گنجور

حاشیه‌گذاری‌های فرهود

فرهود


فرهود در ‫۱ ماه قبل، دوشنبه ۱۴ خرداد ۱۴۰۳، ساعت ۲۰:۲۵ در پاسخ به آرش اسدی دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۱۱۹ - اندرز و ختم کتاب:

(در زمانه‌ای که تاریکی همه‌جا را گرفته بود) چراغ فرهنگ را با مهارت و پختگی در طوفان زنده و روشن نگه‌داشتم. در هر سرزمینی وقتی چراغی نور دهد هر‌کس برای بهتر افروختن آن کمک ‌می‌کند اما در این سرزمین، رشک‌بران و حاسدان از باد سرد و کافور بر این چراغ می‌ریزند و در خاموش کردن آن می‌کوشند.

 

ایاغ‌ یعنی پیاله. یعنی هرکس در توان خود کمک کند و پیاله‌ای روغن به چراغ بیفزاید‌. عنبرین چراغ‌: چراغ خوش‌عطر . باد سرد‌: سخنان دلسرد‌کننده

نظامی قدر اشعار گرانبهای خود را می‌دانسته و این توصیفات نه از روی خود‌پسندی بلکه از روی قدر‌دانی از گوهر‌ و گنج‌هایی گران‌بها بوده که مقیاس آنها فراتر از مرزهای زمانه خود بوده است. اما ظاهرا شاعران حسود زمانه او در «سنگ زدن به کاسه او» کوتاهی نمی‌کرده‌اند. در بالا نظامی به آنها پاسخ داده که هر چقدر دُر باشند وقتی که به الماس بزنند خود خُرد می‌شوند.

در جایی دیگر نیز دوست نظامی به او توصیه می‌کند که از گنجه برود اما نظامی آنچنان که بوده تا پایان عمر در گنجه مانده است. 

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، شنبه ۵ خرداد ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۲۱ دربارهٔ مولانا » فیه ما فیه » فصل پنجاه و ششم - اکمل‌الدّین گفت مولانا را عاشقم:

پیش خلیفه رقاصه‌ای شاهد چار‌پاره می‌زد خلیفه گفت که فِی یَدَیْکِ صَنْعَتُکِ قَالَ فُی رِجُلَِی یَا خَلِیْفَةَ رَسُوْلِ اللّه خوشی در دست‌های من از آنست که آن خوشی پا درین مضمر است.

 

یعنی: رقاصه‌ای پیش خلیفه ساز چارپاره می‌زد خلیفه به او گفت: «هنر تو در دست‌های توست» رقاصه پاسخ داد: «در پاهایم»

منظورش این بوده آن حس موسیقی و رقص از پاها می‌آید که در دست نمایان می‌شود.

اگر داستان زندگی «علی‌اکبرخان نوروزی» را به روایت حسن کسایی که در یوتیوب و سایر وبسایت‌ها به راحتی قابل پیدا کردن است بشنوید این جملات بهتر قابل درک است.

 

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۳، ساعت ۰۳:۰۲ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۲ - در مقام و مرتبت این نامه:

نیم نگاهی به مخزن‌الاسرار نظامی - دکتر الهی قمشه‌ای

پیوند به وبگاه رسمی دکتر الهی قمشه‌ای

 

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، شنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۸:۲۲ دربارهٔ سعدی » بوستان » باب هفتم در عالم تربیت » بخش ۲۱ - گفتار اندر پرورش زنان و ذکر صلاح و فساد ایشان:

وجهی دیگر از این قضیه بخش طنز و اغراق در شعر هست. مثلا جایی که می‌گوید: زن نو کن ای دوست هر نوبهار

مسلّم است که اغراق و طنز است وگرنه سعدی خود یک‌بار بیشتر ازدواج نکرده و از آن هم پشیمان!

غزل‌های با محتوای «سعدی‌! تو کیستی؟» و این قبیل حالات بیشتر یادگار این تجربه سعدی است که به دیگران توصیه کرده که هر بهار آن را تکرار کنند!

 

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۱۲ دربارهٔ سعدی » بوستان » باب هفتم در عالم تربیت » بخش ۲۱ - گفتار اندر پرورش زنان و ذکر صلاح و فساد ایشان:

اگر تصور می‌کنید که زنان در زمان سعدی و یا گذشته‌ها در جامعه نبوده‌اند و ... (به مانند محتوای بعضی از نظرات که در بالا نوشته شده است)؛ تصور شما درست نیست.

در زیر دو مثال می‌آورم از سفرنامه ناصر خسرو؛ از دو نقطه جغرافیایی متفاوت یکی در بصره بوده و دیگری در مصر.

« .... یکی مرا حکایت کرد که زنی است که پنج هزار از آن سبو دارد که به مزد می‌دهد هر سبوی ماهی به یک درم و چون بازسپارند باید سبو درست باز سپارند ...»

«... زنی از مالداران بصره فرمود تا چهارصد کشتی بساختند و همه پر استخوان خرما کردند و سر کشتی‌ها محکم کردند و بدان جایگه غرق کردند تا آن چنان شد که کشتی‌ها می‌گذرند ...»

 

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۲۳:۱۸ در پاسخ به ملک دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۲۱ - نمودن شاپور صورت خسرو را بار دوم:

گِلی خوشبوی در حمام روزی

رسید از دست محبوبی به دستم

 

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۴۵ دربارهٔ سنایی » دیوان اشعار » قصاید و قطعات » شمارهٔ ۱۵۴ - در مدح جمال المعاشرین قوال:

زهره دارد حوادث طبعی که بگردد به گرد لشکر تو

حوادث‌طبع به نظر می‌رسد به معنی آدم ماجراجو باشد.

مولانا این بیت را در یک غزل استفاده کرده است.

 

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۰۱ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۶۷ - رفتن خسرو سوی قصر شیرین به بهانهٔ شکار:

بخورانگیز شد عود قماری هوا می‌کرد خود کافورباری

قمار یا قماره، جایی است در جزیره جاوه که عود ( عود قماری ) منسوب بدان است ( دزی .ج ۲ص ۴٠۴ قماره ) . توضیح یاقوت در معجم‌البلدان آنرا جایی در هند می‌داند و گوید عود بدان منسوب است عامه آنرا چنین تلفظ کنند و اهل معرفت [ قامرون ] گویند . مولف برهان آنرا نام شهری میداند در هند که عود قماری و عنبر اشهب و طاوس خوب از آن شهر آورند .

 

فرهود در ‫۲ ماه قبل، یکشنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۲۰:۱۰ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۲۸ - مقالت پنجم در وصف پیری:

شیفته شد عقل و تبه گشت رای ...

زمن یعنی زخمی.  در کردی و بلوچی زام یعنی زخم.

 

 

فرهود در ‫۳ ماه قبل، دوشنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۲۵ در پاسخ به Mokoshle دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۴۹:

پروفسور! از خودم که نگفتم.

در بعضی نسخه‌ها اینطور آمده است. مثلا در این نسخه خطی.

 

فرهود در ‫۳ ماه قبل، جمعه ۲۴ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۱۹:۰۷ در پاسخ به اردشیر دربارهٔ نظامی » خمسه » لیلی و مجنون » بخش ۳۰ - رفتن پدر مجنون به دیدن فرزند:

ظاهرا کامنتی که به آن اشاره کرده‌اید حذف شده است.

پاسخ جایی که گفته‌اید سنایی از «لیلی و مجنون» نگفته، این است که سنایی بجز در قصاید و غزلیاتش حداقل یک مثنوی کوتاه درباره لیلی و مجنون دارد در‌:

حدیقه‌الحدیقه و طریقه‌العشق » باب السابع » بخش ۳۲

لینک در گنجور 

 

 

 

فرهود در ‫۳ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۱ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۱۱:۵۴ در پاسخ به امین کیخا دربارهٔ نظامی » خمسه » لیلی و مجنون » بخش ۳۰ - رفتن پدر مجنون به دیدن فرزند:

پس چرا در نظری که در پایین‌تر این صفحه نوشته‌اید، خلاف این را تایید کرده‌اید؟ در زیر کامنتی که نوشته‌اند «کرد و پارسی از هم جدا شده‌اند» نوشته‌اید:

«صابر جان از نوشتار دانشورانه‌ات سپاسگزارم. مایه برازش ما هستی»

 

نتیجه و جمع این دو کامنت شما می‌شود: کم‌حافظه.

 

 

فرهود در ‫۳ ماه قبل، دوشنبه ۲۰ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۲۱ در پاسخ به صابر دربارهٔ نظامی » خمسه » لیلی و مجنون » بخش ۳۰ - رفتن پدر مجنون به دیدن فرزند:

ناصر خسرو در سفرنامه خود در بازدید از شهر اخلاط (که امروزه در ترکیه قرار دارد‌)، کرد و پارسی را از هم جدا نکرده است. در حالیکه می‌دانیم اکثر آن ناحیه در گذشته و در امروز اکثریت ساکنانش کرد بوده و هستند.

ناصر خسرو » سفرنامه » بخش ۱۳

 

 

فرهود در ‫۳ ماه قبل، دوشنبه ۲۰ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۱۲:۲۹ در پاسخ به علیرضا دربارهٔ نظامی » خمسه » لیلی و مجنون » بخش ۳۰ - رفتن پدر مجنون به دیدن فرزند:

هیچ می‌دانید که نظامی آش‌دوغ خوشمزه هم می‌پخته است؟!!

چون در جایی گفته:

«‌ تُرکی‌ام را در این حبش نخرند

لاجرم دوغبای خوش نخورند »

اگر منظور نظامی از «دهقان پارسی‌زاد» شخص خاصی باشد به احتمال فراوان سنایی است. بدان که در بسیاری جاها پارسی و ترکی و رومی و ... تشبیهات و استعارات است بعنوان مثال در بیت بالا ترکی  یعنی سپیدی که در مقابل حبش است یعنی سیاهی. 

شخصی مثل شما این ادعا را در یک کتاب نوشته و این را به عنوان سند آورده و در ویکی‌پدیای فارسی هم به این کتاب شاهکار استناد شده و در مورد نسب پدر نظامی سند شده است! اما متاسفانه این محقق، فراموش کرده بیت بالا را نیز به عنوان سند در کتابش و در ویکیپیدیا بیاورد که نظامی آش دوغ خوشمزه هم می‌پخته است.

این کارها یعنی جعل و شیادی.

این مصرع هم از نظامی است: فرزانه سخن سرای بغداد

پس با استدلال شما نظامی اهل بغداد نیز بوده است و این نشان می‌دهد که نظامی  در پختن آش شله‌قلمکار هم دستی داشته است.

 

در مورد اصل و نسب نظامی تنها سند موجود در «‌لیلی و مجنون‌» است در بخش «‌‌یاد کردن بعضی از گذشتگان خویش‌‌»‌؛ بقیه گفته‌ها و نوشته‌ها حدس و گمان است.

 

 

فرهود در ‫۳ ماه قبل، جمعه ۱۷ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۲۱:۴۹ دربارهٔ سعدالدین وراوینی » مرزبان‌نامه » باب دوم » داستان دهقان با پسر خود:

خُرد در او نگرد‌ یعنی با دقت به آن بنگرد

 

فرهود در ‫۳ ماه قبل، چهارشنبه ۱۵ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۰۹:۳۵ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۴۱ - مراد طلبیدن خسرو از شیرین و مانع شدن او:

حساب حلقه خواهد کرد گوشم تو ...

تو مْی‌خر بنده تا من مْی‌فروشم     !؟

اسیری را به وعده شاد مْی‌کن     !!؟؟

 

لطفا روی حروف متحرک علامت ساکن نگذارید، واضح است که به معنی بخر و بفروشم است لازم نیست یک غلط املایی را بکار ببرید.

حرف میم در «می‌خر» متحرک به «ای» بعدی است پس گذاشتن علامت ساکن بر روی آن غلط است.

اگر «می‌» به معنی شراب باشد چون «ی» در اینجا، «ی» است نه «ای» ‌؛ گذاشتن علامت کسره بر میم ایرادی ندارد.

 

فرهود در ‫۴ ماه قبل، دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۲، ساعت ۰۵:۲۹ دربارهٔ مولانا » فیه ما فیه » فصل هفدهم - این مقری قرآن را درست می‌خوانَد آری صورت قرآن را درست می‌خواند:

مقری‌: تلاوتگر

قندز‌: پوستین جانور قندز

واسط: یا واسط‌الحجاج شهری بوده است میان کوفه و بصره.

 

 

فرهود در ‫۴ ماه قبل، یکشنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۲، ساعت ۱۶:۴۶ دربارهٔ مولانا » فیه ما فیه » فصل شصت و دوم - دوستان را در دل رنجها باشد که آن به هیچ دارو‌یی خوش نشود:

به وقت غرق شدن عجب چنگ در کدام زنی اگرچه همه در‌ بایست است.

 

«بایِست‌» و «دربایست» یعنی لازم‌، ضروری

 

فرهود در ‫۴ ماه قبل، یکشنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۲، ساعت ۱۶:۴۰ دربارهٔ عنصرالمعالی » قابوس‌نامه » باب سی و نهم: در آیین کاتب و شرط کاتبی:

در حکایت پایانی: تزویر و مزوری یعنی جعل دست‌خط.

 

فرهود در ‫۴ ماه قبل، چهارشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۲، ساعت ۲۱:۲۴ در پاسخ به مریم بکوک دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۶۰ - آگاهی خسرو از رفتن شیرین نزد فرهاد و کشتن فرهاد به مکر:

در صفحه ۲۳۷ توضیحاتی وجود دارد شاید کمک کند.

لینک 

 

 

۱
۲
۳
۴
۱۲