گنجور

 
نیر تبریزی

آن نه زلفیست که پیچیده بدور ذقن است

چنبر لاله و نسرین و گل و یاسمن است

آن نه چشمست و نه ابرو و نه مژگان دراز

آفت جان و بلای سر و آزار تن است

بسر زلف تو سوگند که پیمان تو من

نشکنم گرچه سر زلف تو پیمان شکن است

دوش گفتا دهمت بوسه چو آید خط سبز

ای دریغا که سر وعده شب مرگ من است

بجز از عهد وفائی که ندارد بدوام

اندرین لب نتوان گفت که جای سخن است

یارب این قصه که با شاه بگوید که بشهر

هست شوخی که سراپا همه سحر است و فن است

فتنه کاشغر آشوب ختا شور تتار

شوخ چین آفت کشمیر و بلای ختن است

گوئی آن غبغب دلجوی ببالای سهی

کوی سیبی است که آویخته بر نارون است

دل ز زلفت بتغافل نشکیبد که غریب

رو بهر سو که کند باز دلش در وطن است

چکنم گر نکنم چاک گریبان فراق

شب تنهائیم آزادگی از پیرهن است

دل زبد عهدی این تازه جوانان بگرفت

بعد از اینم هوس صحبت پیری کهن است

دامن از صحبت نیر مکش ای خسرو حسن

سبب شهرت شیرین بجهان کوهکن است

 
 
 
فانوس خیال: گنجور با قلموی هوش مصنوعی
مجیرالدین بیلقانی

باد صبح است که مشاطه جعد چمن است

یا دم عیسی پیوند نسیم سمن است

نکهت نافه مشگ است نه نافه است نه مشگ

اثر آه جگر سوخته ای همچو من است

نفس سرد گرم رو از بهر چراست؟

[...]

سید حسن غزنوی

یارب این بوی خوش سنبل و گل با سمن است

یا نسیمی ز سر چار سوی یاسمن است

یا بخور کله تافته شمشاد است

با بخار رخ افروخته نسترن است

مگر این موسم خندیدن باغ ارم است

[...]

مولانا

دوش آمد بَرِ من آنکه شب افروز منست

آمدن باری اگر در دو جهان آمدنست

آنکه سرسبزی خاک‌ست و گهربخش فلک

چاشنی بخش وطن‌هاست اگر بی‌وطنست

در کف عقل نهد شمع که بِستان و بیا

[...]

ابن یمین

یا رب این نکهت جانپرور مشک ختن است

یا دم غالیه زلف دلارام من است

نفس روح فزا میدمد از طرف چمن

یا صبا لخلخه جنبان گل و یاسمن است

این چه باد است که برخاست بفراشی باغ

[...]

مشاهدهٔ ۳ مورد هم آهنگ دیگر از ابن یمین
سلمان ساوجی

تا ز مشک ختنت، دایره بر نسترن است

سبزهٔ خط تو آرایش برگ سمن است

از دل مشک و سمن گرد برآورد، زرشک

گرد مشک تو که برگرد گل و نسترن است

زره جعد تو را حلقه مشکین گره است

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از سلمان ساوجی
مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه