رسید نامهٔ دلدار دوشم از شیراز

دوان‌ گرفتم و بوسیدم و نمودم باز

نوشته بود مرا کای مقیم‌ گشته به ری

چه روی داد که دل برگرفتی از شیراز

شنیده‌ام ‌که به ری شاهدان شنگولند

همه شکاری و نخجیرگیر و صیدانداز

هلاک هستی قومی به چشمکان نژند

کمند خاطر خلقی به زلفکان دراز

گمان برم که بدان دلبران سپردی دل

دریغ از آن همه مهر و وفا و عجز و نیاز

هنوز غبغب سیمین من چو گوی سفید

معلق است در آن زلفکان چوگان‌باز

دو مژه دارم هر یک چو پنجهٔ یشاهین

دو طره دارم هر یک چو چنگل شهباز

هلا چه شکوه دهم شرح حال خود بنویس

که تا کجایی و چونی و با که‌ای دمساز

قلم ‌گرفتم و بنوشتمش جواب که من

نه آن ‌کسم‌ که دل داده از تو گیرم باز

پس از فراق‌ که‌ کردم بسیج راه عراق

شدم سوار بر آن برق‌سیر گردون‌تاز

به نعل اسب نبشتم بسی تلال و وهاد

به‌کام رخش سپردم بسی نشیب و فراز

به ری رسیدم پیش از وصول موکب شاه

تبم گرفت و تنم زار شد چو تار طراز

چو خسرو ‌ آمد تب ‌رفت‌ و گرد غم بنشست

زمین سپردم و بردم به تخت شاه نیاز

قصیده خواندم و کرد آفرین و داد صله

به خانه آمدم و در گشوده بستم باز

دلم ز وجد تو گفتی‌ که می‌زند ناقوس

تنم ز رقص تو گفتی‌ که می‌کند پرواز

حریفکی دو سه جستم ظریف و نادره‌گوی

شدم به خلوت و در را به روی‌ کرده فراز

به پهلوی صنمی ماه دلبران چگل

به مشکمویم قمری شاه شاهدان طراز

گهی به ساقی ‌گفتم‌ که خیز و می بگسار

گهی به مطرب‌ گفتم تو نیز نی بنواز

دو چشمم از طرفی محو مانده در ساقی

دو گوشم از جهتی باز مانده در آواز

نداده حادثه‌یی رو ز هیچ سوی مگر

شب‌ گذشته‌ که‌ کردیم ساز عشرت ساز

میان مطرب و ساقی فتاد عربده‌ای

چنان که ‌کار به سیلی ‌کشید و ناخن و گاز

به فرق مطرب ساقی شکست شیشهٔ می

به کتف ساقی مطرب نواخت دستهٔ ساز

چه گفت ساقی گفتا کجا جمال منست

چه حاجتست ‌که مطرب همی ز‌ند شهناز

چه‌گفت مطرب‌گفتاکجا نوای منست

چه لازمست‌ که ساقی همی دهد بگماز

من از کرانه ی مجلس به هر دو بانگ زدم

بدان مثابه که سرهنگ ترک با سرباز

همی چه‌گفتم‌گفتم‌که با فضایل من

نه باده باید و ساقی نه رود و رودنواز

که ناگه آن یک دلقم‌ گرفت و این یک حلق

کشانم از دو طرف ‌کای حریف شاهدباز

تو آن ‌کسی‌که به زشتی ترا زنند مثل

تو را چه شد که به هر نازنین فروشی ناز

تو را که گفت که با روی زشت رخ بفروز

تو را که ‌گفت ‌که با پشت‌ گوژ قد بفراز

زکبر نرمک نرمک به هر دو خندیدم

چنانکه خندد از ناز دلبری طناز

بگفتم ار بشناسید نام و کنیت من

به خاک مقدم من برنهید روی نیاز

ابوالفضایل قاآنی ار شنیدستید

منم‌ که هستم مداح شاه بنده‌ نواز

چو این بگفتم ساقی‌‌ گرفت زلف به چنگ

که بهر خاطر من ای ادیب نکته ‌طراز

بهار آمد و دی رفت و روز عید رسید

برای تهنیت شه یکی چکامه بساز

ببر نخست سوی خواجهٔ بزرگ بخوان

اگر قبول وی افتد بگیر خط جواز

سپس به‌حضرت شاه‌جوان بخوان و بخواه

یکی نشان‌ که به هر کشورت ‌کند اعزاز

قلم ‌گرفتم و بعد از سپاس بارخدای

به مدح شاه بدینسان شدم سخن‌پرداز

که فر خجسته بماناد روزگار دراز

خدایگان سلاطعن خدیو خصم‌گداز

سپهر مجد محمّد شه آفتاب ملوک

که چهر شاهد دولت ازو گرفته طراز

قضا به قبضهٔ حکمش چو ناخن اندر مشت

قدر به چنگل قهرش چو آهن اندر گاز

به حزم‌گفته قوانین عقل را برهان

به جود کرده مواعید آزرا انجاز

به همرکابی جودش‌ گدا شود پرویز

به هم عنانی عزمش زمین‌کند پرواز

زهی به مرتبت از هر چه پادشا مخصوص

زهی به منزلت از هرچه حکمران ممتاز

به جای نقطه ز کلکش فروچکد پروین

به جای نکته ز لفظش عیان شود اعجاز

سمند عزم ترا عون‌ کردگار معین

عروس بخت ترا ملک روزگار جهاز

به از عدالت محضست بر عدوی تو ظلم

به از قناعت صرفست با ولای تو آز

مرا ز عدل تو شاها حکایتی است عجیب

که‌کس ندیده و نشیده در عراق و حجاز

شنیده‌ام‌که دد و دام و وحش و طیر همه

شکسته‌بال به‌کنجی نشسته‌اند فراز

فکنده مشورتی در میانه وگفتند

که عدل شاه در رزق ما ببست فراز

نه صید بیند یوز و نه میش یابد گرک

نه غرم دَرَد شیر و نه‌ کبک ‌گیرد باز

تمام جانوریم و ز رزق ناگزریم

یکی بباید با یکدگر شدن انباز

به رسم آدمیان هرکدامی از طرفی

ز بهر رزق نماییم پیشه‌یی آغاز

ز بهر کسب یکی ‌گوهر آرد از عمان

ز بهر سود یکی شکر آرد از اهواز

پلنگ از مژه سوزن‌کند شود خیاط

هژبر از مو دیباکند شود بزاز

عقاب آرد خرمهره از سواحل و بحر

دکان‌گشاید و در شهرها شود خراز

به روزگار تو چون نظم جانوران اینست

ز نظم آدمیان خسروا چه رانم راز

شها سکندر رومی به همعنانی خضر

نخورده آب بقا باز مانده از تک و تاز

تویی سکندر و خضریست پیشکار درت

که آب خضر به خاکش نهاده روی نیاز

فرشته‌ایست عیان‌گشته در لبان بشر

حقیقتی است برآورده سر ز جیب مجاز

به مدح او همه اطناب خوشترست ارچه

مثل بودکه ز اطناب به بود ایجاز

شهنشها ملکا شرح حال معلومست

از اینکه قافیهٔ شعرکرده‌ام شیراز

به ری اقامت من سخت مشکلست از آنک

نه مال دارم و منزل نه برگ دارم و ساز

کم از چارده ماهست تا ز رنج سفر

چو ماه یک‌شبه هستم قرین ‌کرم و گداز

گر از تو عاقبت ‌کار من شود محمود

ز غم به خویش نپیچم همی چو زلف ایاز

سزد که راتبهٔ رتبه‌ام بیفزایی

به رغم اختر ناساز و حاسد غمّاز

ز مار گَرزه همی تا بود سلیم الیم

ز شیر شرزه همی تازند گریز گراز

چنانکه سرو ببالد به باغ ملک ببال

چنانکه ماه بنازد به چرخ مجد بناز