بخش ۵ - اندر عذر انبساط گوید
چون خرد در لبت به جان نگرم
چون قلم بر خطت به جان گذرم
آینهٔ روشنی به دست خرد
کس در آن روی دم نیارد زد
پیش تو چون سنان کمر بندم
خون همی گریم و همی خندم
همچو چنگ ار درِ هوات زنم
رسن اندر گلو نوات زنم
خواجه آگه که راز مطلق گفت
رسن اندر گلو اناالحق گفت
کانکه از بیم نفس بگریزد
عشق با خونِ دل درآمیزد
حرز خواجه پس از فراق تنش
وصل حق بود جملهٔ سخنش
پشت را روی باش و خیره مجه
بر سرِ دار دست و پای منه
زانکه در کلمن رموز ازل
خاصه آنگه که جان شنید غزل
حق چو مر خواجه را پدید آمد
پرهٔ رمز را کلید آمد
از نخست آوریده این پیغام
به پسین آفریده این خود کام
باز پس ماندهای ز پیش اجل
پس و پیشت گرفته حرص و امل
از پی نان و آب ماندی باز
در حجاب نیاز تن چو پیاز
چه افگنی تخم حرص و آز و نیاز
در گِل دل که آز نارد ناز
کاندرین خرسرای پویی تو
به چه مانی مرا نگویی تو
گر به آب و به نان بماندی باز
چکنی تخم خشم و شهوت و آز
کانچه شوری ز نخ کند محلوج
وآنچه تری ترا کند مفلوج
تو بپرهیز از این غرور فلک
که نداری سرِ مرور فلک
کاندرین حجره بر تن و دل و جان
آب از آن گشت بر خرد تاوان
کنجدی گر دهد ترا گردون
دبهای بنددت سبک بر کون
که تواند که دانهٔ کنجد
در دبهٔ روغنی دو من گنجد
جان و دینت به قهر بستاند
گر ترا دل به خویشتن خواند
نیست بیرنج راحتِ دنیا
خنک آنکس که کرد هر دو رها
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به تأملات عمیق دربارهی عشق و دنیای مادی میپردازد. شاعر به ارتباط بین خرد و جان اشاره میکند و بیان میکند که روشنایی دل از طریق فهم عمیق حاصل میشود. او بر این نکته تأکید میکند که عشق واقعی مستلزم رهایی از ترسهای نفسانی است و وحدت با حق و حقیقت به دنبال جدایی از جسم ممکن میشود.
شاعر به بیفایده بودن مشغلههای دنیوی نظیر نیاز به نان و آب و حرص و آز اشاره میکند و از خواننده میخواهد تا از فریبندگی دنیا دوری کند. او میگوید که آسایش واقعی در رهایی از بندهای دنیوی و شناخت و پیوستن به حقیقت نهفته است. در نهایت، تأکید میشود که آسانی در دنیا بدون رنج ممکن نیست و خوشا به حال کسانی که هر دو را رها کنند.
هوش مصنوعی: وقتی که دیدهام اندیشهات را به زبان میآوری، احساس میکنم که هر کلمهات روحی دارد و مثل نوشتن بر کاغذ برایم باارزش است.
هوش مصنوعی: آینهٔ روشنی در دست انسان خردمند، به هیچ وجه روشنایی را از خود نمیگیرد.
هوش مصنوعی: وقتی در برابر تو هستم، مانند سنان (زبان)، کمرم را می بندم، در حالی که هم گریه میکنم و هم میخندم.
هوش مصنوعی: اگر مانند چنگ به یاد تو زنگ بزنم، گویی که رسن را به دور گردن صدایت بیفکنم.
هوش مصنوعی: خواجه باخبر است که حقیقتی عمیق در دل این جمله نهفته است و وقتی به این حقیقت پی میبرد، گویی که در برابر قدرت و حقیقت مطلق خاشع شده است.
هوش مصنوعی: کسی که از ترس خود فرار کند، عشق را با درد و رنج درهم میآمیزد.
هوش مصنوعی: پس از آنکه از جسمش جدا شد، حرز خواجه به حقیقت پیوست و تمام سخنانش بیانگر همین واقعیت بود.
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی هشدار میدهد که در شرایط سخت، آرامش خود را حفظ کن و نگذار مشکلات تو را از پا بیندازند. به جای اینکه تحت فشار قرار بگیری، باید با اعتماد به نفس و تمرکز به جلو حرکت کنی و از موانع نترسی.
هوش مصنوعی: زیرا در پردههای اسرار اولیای الهی، وقتی که جان به آوای شعر عشق گوش سپرد، معناهای عمیق و رازهای ابتدایی را درک کرد.
هوش مصنوعی: زمانی که حقایق برای خواجه آشکار شد، رمز و رازها به کلیدهایی تبدیل شدند که به آنها دسترسی پیدا کرد.
هوش مصنوعی: از ابتدا این پیام را به یادگار گذاشته و در انتها، خود را برای تحقق آن آماده کرده است.
هوش مصنوعی: تو فقط باقیماندهای از آنچه که میگذرد و از عمر به سر آمدهات، در حالی که حرص و آرزوهای بیپایان تو را احاطه کردهاند.
هوش مصنوعی: به دنبال تامین معاش و نیازهای زندگی، همچنان در دل فقر و نیاز، مانند پیاز در چند لایه پنهان ماندهای.
هوش مصنوعی: در دل خود بذر حرص و طمع و نیاز را نکشت، زیرا این احساسات موجب زوال و نابودی زیباییها و خواستههای دل میشوند.
هوش مصنوعی: در این مکان که پر از خس و خاشاک است، تو به چه حال و روزی هستی که به من چیزی نمیگویی؟
هوش مصنوعی: اگر در زندگی به آب و نان نیازمندی، دوباره حس خشم و شهوت و طمع را بروز ندهی.
هوش مصنوعی: هر چیزی که موجب ایجاد شوری و خشکی شود، مانند نخهایی که در محلوج قرار میگیرند، و هر چیزی که موجب تر شدن و ناتوانی میشود، مانند حالتی که فردی مفلوج شود.
هوش مصنوعی: از این غرور آسمانی دوری کن، زیرا تو قدرت درک و فهم تمام مسائل آسمان را نداری.
هوش مصنوعی: در این اتاق، آب بر تن، دل و جان نفوذ کرد و خرد هزینهای از آن پرداخت.
هوش مصنوعی: اگر آسمان به تو چیزی دهد، مثل مشک یا دبهای، آن را به گونهای بده که به زندگیات فشار نیاورد و سبک باشد.
هوش مصنوعی: چه کسی میتواند دانهای کوچک مانند کنجد را در ظرف بزرگی از روغن که وزنی معادل دو من دارد، جا بدهد؟
هوش مصنوعی: اگر جان و دینت به زور گرفته شود، وقتی قلبت تو را به خود دعوت کند، به آن توجه کن.
هوش مصنوعی: در این دنیا هیچ راحتی بدون زحمت وجود ندارد. خوشا به حال کسی که هر دو را، یعنی رنج و راحتی، رها کرده است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
چون بیامد بوعده بر سامند
آن کنیزک سبک زبام بلند
برسن سوی او فرود آمد
گفتی از جنبشش درود آمد
جان سامند را بلوس گرفت
[...]
چیست آن کاتشش زدوده چو آب
چو گهر روشن و چو لؤلؤ ناب
نیست سیماب و آب و هست درو
صفوت آب و گونه سیماب
نه سطرلاب و خوبی و زشتی
[...]
ثقة الملک خاص و خازن شاه
خواجه طاهر علیک عین الله
به قدوم عزیز لوهاور
مصر کرد و ز مصر بیش به جاه
نور او نور یوسف چاهی است
[...]
ابتدای سخن به نام خداست
آنکه بیمثل و شبه و بیهمتاست
خالق الخلق و باعث الاموات
عالم الغیب سامع الاصوات
ذات بیچونش را بدایت نیست
[...]
الترصیع مع التجنیس
تجنیس تام
تجنیس تاقص
تجنیس الزاید و المزید
تجنیس المرکب
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.