گنجور

حاشیه‌گذاری‌های احمد رحمت‌بر

احمد رحمت‌بر

تاریخ پیوستن: ۱م مرداد ۱۴۰۰

آمار مشارکت‌ها:

حاشیه‌ها:

۵۶

ویرایش‌های تأیید شده:

۶۲

ترانه‌های مرتبط تأیید شده:

۲


احمد رحمت‌بر در ‫۷ روز قبل، شنبه ۷ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۲۱ دربارهٔ ملک‌الشعرا بهار » ترجیعات » صد شکر و صد حیف:

یادداشتی که در نسخه چاپی کتاب، بالای این شعر نوشته شده: 

در سال ۱۲۸۴ خورشیدی (در واقع ۱۲۸۵، در کتاب اشتباه نوشته شده است) که مظفرالدین شاه وفات یافت و محمدعلی شاه به تخت سلطنت نشست آزادیخواهان ایران از مرگ شاه رئوف و معطی فرمان مشروطیت اندوهناک بودند و بدین امید که شاه جوان و جانشین آن پادشاه مشروطه خواه رویۀ پدر خود را دنبال کند و با تأئید فرمان مشروطیت ایران قلوب مضطرب ملت را آرامش بخشد، او را تأئید و به تعقیب روش پدر تحریض می‌کردند. ملک‌الشعرا بهار نیز در خراسان در رثاءِ شاه متوفی و تهنیت جلوس شاه تازه این ترجیع‌بند را سرود و در روزنامه نوبهار مشهد انتشار داد.

احمد رحمت‌بر در ‫۱ ماه قبل، پنجشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۳ دربارهٔ سعدی » مواعظ » مفردات » شمارهٔ ۵۱:

همسان ضرب المثل فارسی: 

خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت شو

احمد رحمت‌بر در ‫۱ ماه قبل، چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۵۱ دربارهٔ قاآنی » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۲۶ - در شکرانه سلامتی ذات اقدس شهریاری دام ملکه د‌ر فتنهٔ باب علیه‌اللعنه و ا‌لعذاب:

بلقیس ثانی لقب مهد علیای صفوی (مادر شاه عباس بزرگ) بوده است ولی در مورد مهدعلیای قاجاری (مادر ناصرالدین شاه) ندیدم که چنین لقبی در جایی استفاده شده باشد.

احمد رحمت‌بر در ‫۱ ماه قبل، چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۴۳ دربارهٔ قاآنی » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۲۶ - در شکرانه سلامتی ذات اقدس شهریاری دام ملکه د‌ر فتنهٔ باب علیه‌اللعنه و ا‌لعذاب:

در بیت بیست و هشتم، «حتی توارت بالحجاب» تضمینی است از آیه بیست و سه سوره ص.

احمد رحمت‌بر در ‫۱ ماه قبل، چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۳۹ دربارهٔ قاآنی » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۲۶ - در شکرانه سلامتی ذات اقدس شهریاری دام ملکه د‌ر فتنهٔ باب علیه‌اللعنه و ا‌لعذاب:

شیرِ غاب یعنی شیر جنگل

احمد رحمت‌بر در ‫۳ ماه قبل، چهارشنبه ۶ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۶:۰۲ دربارهٔ یغمای جندقی » دیوان اشعار » سایر اشعار » رباعی در وصف حاج میرزا آقاسی:

ادوارد براون، ایرانشناس بزرگ، در کتاب معروف خود «یک سال در میان ایرانیان» این دو بیتی را به این شکل نقل کرده است: (که البته پیداست مشکل وزنی دارد و همینگونه که گنجور نوشته درست تر است)

نگذاشت در ملک شاه حاجی درمی

کرد خرج قنات و توپ هر بیش و کمی

نه مزرع دوست را از آن قنات نمی

نه خایه دشمن را از آن توپ غمی

احمد رحمت‌بر در ‫۳ ماه قبل، سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۵:۴۱ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۲۸:

ادوارد براون، ایرانشناس بزرگ در کتاب معروف خود «یک سال در میان ایرانیان»، بیتی از این غزل را -با ذکر این نکته که شیرازی‌ها بسیار شهر خود را دوست دارند- از قول شیرازی‌هایی که در تهران آنها را دیدار کرده است می‌گوید:

خوشا تفرج نوروز خاصه در شیراز

که برکند دل مرد مسافر از وطنش

احمد رحمت‌بر در ‫۴ ماه قبل، پنجشنبه ۱۸ بهمن ۱۴۰۳، ساعت ۰۸:۱۸ دربارهٔ سعدی » گلستان » باب چهارم در فواید خاموشی » حکایت شمارهٔ ۱۲:

در برخی نسخ، به جای نعیب، نعیق آمده است. نمونه آن در همین گنجینه گنجور نیز یافت می‌شود.

نعیب و نعیق هر دو به معنی صدای کلاغ هستند، اولی با گردن کشیده و دومی بدون گردن کشیده.

احمد رحمت‌بر در ‫۷ ماه قبل، چهارشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۳، ساعت ۲۳:۲۰ در پاسخ به کوروش دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر دوم » بخش ۸۵ - حکایت هندو کی با یار خود جنگ می‌کرد بر کاری و خبر نداشت کی او هم بدان مبتلاست:

موذن که خواست اذان بگه، یکی از اون چهار نفر یک حرفی از دهنش پرید و گفت: ای موذن الآن که داری اذان میگی آیا وقتش شده؟

احمد رحمت‌بر در ‫۷ ماه قبل، یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳، ساعت ۱۷:۰۰ دربارهٔ صائب » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۳۱۵:

در کتاب قصه‌های مجید جلد دوم، نوشته هوشنگ مرادی کرمانی، در قسمت سفر اصفهان، این بیت به این صورت توسط راننده کامیون خوانده میشود:

نعمت روی زمین قسمت پررویان است

خون دل میخورد آن کس که حیایی دارد

احمد رحمت‌بر در ‫۸ ماه قبل، دوشنبه ۷ آبان ۱۴۰۳، ساعت ۱۶:۴۷ دربارهٔ وحشی بافقی » فرهاد و شیرین » بخش ۱ - سرآغاز:

نادر گلچین هم این شعر را خوانده است، با همراهی تار هوشنگ ظریف. اطلاعات بیشتری در مورد این اجرا ندارم متاسفانه. 

از وبگاه ایران صدا امکان شنیدن آن وجود دارد. 

پیوند به وبگاه بیرونی

احمد رحمت‌بر در ‫۸ ماه قبل، دوشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۶:۰۴ دربارهٔ یغمای جندقی » دیوان اشعار » مراثی و نوحه‌ها » شمارهٔ ۴۳:

جواد بدیع‌زاده که خود در فضایی مذهبی رشد پیدا و در کتاب خاطرات خود بارها از این فضاها یاد کرده است روی شعری از یغمای جندقی با عنوان "نوجوان اکبر من"، خط ملودی‌ای در دستگاه همایون می‌سازد که در فاصله‌ای کوتاه و همانند ساخته‌های دیگرش چون شد خزان، با اقبال عمومی روبرو می‌شود.

 

چندی بعد محمد احمدیان که از خوانندگان سنتی موسیقی مذهبی است این قطعه را در قالب سینه زنی خوانده آن را ماندگار می‌کند.

احمد رحمت‌بر در ‫۸ ماه قبل، پنجشنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۶:۳۴ دربارهٔ میرزا حبیب خراسانی » دیوان اشعار » بخش دو » غزلیات » شمارهٔ ۵۰:

در انتهای برگ سبز ۱۲۱، دو بیت اول این غزل توسط بانو روشنک دکلمه می‌شود.

احمد رحمت‌بر در ‫۹ ماه قبل، دوشنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۰۹:۵۱ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۴۵۴:

طریق کام جستن چیست؟ ترک کام خود گفتن

محمدرضا شجریان، در آلبوم بهاریه (که قبلا روی کاست به نام گنبد مینا بود) با همراهی تار پیرنیاکان، این مصرع را به این گونه خوانده است.

احمد رحمت‌بر در ‫۹ ماه قبل، دوشنبه ۲ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۲۱:۱۴ دربارهٔ فرخی یزدی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۱۲۷:

مرحوم تاج اصفهانی در مصاحبه‌ای در دهه پنجاه می‌گوید که این غزل را در تیرماه ۱۳۰۶ در جشن هفتمین سال چاپ نشریه ناهید (در باغ سهم‌الدوله واقع در کوچه برلن تهران) خوانده است. همان شبی که برای اولین بار تصنیف مرغ سحر نیز اجرا شد.

احمد رحمت‌بر در ‫۹ ماه قبل، شنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۱۰:۱۸ دربارهٔ سنایی » دیوان اشعار » قصاید » قصیدهٔ شمارهٔ ۶۴:

استاد ناظری این قصیده را در کنسرت جشن طوس به همراه گروه سماعی اجرا کرده است. نسخه صوتی آن از وبگاه خصوصی دردسترس است. نسخه تصویری آن هم از شبکه من و تو پخش شد و اکنون در وبگاه آپارات قابل دیدن است.

احمد رحمت‌بر در ‫۹ ماه قبل، شنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۱۰:۱۰ دربارهٔ عطار » منطق‌الطیر » جواب هدهد » جواب هدهد:

درد و خون دل بباید عشق را / قصه‌ای مشکل بباید عشق را

ساقیا خون جگر در جام‌ کن / گر نداری درد از ما وام‌ کن

عشق را با کافری خویشی بود / کافری خود مغز درویشی بود

و سه بیت زیر مربوط به «بیان وادی عشق»:

عاشق آن باشد که چون آتش بود / گرم رو سوزنده و سرکش بود

مرد کارافتاده باید عشق را / مردم آزاده باید عشق را

تو نه کار افتاده‌ای نه عاشقی / مرده‌ای تو، عشق را کی لایقی

استاد ناظری این شش بیت را در کنسرت جشن طوس به همراه گروه سماعی خوانده است. نام اثر «ای حریفان» یا «افشاری» است.

قابل شنیدن در وبگاه خصوصی

احمد رحمت‌بر در ‫۹ ماه قبل، شنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۱۰:۰۹ دربارهٔ عطار » منطق‌الطیر » بیان وادی عشق » بیان وادی عشق:

عاشق آن باشد که چون آتش بود / گرم رو سوزنده و سرکش بود

مرد کارافتاده باید عشق را / مردم آزاده باید عشق را

تو نه کار افتاده‌ای نه عاشقی / مرده‌ای تو، عشق را کی لایقی

و سه بیت زیر مربوط به جواب هدهد:

درد و خون دل بباید عشق را / قصه‌ای مشکل بباید عشق را

ساقیا خون جگر در جام‌ کن / گر نداری درد از ما وام‌ کن

عشق را با کافری خویشی بود / کافری خود مغز درویشی بود

استاد ناظری این شش بیت را در کنسرت جشن طوس به همراه گروه سماعی خوانده است. نام اثر «ای حریفان» یا «افشاری» است.

قابل شنیدن در وبگاه خصوصی

 

احمد رحمت‌بر در ‫۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۸ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۲۳:۵۱ دربارهٔ سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب التاسع فیالحکمة والامثال و مثالب شعراء‌المدّعین ومذّمة‌الاطباء والمنجّمین » بخش ۱۷ - اندر مذمّت دختر گوید:

بیت ۱۳:

در کتاب حدیث ابی الفضل الزهری، حدیث ۷۱۰ چنین آمده است: 

ابْنِ عَبَّاسٍ، رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: لَمَّا عُزَّیَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، ⦗٦٤٨⦘ عَلَی رُقْیَةَ امْرَأَةِ عُثْمَانَ، رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَ: «الْحَمْدُ لِلَّهِ، دَفْنُ الْبَنَاتِ مِنَ الْمَکْرُمَاتِ»

ابن عباس روایت می‌کند که هنگامی که رسول خدا بر رقیه دخترش که زن عثمان (خلیفه سوم) بود عزادار بود، گفت: الحمدلله، دفن دختران از کارهای نیکوست.

احمد رحمت‌بر در ‫۱۰ ماه قبل، پنجشنبه ۸ شهریور ۱۴۰۳، ساعت ۲۰:۲۱ دربارهٔ سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب التاسع فیالحکمة والامثال و مثالب شعراء‌المدّعین ومذّمة‌الاطباء والمنجّمین » بخش ۱۷ - اندر مذمّت دختر گوید:

در بیت یازدهم منظور از بزرگ استاد، فردوسی است. 

بیت دوازدهم هم اشاره به این بخش از شاهنامه دارد:

هنگامی که افراسیاب از شیفتگی دخترش منیژه به بیژن، دلاور ایرانی، آگاهی می‌یابد و در می‌یابد که «ز ایزان گزیده ست جفت»:

برآشفت و این داستان باز گفت/ به دست از مژه خون مژگان برفت

کرا از پس پرده دختر بود/ اگر تاج دارد بداختر بود

۱
۲
۳