از خویش گریزانم راهیم به خود بنما
سرگشته و حیرانم چون باد پریشانم
ای سرو خرامانم راهیم به خود بنما
در کعبه ثناخوانم در صومعه رهبانم
در مدرسه مولانا در میکده دربانم
فرعونم و هامانم گه حیه و ثعبانم
گه موسی و عمرانم راهیم به خود بنما
گه دیدهٔ گریانم پوشیده و عریانم
چون زلف سیه بختم گه موی پریشانم
گه نادر دورانم گه خار مغیلانم
گاهی گل و ریحانم راهیم به خود بنما
گه لعل بدخشانم گه سنگ درخشانم
گه کوهکنم گویند گه خسرو [و] خاقانم
گه شیخم و رهبانم گه صاحب عرفانم
دانم که نمی دانم راهیم به خود بنما
گه بندهٔ سبحانم گه نوکر سلطانم
گه فقر فقیرانم گه عاشق خوبانم
گه صاحب ایمانم گه تابع شیطانم
گه عارف یزدانم راهیم به خود بنما
گه رند غزلخوانم گه دیو گه انسانم
موسای کلیم الله یا آذر و رهبانم
من هیچ نمی دانم ای اصل تن و جانم
یا اینم و یا آنم راهیم به خود بنما
گه در بر جانانم گه منتظر آنم
گاهی هدف تیری گه در خم چوگانم
چون بید به ایمانم از خوف تو لرزانم
من بندهٔ فرمانم راهیم به خود بنما
مشکل شده آسانم هر شی شده برهانم
موسی شده هامانم جهل آمده عرفانم
گه عاشق جانانم گاهی ز رقیبانم
نی رنجم و رنجانم راهیم به خود بنما
از دشنهٔ خوبانم صد زخم نمایانم
هر لحظه به دل آید من روی نگردانم
من بی سر و سامانم از خانه خرابانم
می دانی و می دانم راهیم به خود بنما
تن گفت سرابانم جان گفت که مهمانم
خود گوی به جانانم ناسوخته بریانم
دل گفت سعیدا را ای عارف حق دانم
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر، با بیان درد و اندوه شاعر از سرگشتگی و تلاش برای یافتن خود آغاز می‌شود. شاعر خود را در حالات مختلف معرفی می‌کند و به تضادهایی که در درونش وجود دارد، اشاره می‌کند؛ مانند فرعون بودن و در عین حال موسی. او در جستجوی حقیقت و شناخت خود است و از همه چیز و همه کس، چه در مقام خوب و چه در مقام بد، تجارب و حالت‌های متناقضی را توصیف می‌کند.
شاعر بارها می‌گوید: «راهیم به خود بنما»، که نشان‌دهنده نیاز او به درک و شناخت خود است. او به خود و اطرافش نگاه می‌کند و از این پلۀ مختلفی که در زندگی‌اش تجربه کرده، می‌گوید، از حالتی که در کعبه سخن می‌گوید تا میخانه و از مقام عارف بودن تا مقام رندی.
این شعر نشان‌دهنده جستجوی معنوی و روانی عمیق شاعر است که در پی کشف هویتش و درک معنای زندگی است. در نهایت، او با بیان این که «من هیچ نمی‌دانم» به تواضع و پذیرش ناپایداری وجودش اشاره می‌کند و هنوز هم از خود می‌خواهد که به حقیقت وجودش راهی بیابد.
هوش مصنوعی: من از خودم فاصله گرفته‌ام و به دنبال چیزی هستم که خودم را نشان دهد. حالتی سرگردان و بی‌هدف دارم، مانند بادی که در حال وزیدن است و هیچ ترتیب و ثباتی ندارد.
هوش مصنوعی: ای سرو زیبای من، راه خود را به من نشان بده؛ در کعبه (خانه خدا) تسبیح‌گویان هستم و در خانقاه، زاهد و عابد.
هوش مصنوعی: در مدرسه مولانا، من دربان میکده هستم و همچون فرعون و هامان احساسی از قدرت دارم؛ گاهی مانند ماری و گاهی مانند اژدهایی بزرگ می‌شوم.
هوش مصنوعی: گاه مثل موسی و عمران هستم که با قدرت و عظمت خود را نشان می‌دهم، و گاه در حالتی vulnerable و ضعیف هستم که چشمانم پر از اشک است و احساس عریانی و بی‌پناهی می‌کنم.
هوش مصنوعی: مرا سرنوشتی تاریک همچون زلف سیاه وجود دارد. گاهی موهایم پریشان و بی نظم است و گاهی مسئله‌ای نادر و خاص پیش می‌آید. در لحظاتی دیگر هم مانند خارهای مغیلان، به حالت ناامید و آزاردهنده‌ای دچار می‌شوم.
هوش مصنوعی: گاهی به زیبایی و لطافت گل و ریحان هستم و گاهی مانند لعل بدخشان درخشان و ارزشمند می‌باشم؛ اما در برخی مواقع نیز مانند سنگی با جلا نمایان می‌شوم.
هوش مصنوعی: گاهی به عنوان یک کوهکن شناخته می‌شوم، گاهی به عنوان یک پادشاه یا فرمانروا، گاهی به عنوان یک شیخ و عابد و گاهی به عنوان کسی که به عرفان و معنویت وارد است.
هوش مصنوعی: می‌دانم که هنوز نمی‌دانم، پس خودت راه را به من نشان بده. من گاهی بندۀ خداوند هستم و گاهی خدمتگزار سلطان.
هوش مصنوعی: گاهی فقیرم و شاید گاهی عاشق زیبایی‌ها، گاهی ایمان‌دارم و گاهی از وسوسه‌های شیطان پیروی می‌کنم.
هوش مصنوعی: گاهی به مقام عارف و خداشناسی رسیده‌ام و خود را به عنوان یک مفسر و عارف نشان می‌دهم، گاهی هم به حالتی شوریده و آزاداندیشانه به شعر و غزل می‌پردازم. در برخی مواقع نیز به دیوانگی می‌مانم یا به انسانیت واقعی خود برمی‌گردم.
هوش مصنوعی: من همانند موسی که با خدا سخن گفت، یا آذر که در آتش است و یا راهبی دیگر هستم. من در واقع هیچ نمی‌دانم، ای اصل وجود من و جانم.
هوش مصنوعی: من یا این مسیر را انتخاب می‌کنم یا آن را، به من نشان بده که در این سفر به سمت معشوقم کجا هستم، هر لحظه در آغوش او هستم یا منتظر او می‌مانم.
هوش مصنوعی: گاهی هدفی که در زندگی دارم مثل تیری است که در کمان نشسته و من به قدری از ترس تو لرزان هستم که مثل بید تکان می‌خورم.
هوش مصنوعی: من نه فقط تسلیم دستورات هستم، بلکه راهی برای نشان دادن خودم پیدا کردم. هر چیزی که دشوار به نظر می‌رسد، برای من قابل حل است و من قادر به یافتن راه‌حل‌ها هستم.
هوش مصنوعی: من به موسی تبدیل شده‌ام و در حالتی از جهل به سر می‌برم ولی گاهی احساس عرفان می‌کنم. گاهی عاشق محبوبم هستم و گاهی هم از رقیبانم فاصله نمی‌گیرم.
هوش مصنوعی: من نه تنها خود درد و رنجی را تحمل نمی‌کنم، بلکه دیگران را نیز آزردن و آزار دادن به خود نشان می‌دهم و با دشنه زیبایی‌ها، صد زخم و درد را آشکار می‌کنم.
هوش مصنوعی: هر لحظه که چیزی به دل من بیفتد، من از آن رو برنمی‌گردانم. من بی‌قرار و آشفته‌ام و از افرادی هستم که زندگی‌ام به هم ریخته است.
هوش مصنوعی: می‌دانیم که هر دو به جستجوی خود آمده‌ایم؛ بدن به سراب می‌انگارد و جان از این که میهمان این جهان هست، سخن می‌گوید.
هوش مصنوعی: دل به جانان می‌گوید که من سوخته‌ام و به عشق او دلیلی برای این سوختن ندارم، اما در عین حال می‌گوید که عارف واقعی را می‌شناسم و او را درک می‌کنم.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
ای دوست‌تر از جانم زین بیش مرنجانم
مگذر ز وفاداری مگذار برین سانم
جان بود و دلی ما را دل در سر کارت شد
جان مانده چه فرمایی در پای تو افشانم
من با تو جفا نکنم تو عادت من دانی
[...]
در عشق سلیمانی من همدم مرغانم
هم عشق پری دارم هم مرد پری خوانم
هر کس که پری خوتر در شیشه کنم زوتر
برخوانم افسونش حُراقه بجنبانم
زین واقعه مدهوشم باهوشم و بی‌هوشم
[...]
آن دوست که من دارم وآن یار که من دانم
شیرین دهنی دارد دور از لب و دندانم
بخت این نکند با من کآن شاخ صنوبر را
بنشینم و بنشانم گل بر سرش افشانم
ای روی دل‌آرایت مجموعهٔ زیبایی
[...]
در دیده چه کار آید؟ این اشک چو بارانم
بر دیده اگر، جانا، سروی چو تو بنشانم
خود را به سر کویت بدنام ابد کردم
از هر چه جز این کردم، از کرده پشیمانم
جانم به فدات آن دم کز بعد دو سه بوسه
[...]
آن دوست که می‌بینم، آن دوست که می‌دانم
تا آنکه رخش دیدم، او من شد و من آنم
در آینه جز رویی ننمود مرا، زین رو
ای کاج! بدانم تا: بر روی که حیرانم؟
هر چند که میران را از مورچه عار اید
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.