فضل دین در رهِ مسلمانیست

هنر ملک ره فرادانیست

جود او را کرانه پیدا نیست

چون سخایش سحاب و دریا نیست

هرکجا تیز فهم و فرزانیست

بنده‌ای کند فهم و نادانیست

جان که یک دم قرین نادانیست

راست خواهی دراز کن جانیست

جمال‌الملک شمس‌الدین جهانیست

که از هر نعمتی او را نشانیست

جهانی گفتم او راوین غلط بود

که هر مویی ز شخص او جهانیست

کفش و زجود بحری وین چه بحریست

[...]

در عشق، حدیث آدم و حوا نیست

ای هر که ز آدمست او از ما نیست

ما را گویند: کین سخن زیبا نیست

خورشید نامحرمست کس بینا نیست

در همه مملکت مرا جانیست

هر زمان پای‌بند جانانیست

در کنارم به جای دمسازی

تا سحرگه ز دیده طوفانیست

در کجا می‌خورد مرا غم عشق

[...]

ز مردمان مشمر خویش را به هیات و شکل

که مردمی نه همین هیکل هیولا نیست

به حسن ظاهر و باطن مسلمت نکنند

که این دو هم ز صفتهای روح حیوانیست

وگر تو گویی نطقست مر مرا گویم

[...]

هر که را از هنر نصیبی هست

دان که بر قدر آنش حرمانیست

وان کش از روزگار حظی هست

دان که در خورد آنش نقصانیست

بخوبی هیچکس چون یار ما نیست

ولیکن در دلش بوی وفا نیست

چه سود ار تنک شکر شد دهانش

که یک شکر ازان روزی ما نیست

نخواهم بست دل در وصلت ایماه

[...]

باد که چون او نسیم مشگ ختا نیست

شمه از بوی خلق خواجه ما نیست

در گلشن ایام نسیمی ز وفا نیست

در دیده افلاک نشانی ز حیا نیست

بر خوانچه این سبز فلک خود همه قرصی است

و آن هم ز پی گرسنه چشمان چو ما نیست

آسایش و سیمرغ دو نام است که معنیش

[...]

خصمان گویند که این سخن زیبا نیست

خورشید نه مجرم ار کسی بینا نیست.

خصمان گویند کین سخن زیبا نیست

خورشید نه مجرم ار کسی بینا نیست

از مرگ حذر کردن دو وقت روا نیست

روزی که قضا باشد و روزی که قضا نیست

عشق تو قضای آسمانی است

وصل تو بقای جاودانی است

در سایهٔ زلف تو دل من

همسایهٔ نور آسمانی است

بربود دلم کمند زلفت

[...]

خطی مجهول دیدم در مدینه

بدانستم که آن خط آشنا نیست

بر آن خط اولین سطری نبشته

که جوزا نزد خورشید سما نیست

به جان پادشا سوگند خوردم

[...]

ستم در مذهب دولت روا نیست

که دولت با ستم‌گار آشنا نیست

وز آنصورت که با چشم آشنا نیست

به گستاخی سخن راندن روا نیست

شنیدستم که هر کوکب جهانیست

جداگانه زمین و آسمانیست