گنجور

 
نسیمی

گل صدبرگ من سنبل بر اطراف سمن دارد

رخ یار من از نسرین خطی بر نسترن دارد

عذارش گرچه از نسرین سواد مشک پیدا کرد

ز مشک سوده رخسارش غباری بر سمن دارد

به چین زلف پرچینش که کرده سنبلش صد ره

به است از نافه مشکی که آهوی ختن دارد

سرابستان خوبی را جمال امروز حاصل کرد

که از رخسار و بالایش گل و سرو چمن دارد

دو فتان نرگس جادوش جان می‌خواهد از مردم

ندارد جان دریغ آن کو که جانی در بدن دارد

اگر بیند گل اندام مرا روح القدس روزی

شود حیران آن خطی که آن پاکیزه تن دارد

دمش چون نفحه عیسی به عاشق روح می‌بخشد

تعالی الله! چه لطف است این که آن شیرین‌دهن دارد

وطن، کوی خرابات است و دور افتادم از آنجا

ولی زین رهگذر شادم که جان عزم وطن دارد

شب قدر، ای قمر! چندان به حسن خود مناز آخر

که زلفش چون مه تابان به زیر هر شکن دارد

به بازار سر زلفش دل و جان برده‌ام لیکن

کجا آن سنبل مشکین سر سودای من دارد

حروفی زان شدم در دور زلف و نقطه خالش

که نون ابرو و میم دهانش نقش «من» دارد

نسیمی از لب جانان به دست آورد جام جم

چو رند یک جهت زان رو صفا با درد دن دارد

 
 
 
اثیر اخسیکتی

دهان تنگ آن دلبر نشان طبع من دارد

که در یک نقطه و همی جهانی در وطن دارد

گهرها در شکم دارد لب یاقوت فام او

وزاو سربسته هر نکته شکرها در شکن دارد

چنان خندد که پنداری صبا بر لؤلؤ شبنم

[...]

خیالی بخارایی

اگرچه دل نصیب از چشم شوخت مکر و فن دارد

دهان و ابرویت پیوسته باری نقش من دارد

دلم را عاقبت از شمع رخسار تو روشن شد

که خطّت هرچه دارد جمله بر وجه حَسَن دارد

شنیدم با دهان تو ز تنگی لاف زد پسته

[...]

صائب تبریزی

مرا فکر غریب آواره دایم از وطن دارد

که از نازک خیالان اینقدر درد سخن دارد؟

اگر نه روی گرم کارفرما در نظر باشد

که در شبها چراغی پیش دست کوهکن دارد؟

سفر کن تا چو یوسف شمع امیدت شود روشن

[...]

مشاهدهٔ ۳ مورد هم آهنگ دیگر از صائب تبریزی
سلیم تهرانی

چه پروای گلستان و سر و برگ چمن دارد

چو غنچه آنکه گلشن در درون پیرهن دارد

چنان از حلقه ی زلف تو باد صبح مشکین است

که پنداری گذر بر ناف آهوی ختن دارد

اسیر عشق را بر زندگانی اعتمادی نیست

[...]

اسیر شهرستانی

نزاکت اینقدر نی برگ گل نی یاسمن دارد

به هر عضو تو خوبی یوسفی در پیرهن دارد

ز تاراج غمش راهی به دلها کرده ام پیدا

نگاهش سرگران از هر که گردد رو به من دارد؟

چمن پیرا به رنگی امتحانم می کند هر دم

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه