سفر گزیدم و بشکست عهد قربی را

مگر به حله ببینم جمال سلمی را

بلی چو بشکند از هجر اقربا را دل

بسی خطر نبود نیز عهد قربی را

مرا زمانه به عهدی که طعنه‌ای می‌زد

هزار بار به هر بیت شعر شعری را

مزاج کودکی از روی خاصیت به مذاق

هنوز حکم شکر می‌نهاد کسنی را

ز خان و مان به طریقی جدا فکند که چشم

در آن بماند به حیرت سپهر اعلی را

زمانه هر نفسم تازه محنتی زاید

اگرچه حاله معیّن شده‌ست حبلی را

ز روزگار بدین روز گشته‌ام خرسند

وداع کرده به کلی دیار و مأوی را

ولیکن از سر سیری بود اگر قومی

به ترّه‌بار فروشند منّ و سلوی را

بر آن عزیمتم اکنون که اختیار کنم

هم از طریق ضرورت صلاح و تقوی را

رضا دهم به حوادث که بی مشقت و رنج

ز جای بر نتوان داشت قدس و رضوی را

برای تحفهٔ نظّارگان بیارایم

به حلّه‌های عبارت عروس معنی را

اگر به دعوی دیگر برون نمی‌آیم

نگاه داشته باشم طریق اولی را

چرا به شعر مجرّد مفاخرت نکنم

ز شاعری چه بد آمد جریر و اعشی را

نه در حساب زن آید نه در طویلهٔ مرد

اگرچه هر دو صفت حاصل است خنثی را

اگر مرا ز هنر نیست راحتی چه کنم؟

ز رنگ خویش نباشد نصیب حنّی را

سخن چه عرضه کنم بر جماعتی که ز جهل

ز بانگ خر نشناسند نطق عیسی را

اگرچه طایفه‌ای پیش من در این دعوی

به ریشخند برون می‌برند آری را

ولیکن این همه چندان بود که بگشایم

به دست نطق سر حقّه‌های انثی را

بر آستانهٔ صدر زمانه افشانم

جواهر سخن خویش صدق دعوی را

خلاصهٔ نظر سعد مخلص‌الدین آنک

سعادت از نظر اوست دین و دنیی را

وجود اوکه جهان را در ابتدای امور

به جای نور بصر بود چشم اعمی را

چنان بنای تعدّی خراب کرد به رفق

چنانکه منقطع آمد اساس عدوی را

لطایف سخنش نفع نوش دارو داد

برای تربیت روح،زهر افعی را

اگر صلابت او بانگ برفلک بزند

به خالقی دهد اقرار لات وعزّی را

کمال ذات شریفش زشرح مستغنی است

به ماهتاب چه حاجت شب تجّلی را؟

زهی به تجربت ایام پی برون برده

به عنف ولطف تو اسباب خوف وبُشری را

به دست خویش قلم درکشیده مفتی عقل

به یک اشارت رایت هزار فتوی را

حدیث جود تواند زبان گرفت فلک

چنانکه قصّه مجنون و ذکر لیلی را

هزارباره به دیوان رزق رد کرده

جهان زبهر نشانت براة اجری را

اگر عنایت لطف تو نیستی که از اوست

نعیم نامتناهی ریاض عقبی را

عجب نبودی اگرتند باد دولت تو

زبیخ وبار بکندی درخت طوبی را

اگر بماند سرّی نهفته در گردون

اشاره تو معیّن شده است انهی را

بزرگوارا من بنده چون به قوت طبع

دهم به مدح تو بالا اساس املی را

به خاک پای تو کان ساحری کنم در شعر

که پشت پای زند معجزات موسی را

مرا بپرور ودر کسب نامِ باقی کوش

که این ذخیره بمانده ست معن و یحیی را

جزای حسن عمل بین که روزگارهنوز

خراب می نکند بارگاه کسری را

همیشه تاز ره عقل بر عقول و نفوس

تقدمی نبود صورت و هیولی را

تورا شرایط تقدیم جمع باد چنانک

که اقتدا به تو باشد عقول اُولی را

مرا صحیفه دیوان ز فرّ مِدحَت تو

چنانک طعنه زند کارگاه مانی را