سروش غیبم‌گوید به‌گوش پنهانی

که جهل دونان خوشتر ز علم یونانی

ترا ز حکمت یونان جز این چه حاصل شد

که شبهه ‌کردی در ممکنات قرآنی

تو نفس علم شو از نقش علم دست بشوی

که نفس علم قدیمست و نقش او فانی

شناختن نتوانی هگرز یزدان را

چو خود شناختن نفس خویش نتوانی

در این بدن که تو داری دلی نهفته خدای

که‌گنج خانهٔ عشقست و عرش رحمانی

بکوب حلقهٔ در را که عاقبت ز رای

سری برآید چون حلقه را بجنبانی

ولی به گنج دلت راه نیست تا نرهی

ز جهل ‌کافری و نخوت مسلمانی

به‌گنج دل رسی آنگه‌که تن شود ویران

که‌گنج را نتوان یافت جز به ویرانی

فضول عقل رها کن‌ که با فضایل عشق

اصول حکمت دانایی است نادانی

به ملک عشق چه خیزد ز کدخدابی عقل

کجا رسد خر باری به اسب جولانی

عنان قافلهٔ دل به دست آز مده

که می‌نیاید هرگز ز گرگ چوپانی

بقین عشق چو آمد گمان عقل خطاست

بکش چراغ چو خندید صبح نورانی

گرفتم آنکه نتیجه است عشق و عقل دلیل

دلیل را چه کنی چون نتیجه را دانی

تو خود نتیجهٔ عشقی پی دلیل مگرد

که نزد اهل دل این دعوی است برهانی

امل سراب غرورست زینهار بترس

که نفس‌ گول تو غولی بود بیابانی

مشو ز دعوت نفس شریر خود ایمن

که‌ گرگ می‌نبرد گله را به مهمانی

جهان دهست ‌و خرد دهخدای خرمن دوست

که منتظم شود از وی اساس دهقانی

راکه دعوی شاهی بود همان بهر

که روی ازین ده و این دهخدا بگردانی

به هر دوکون قناعت مکن ‌کزین دو برون

هزار عالم بی‌منتهاست پنهانی

گمان بری که هستی کران‌پذیر بود

گر این مسلم هستی به هستی ارزانی

ولی من از در انصاف بی‌ستیزهٔ جهل

سرایمت سخنی فهم ‌کن به‌ آسانی

کران‌هستی اگر هستی است چیست سخن

وگر فناست فنا را عدم چرا خوانی

چو ملک هستی‌ گردد به نیستی محضور

نکوتر آنکه عنان سوی نیستی رانی

ز چهرشاهد هستی اگر نقاب افتد

به یکدگر نزنی مژه را ز حیرانی

بر آستانهٔ عشق آن زمان دهندت بار

که بر زمین و زمان آستین برافشانی

مقام بوذر و سلمان گرت بود مقصود

خلاص بوذر بمای و صدق سلمانی

برهنه‌پا و سرانند در ولایت عشق

که‌قوتشان‌همه‌جوعست و جامه عریانی

همه برهنه و چون مهر عور عریان ‌پوش

همه ‌گرسنه و چون علم قوت روحانی

مبین بر آنکه چو زلف بتان پریشانند

که همچو گیسوی جمعند در پریشانی

غلام درگه شاه ولایتند همه

که در ولایت جان می‌کنند سلطانی

کمال قدرت داور وصیّ پیغمبر

ولیّ خالق اکبر علیّ عمرانی

شهنشهی ‌که ز واجب ‌کسش نداند باز

اگر برافکند از رخ حجاب امکانی

از آن ‌گذشته‌ که مخلوق اولش‌ گویی

بدان رسیده که خلاق ثانیش دانی

به شخص قدرش هجده هزار عالم صنع

بود چو چشمهٔ سوزن ز تنگ میدانی

اگر خلیفهٔ چارم در اولش دانند

من اولیش شناسم‌که نیستش ثانی

لوای ‌کوکبهٔ ذات او چوگشت پدید

وجود مغترف آمد به تنگ سامانی

شها تویی‌ که ندانم به دهر مانندت

جز این صفت که بگویم به خویش می‌مانی

به‌ گاه عفو تو عصیان بود سبکباری

به وقت خشم تو طاعت بود پشیمانی

چسان جهانت خوانم‌که خواجهٔ اینی

کجا سپهرت دانم‌که خالق آنی

ز حسن طلعت خلاق جرم خورشیدی

ز فرط همت رزاق ابر نیسانی

به پای عزم محیط فلک بپیمایی

به دست امر عنان قضا بگردانی

نه آفتاب و مهست اینکه چرخ روز شبان

به طوع داغ ترا می‌نهد به پیشانی

نسیم خلت تو بر دل خلیل وزید

که ‌کرد آتش سوزان بر او گلستانی

شد از ولای تو یوسف عزیز مصر ارنه

هنوز بودی در قعر چاه زندانی

نه‌گر به جودی جودت پناه بردی نوح

بدی سفینهٔ او تا به حشر طوفانی

امیر خیل ملایک کجا شدی جبریل

اگر نکردی بر درگه تو دربانی

ازین قبل ‌که چو خشم تو هست شورانگیز

حرام گشته در اسلام راح ریحانی

وزان‌سب‌که‌چو مهر توهست‌راحت‌بخ

به دل قرارگرفتست روح حیوانی

ز موی موی عرق ریزدم به مدحت تو

که خجلت آرد در مدح تو سخندانی

چنان به مهر تو مسظهرم‌که شاه جهان

به ذات پاک تو آثار صنع یزدانی

خدایگان ملوک جهان محمد شاه

که در محامد او عقل‌کرده حسّانی

به روز کینه‌ که پیکان ز خون نماید لعل

ز خاک خیزد تا حشر لعل پیکانی

شها تویی‌ که از آن‌سوی طاق‌ کیوانست

رواق شوکت تو از بلند ایوانی

به طلعت تو کند خاک تیره خورشیدی

به هیبت تو کند آب صاف سوهانی

به روز میدان ببر زمانه او باری

به صدر ایوان ابر ستاره بارانی

هماره تاکه برونست از تصّور عقل

کمال قدرت یزدان و صنع سبحانی

بدوست ملک‌سپاریّ و مملکت‌بخشی

ز خصم ‌گنج بگیری و مال بستانی

به خوبش حتم‌کند آسمان‌که ختم‌کند

سخا به شاه و سخن بر حکیم قاآنی