم را
با مادرِ خویش مهربان باش
آماده خدمتش به جان باش
با چشمِ ادب، نگر پدر را
از گفته او مپیچ سر را
چون این دو شوند از تو خُرسند
خُرسند شود ز تو خداوند
در کوچه چو میروی به مکتب
معقول گذر کن و مؤدّب
چون با ادب و تمیز باشی
پیشِ همه کس عزیز باشی
در مدرسه ساکت و متین شو
بیهوده مگوی و یاوه مشنو
اندر سرِ درس گوش میباش
با هوش و سخن نیوش میباش
میکوش که هرچه گوید استاد
گیری همه را به چابکی یاد
کم گوی و مگوی هرچه دانی
لب دوختهدار تا توانی
بس سَر که فُتاده زبان است
با یک نقطه زبان زیان است
آن قدر رواست گفتنِ آن
کاید ضرر از نهفتنِ آن
نادان به سرِ زبان نهد دل
در قلب بود زبانِ عاقل
اندر وسطِ کلامِ مردم
لب باز مکن تو بر تکلّم
زنهار مگو سخن بجز راست
هرچند ترا در آن ضررهاست
گفتارِ دروغ را اثر نیست
چیزی ز دروغ زشتتر نیست
تا پیشه تست راستگویی
هرگز نبری سیاه رویی
از خجلتِ شرمش ار شود فاش
یادآر و دگر دروغ متراش
چون خوی کند زبان به دشنام
آن به که بریده باد از کام
از عیبِ کسان زبان فرو بند
عیبش به زیانِ خویش مپسند
زنهار مده بدان به خود راه
کز مونسِ بد نَعوذُ بالله
در صحبتِ سِفله چون درآیی
بالطّبع به سفلگی گرایی
با مردمِ ذی شرف درآمیز
تا طبعِ تو ذی شرف شود نیز
لبلابِ ضعیف بین که چندی
پیچد به چنارِ ارجمندی
در صحبتِ او بلند گردد
مانندِ وی ارجمند گردد
در عهدِ شباب چند سالی
کسبِ هنری کن و کمالی
تا آن که به روزگارِ پیری
در ذلّت و مسکنت نمیری
امروز سه سال پیش از این نیست
بی علم دگر نمیتوان زیست
گر صنعت و حرفتی ندانی
زحمت ببری ز زندگانی
از طبّ و طبیعی و ریاضی
قلبِ تو به هرچه هست راضی
یک فن بپسند و خاصِ خود کن
تحصیل به اختصاصِ خود کن
چون خوبِ کم از بدِ فزون به
ذی فن به جهان ز ذی فنون به
خوانم به تو بیتی از نظامی
آن میرِ سخنوران نامی
«پالانگری به غایتِ خود
بهتر ز کلاه دوزیِ بد»
آن طفل که قدرِ وقت دانست
دانستنِ قدرِ خود توانست
هرچ آن که رود ز دستِ انسان
شاید که به دست آید آسان
جز وقت که پیشِ کس نپاید
چون رفت ز کف به کف نیاید
گر گوهری از کَفَت برون تافت
در سایه وقت میتوان یافت
ور وقت رود ز دستت ارزان
با هیچ گهر خرید نتوان
هر شب که روی به جامه خواب
کن نیک تأمل اندر این باب
کان روز به علمِ تو چه افزود
وز کرده خود چه بردهای سود
روزی که در آن نکردهای کار
آن روز ز عمرِ خویش مشمار
من میروم و تو ماند خواهی
وین دفترِ درس خواند خواهی
اینجا چو رسی مرا دعا کن
با فاتحه روحم آشنا کن
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: شاعر در این شعر به فرزندش خسرو نصیحت میکند و او را به پاکی و ادب تشویق میکند. او درباره سحرخیز بودن، پاکیزگی بدن و لباس، و آداب اجتماعی صحبت میکند. شاعر بر اهمیت یادگیری و ادب در مدرسه تأکید دارد و به خسرو میآموزد که در برخورد با دیگران احترام بگذارد و از پرحرفی و دروغ گفتن دوری کند. او همچنین به اهمیت زمان و استفاده از آن میپردازد و فرزندش را به کسب علم و هنر تشویق میکند تا در آینده زندگی بهتری داشته باشد. در انتها، شاعر از خسرو میخواهد که برای او دعا کند.
هوش مصنوعی: من از داراییهای این دنیا، چه قدیمی و چه جدید، پسری به نام خسرو دارم.
هوش مصنوعی: با وجود اینکه عمر او فقط چهار سال است، به وضوح مشخص است که این کودک بسیار باهوش و هوشیار است.
هوش مصنوعی: در چشمان من، اینگونه به نظر میرسد، اما برای دیگران چه خواهد بود؟
هوش مصنوعی: هرچند که فرزند ممکن است از نظر ظاهری زیبا به نظر نرسد، اما در چشم والدینش او همواره بهترین و محبوبترین خواهد بود.
هوش مصنوعی: بله، درست همانند اینکه قرنبیط (بروکلی) در چشم مادر زیباست.
هوش مصنوعی: ای پسر عزیزم، به نصیحتهای پدرت گوش کن.
هوش مصنوعی: از این حرف من به دنبال خوشبختیات باش و با دقت هر چه میگویم را یاد بگیر.
هوش مصنوعی: سعی کن در زندگیات صبح زود بیدار شوی و از خوابیدن در صبحهای زود خودداری کنی.
هوش مصنوعی: در هوای صبحگاهان حال و هوایی شاداب و پرانرژی وجود دارد که به نوعی با روح انسان پیوند میخورد.
هوش مصنوعی: صبح زود کنار جوی آب را غنیمت بشمار و دستان و صورتت را تمیز کن.
هوش مصنوعی: اگر صابون در دسترس باشد، شستن دست و صورت راحتتر میشود و این بهترین وضعیت است.
هوش مصنوعی: با یک پارچه تمیز، مو و ابروهای خود را مرتب کن و به آرامی از پشت سر به جلو بکش.
هوش مصنوعی: گوش و گردن خود را پاک و تمیز نگهدار، زیرا این کار ضروری است.
هوش مصنوعی: تا زمانی که دیگران به کنارت نشینند، آلودگی و کثیفی چهرهات را نمیبینند.
هوش مصنوعی: به تلاش برای پاک نگه داشتن دستهایت بپرداز، زیرا دیگران با توجه به آن، ارزش و مقام تو را میشناسند.
هوش مصنوعی: دندانهایت را تمیز نگهدار و نگذار هیچ آلودگیای در آنها بماند، زیرا در زمان صحبت کردن، این آلودگیها نمایان خواهند شد.
هوش مصنوعی: پیراهن خود را با دقت انتخاب کن و هم آن را بشوی و هم صاف و مرتب کن.
هوش مصنوعی: کفش و کلاه را بپوش و خود را با لباسهای پاک و زیبا آماده کن، که از لباسهایت خاک بر ندارد.
هوش مصنوعی: به خودت نگاه کن و ببین که چطور میتوانی روح و شخصیتت را به خوبی نمایش دهی و در این راه، پاکی و زیبایی خود را حفظ کن.
هوش مصنوعی: هر چیزی که به آن میپردازی، چه نرم و چه سخت، باید تلاش کنی تا آن را با پاکی و نیکویی بپوشانی.
هوش مصنوعی: اگر چه لباس از گلیم باشد یا از دیبا، اگر پاک و تمیز باشد، زیباست.
هوش مصنوعی: زمانی که آدمی در جمع دیگران قرار میگیرد و میبیند کسانی غیر از خود او هستند، نباید خود را به گونهای نشان دهد که باعث جلب توجه و عیبجویی شود.
هوش مصنوعی: به هیچ کس آسیبی نرسان و به امور دیگران دخالت نکن.
هوش مصنوعی: در مهمانی، وقتی که نوشیدنیای از خوشی زیادی در دهان میچرخد، طوری میشود که به ته دهان نمایان میگردد.
هوش مصنوعی: وقتی که خمیازه میکشید، باید طوری باشید که دیگران از شما ناراحت نشوند یا احساس نامطلوبی نداشته باشند.
هوش مصنوعی: زمانی که بر سر یک سفره نشستهای، مراقب باش که طمع نکن و دست دراز نکن.
هوش مصنوعی: از آن ظرف غذا بخور که در دست توست و دستت را به ظرف دیگر نبر.
هوش مصنوعی: در زندگی، به مقدار و اندازه غذا توجه نکن و خود را محدود به کم و زیاد بودن غذا نکن.
هوش مصنوعی: با مادر خود مهربان باش و آماده باش تا به او خدمت کنی و او را یاری کنی.
هوش مصنوعی: با نگاه محترمانه به پدر توجه کن و از صحبتهای او منحرف نشو.
هوش مصنوعی: وقتی که این دو نفر از تو راضی و خوشحال باشند، خداوند نیز از تو خوشحال خواهد شد.
هوش مصنوعی: وقتی که در کوچه راه میروی، به مدرسهای که علم و ادب را آموزش میدهد، توجه کن و خودت نیز به آداب و رفتار مناسب پایبند باش.
هوش مصنوعی: وقتی با ادب و آراستگی رفتار کنی، جایگاه و محبت خاصی در دلهای دیگران پیدا میکنیم.
هوش مصنوعی: در مدرسه آرام و مؤدب باشید، بیخودی صحبت نکنید و حرفهای بیهوده را هم نشنوید.
هوش مصنوعی: در کلاس درس با دقت گوش کن و با هوش باش و به صحبتها توجه کن.
هوش مصنوعی: تلاش کن که هر چیزی را که میگوید از معلم یاد بگیری و همه را به سرعت به خاطر بسپاری.
هوش مصنوعی: کم صحبت کن و هر چیزی را که میدانی صرفاً در دل نگهدار تا جایی که ممکن است.
هوش مصنوعی: بسیاری از مشکلات و خسارتها به دلیل کوچکترین اشتباهات زبانی به وجود میآید. تنها با یک نقطه ناچیز ممکن است معنی یک کلمه یا جمله به کلی تغییر کند و به ضرر بیان و ارتباط صحیح منجر شود.
هوش مصنوعی: میتوان گفت که بیان یک حقیقت تا جایی خوب است که افشای آن ضرری به همراه نداشته باشد.
هوش مصنوعی: کسی که نادان است، فقط به ظاهر سخن میگوید و احساساتش را با کلمات بیان میکند، اما شخص عاقل در درون خود یک دل آگاه و عمیق دارد که بر اساس آن عمل میکند.
هوش مصنوعی: در میان سخن مردم، سخن نگو و زبانت را دراز نکن.
هوش مصنوعی: احتیاط کن که جز حقیقت چیزی نگو، حتی اگر در آن راست بودن، به تو ضرر بزند.
هوش مصنوعی: گفتن دروغ تأثیری ندارد و در واقع، هیچ چیزی زشتتر از دروغ گفتن نیست.
هوش مصنوعی: هرگز دروغ نگو، چون راستگویی شغف توست و اگر راست نگوئی، چهرهات سیاه خواهد شد.
هوش مصنوعی: اگر به خاطر شرم و خجالتش رازها فاش شود، دوباره دروغی نساز و به یادش بیاور.
هوش مصنوعی: اگر انسان زبانش را به دشنام باز کند، بهتر است که او هیچ کلامی نگوید.
هوش مصنوعی: از عیبهای دیگران صحبت نکن و زبانت را در این مورد ببند، چون عیبجویی از دیگران به ضرر خودت تمام میشود.
هوش مصنوعی: مراقب باش که به سراغ دوستان بد نروی، زیرا ممکن است به بدی دچار شوی و از خدا به پناه خواهی آمد.
هوش مصنوعی: وقتی با افراد پستمرتبه گفتگو کنی، خود به خود به پستی و ابتذال گرایش پیدا میکنی.
هوش مصنوعی: با افراد با شخصیت و با حیثیت معاشرت کن تا خودت نیز شخصیت و شرافت یابی.
هوش مصنوعی: گیاه ضعیف و نحیف را ببین که چگونه میتواند به دور درخت بزرگ و با ارزش پیچیده و خود را به آن نزدیک کند.
هوش مصنوعی: وقتی در گفتوگو با او هستی، شخصیت و اهمیت تو هم ارتقا مییابد و درخشان میشود.
هوش مصنوعی: در دوران جوانی، چند سال وقت بگذار و به یادگیری یک هنر و به دست آوردن مهارت بپرداز.
هوش مصنوعی: تا زمانی که در روزهای پیری در ذلت و فقر به سر نمیبری.
هوش مصنوعی: امروز، سه سال پیش از حالا نیست و بدون دانش جدید نمیتوان زندگی کرد.
هوش مصنوعی: اگر هنر یا مهارتی نداری، باید در زندگی زحمت بکشید.
هوش مصنوعی: از دانش پزشکی، طبیعی و ریاضی، قلب تو به هر چیزی رضایت دارد و راضی است.
هوش مصنوعی: یک مهارت را انتخاب کن و در آن تخصص پیدا کن و تلاش کن تا به طور خاص به یادگیری و پیشرفت در آن بپردازی.
هوش مصنوعی: هرگاه که خوب بودن کمتر از بد بودن باشد، باید در برابر افراد باتجربه و دارای دانش به دنیا توجه کرد.
هوش مصنوعی: من به تو شعری از نظامی میخوانم، همان شاعر بزرگ و نامی که در هنر سخنوری شهرت دارد.
هوش مصنوعی: اگر کسی در کارش ماهر و کاربلد باشد، بهتر از کسی است که به شکل نامناسب و ضعیف کاری را انجام میدهد.
هوش مصنوعی: کودکی که ارزش زمان را درک کرد، توانست به ارزش خود پی ببرد.
هوش مصنوعی: هر چیزی که از دست انسان خارج شود، ممکن است به راحتی دوباره به دست آید.
هوش مصنوعی: زمانی که از دست برود، دیگر به دست نخواهد آمد و نمیتوان آن را به نزد کسی نگه داشت.
هوش مصنوعی: اگر الماسی از دستانت بدرخشد، در زمان مناسب میتوانی آن را پیدا کنی.
هوش مصنوعی: اگر زمان از دستت برود، هیچ گوهری نمیتواند ارزش آن را جبران کند.
هوش مصنوعی: هر شب که به خواب میروی، به این موضوع خوب فکر کن و تأمل کن.
هوش مصنوعی: آن روز به واسطه علم تو چه چیزهایی به دست آورد و از خود چه بهرهای بردهای؟
هوش مصنوعی: هرگز عمر خود را به حساب نیاور، اگر در روزی هیچ کار مفیدی نکردهای.
هوش مصنوعی: من از اینجا میروم و تو در اینجا خواهی ماند و این درسها را همچنان ادامه خواهی داد.
هوش مصنوعی: وقتی به من رسیدی، خواهش میکنم برایم دعا کن و با فاتحهای، روح مرا آرامش ببخش.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۵ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.