شمارهٔ ۴ - فی مدح السلطان الاعظم الخاقان الاعدل الاکرم سلطان سلاطین العالم علاء الدولة و الدین ابوسعید انار الله برهانه
زین سفینه دم زند من عندهُ علم الکتاب
کاب حیوان هست پیش بحر او از خجلت آب
گوئیا هر مطلعش برجیست پر خورشید و ماه
یا نه هر درجی ازو درجیست پر در خوشاب
بحر او بحر المحیط و بیت او بیت الحرام
باب او باب الجنان و فصل او فصل الخطاب
ز آسمان آمد کتاب و من بدین عالی کلام
بگذراندم ز آسمانش چون دعای مستجاب
گر فلک پیشش نماز آرد نباشد عیب از آنک
بیت معمورست هر بیتش ز روی انتساب
نی سفینه کشتی نوحست و آنکش حاصلست
فارغست از بر سر آبست عالم یا سراب
برده ناهید از برای ساعد کفّ الخصیب
بر سپهر از سرخی شنگرف اوراقش خضاب
هر طبق زو صفحه ئی پر قند و صحنی پر شکر
هر ورق زو جامه ئی گلبوی و جامی پر گلاب
لفظ شعری طلعتان شعر او در عین لطف
جعد زنگاری خطان حرف او در پیچ و تاب
نکته های (عذب) او معموره ی دلرا سواد
نقطه های حرف او سرچشمه جان را حباب
باغ بینش را خط ریحانی او خوش نظر
چرخ دانش را حروف صفحه های او شهاب
آفرینش را عقود گوهر نظمش و شاح
و آب حیوان را سواد خطه ی خطش زهاب
شاهدی خوشمنظر و شیرین حدیثی خوشحضور
لعبتی مشگین خط و سیمین بری عنبر نقاب
غمگسار عاشقان و مونس دلخستگان
دستگیر خاص و عام و دلپذیر شیخ و شاب
روضه ئی پر حور عین و چشمه ئی پر آب خضر
طبله ئی پر عود خام و نافه ئی پر مشک ناب
شخص دانش را روان و مغز معنی را خرد
مشرب دل از زلال و ساغر جان را شراب
معنی الفاظ او کردم سؤال از عقل گفت
روشنست این آفتابست آفتابست آفتاب
ای به صد روی از تو وهم و عقل را صد آبروی
وی به صد باب از تو علم و فضل را صد فتح باب
آب حیوان از تو یک قطره ست و گویندت سواد
لوح محفوظ از تو یک جزوست و خوانندت کتاب
اختری در روشنی اما مصون از ارتداد
و آسمانی در علو اما برون از انقلاب
گوهر شهوار بحرت هیچ می دانی که چیست
مدح سلطان جهان واله اعلم بالصواب
سایه ی یزدان علاء دین و دنیا بوسعید
خان کسری مرتبت خاقان اسکندر جناب
داور دوران بهادرخان جم خسرو نشان
درّ رأفت را صدف باران رحمت را سحاب
آنک پیش حزم و عزم او بود بی آبروی
خاک هنگام درنگ و باد هنگام شتاب
ساکنان سده ی درگاه او خیر الانام
حاسدن حضرت اعلی او شر الدواب
باغ جنت را بساط مجلسش قایم مقام
شاه گردون را فروغ خاطرش نایب مناب
بر سپهر تاجداری عدل او صاحبقران
در جهان سرفرازی تیغ او مالکرقاب
ای شهنشاهی که در ایام عدل شاهیت
نیست جز در حلقه ی مرغول خوبان اضطراب
پیش تیغ انتقامش دشمن دجال طبع
گردم از عیسی زند چون خربماند در خلاب
خسرو مشرق چو زد زرین علم بر تیغ کوه
آسمان این خنجر تضمین بر آورد از قراب
کافتاب از جام جودش جرعه ئی خوردست از آن
بر در و دیوار می افتد جو مستان خراب
ای ابد را آستین کسوت عمرت طراز
وی ازل را آستان درگه حُکمت مآب
اطلس پیروزه ی گلریز والای فلک
پیش ماه رایتت همچون قصب بر ماهتاب
پهلوی گاو زمین از نعل شبرنگت ستوه
گُرده شیر سپهر از آتش تیغت کباب
بر فلک رأی قضا حُکمت چو راند احتساب
زهره ی بربط نواز از چنگ بندازد رباب
تا عمود صبح صادق را خطر نبود زکوه
تا طناب مهر تابان را خلل نبود زتاب
سایبان بر چرخ زن تا خیمه قدر ترا
صبح می سازد عمود و مهر می تابد طناب
دستگیرت باد لطف ایزدی همچون عنان
پای بوست باد چرخ چنبری همچون رکاب
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به وصف فضائل و عظمت شخصیت علمی و فرهنگی می‌پردازد، به طوری که شاعر او را به عنوان یک منبع نور و دانش بزرگ معرفی می‌کند. او از علم و حکمتی که به این شخصیت داده شده می‌سازد، و نمادهایی از بهشت و زیبایی را به کار می‌برد تا عظمت او را نشان دهد. شاعر با استفاده از تصاویری از درختان، آب و باغ، در وصف روحانیّت و زیبایی‌های علم او به کنکاش پرداخته و او را به مانند آفتابی درخشان و والایی در نظر می‌آورد. در نهایت، این مدح به تقدیس و ستایش از شخصیت برتر و ارادتمندانه شاعر به او ختم می‌شود.
هوش مصنوعی: از این کشتی، من از نزد او علم و دانش را می‌آموزم. حالتی شگفت و حیرت‌آور دارم که مثل حیوانی هستم در برابر دریا، و از شدت شرمندگی، آب هم تاب آن را ندارد.
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد هر یک از ابیاتش همچون برجی پر از نور خورشید و ماه است، یا هر مرحله‌ای از آن مانند یک پله است که پر از شیرینی و زیبایی است.
هوش مصنوعی: او دریایی است وسیع و بی‌پایان، خانه‌اش حرم و مقدس است، درش به بهشت‌ها باز می‌شود و کلامش به روشن‌ترین و صحیح‌ترین عبارات بیان می‌شود.
هوش مصنوعی: کتاب از آسمان نازل شد و من با این کلام بلند و شگفت‌انگیز آن را مطالعه کردم، مانند دعایی که به سرعت مستجاب می‌شود.
هوش مصنوعی: اگر آسمان هم در برابر او سجده کند، این به خاطر نقصی نیست، چون که خانه‌اش آباد است و هر خانه‌اش از روی نسبت و پیوندش با او است.
هوش مصنوعی: نی به مانند کشتی نوح است و آنچه که در آن است، از مشکلات و چالش‌ها دور است. این عالم یا حقیقتی است که ممکن است در نظر بیاید، اما واقعیت ندارد.
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که در این بیت، شاعر به زیبایی و دلربایی ناهید (سیاره زهره) اشاره کرده است. او چگونگی تأثیر ناهید بر زندگی و جمال طبیعت را توصیف می‌کند. ناهید به عنوان نمادی از زیبایی و جاذبه نمایان می‌شود و رنگ سرخ شنگرف به عنوان نشانه‌ای از گرما و شور زندگی در آسمان باقی می‌ماند. در نهایت، این تصویر به استفاده از رنگ و زیبایی در زندگی و طبیعت اشاره دارد.
هوش مصنوعی: هر لایه از این صفحه پر از قند و شیرینی است و هر ورق آن لباس‌هایی به رنگ گل و جام‌هایی پر از گلاب دارد.
هوش مصنوعی: شعر او مانند چهره‌ای زیبا و جذاب است که در عین لطافت و دلنشینی، زیبایی‌های خاص و پیچیده‌ای دارد. کلمات او در حالت‌های مختلف و با نرمی و پیچیدگی خاصی جلوه می‌کند.
هوش مصنوعی: نکات شیرین او، دل‌ها را زنده می‌کند و آثار کلامش، برای روح مانند حبابی است که از عمق آب برمی‌خیزد.
هوش مصنوعی: باغی که با بینش او آباد شده، زیبایی‌اش نمایان است و دانش او مانند ستاره‌های درخشان در آسمان، کلماتش را روشن می‌سازد.
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به زیبایی های آفرینش و نظم جهانی اشاره می‌کند. او به گونه‌ای اجرا می‌کند که هر چیز در این جهان، از جمله گوهرها و آب حیات، در راستای یک خط خاص و منظم قرار دارد. به عبارتی، همه چیز در این عالم به هم پیوسته و در هماهنگی با یکدیگر است.
هوش مصنوعی: شاهدی زیبا و دلنشین که سخنانش خوشایند است، بازیگری با موهای مشکی و چهره‌ای نورانی که بر رویش نقابی از عنبر دارد.
هوش مصنوعی: این شعر اشاره به شخصیتی دارد که همواره مایه آرامش و دلگرمی برای عاشقان و دلشکستگان است. او به همه مردم، چه خاص و چه عام، کمک می‌کند و در دل‌ها جا دارد، چه برای افراد بزرگ و چه جوانان.
هوش مصنوعی: باغی پر از دختران زیبا و چشمه‌ای پر از آب زلال، جایی که بویی از عود تازه می‌آید و عطر مشک خالص به مشام می‌رسد.
هوش مصنوعی: شخصی که دانش را درک می‌کند و عمیقاً به مفهوم‌ها پی می‌برد، با قلبی پاک و شفاف و روحی زنده، به خوشی و لذت معنوی دست پیدا می‌کند.
هوش مصنوعی: من از عقل پرسیدم که این کلمات چه معنایی دارند، او گفت: این موضوع کاملاً واضح است، این همان آفتاب است، آفتاب، آفتاب.
هوش مصنوعی: تو با چهره‌های گوناگون خود، سبب حیرت و شگفتیِ عقل و هوش هستی، به گونه‌ای که هر کدام از آن چهره‌ها، به خودی خود، باعث اعتبار و ارزش علم و فضلی که از تو نشأت می‌گیرد، شده است.
هوش مصنوعی: آب حیات تنها یک قطره‌ای از وجود توست و می‌گویند که دانش و علم تو جزئی از لوح محفوظ است و تو را کتاب می‌نامند.
هوش مصنوعی: ستاره‌ای در روشنایی است که از انحراف در امان است و در آسمان در اوج قرار دارد اما از تغییر و تحول دور است.
هوش مصنوعی: می‌دانی که شگفتی و زیبایی حقیقت چیست؟ ستایش پادشاه جهان، که بی‌تردید در علم و دانایی سرآمد است.
هوش مصنوعی: سایهٔ خدا بر روی او، که مقامش از دین و دنیاست، مانند بوسعید، خان کسرا، و قدر و منزلتش همچون خاقان و اسکندر است.
هوش مصنوعی: داور زمانه، که به بهادرخان تعلق دارد، نشانه‌ای از بزرگی و مهربانی را به عنوان مرواریدی در صدف رحمت توصیف می‌کند، که مانند ابرهای باران‌زا رحمت را بر تن می‌ریزد.
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره شده است که در برابر تدبیر و اراده او، بی‌احترامی به خاک و زمین در زمانی که باید صبر کرد و در زمانی که باید سریع عمل کرد وجود ندارد. به عبارت دیگر، قدرت و اراده او بر همه چیز پیشی می‌گیرد و در هر زمان و مکان خود را نشان می‌دهد.
هوش مصنوعی: ساکنان سده دربار او، بهترین مخلوقات هستند و حسادت می‌ورزند به مقام والای او که بدترین موجودات را دربر دارد.
هوش مصنوعی: باغ بهشت، فضایی چون مجلس باشکوه را دارد و این فضا به احترام و عظمت شاه آسمان می‌درخشد و در عین حال، روشنایی دلش به مانند نایب و جانشین اوست.
هوش مصنوعی: در آسمان، تاجدار عدالت او، در جهان برتری و عظمت دارد و شمشیرش بر سر حاکمیت و تسلط اوست.
هوش مصنوعی: ای پادشاهی که در دوران حکومت عادلانه‌ات، تنها چیزی که وجود ندارد، آرامش دل‌انگیز و دلنشین در میان حلقه زیباویان است.
هوش مصنوعی: در برابر تیغ انتقام او، ناچار می‌شوم که مانند عیسی در مواجهه با دنیای فریبنده، خود را در خواب عمیق فرو ببرم.
هوش مصنوعی: خسرو مشرق مانند خورشید درخشان، پرچم طلایی خود را بر بلندای کوه‌ها به اهتزاز درآورد، و آسمان این نشان را با قدرت و زیبایی فراوان تأیید کرد.
هوش مصنوعی: آفتاب از جام بخشش او جرعه‌ای نوشیده است و به همین خاطر، شادی و سرخوشی آن مانند باده‌ای مست‌کننده بر دیوار و درها می‌تابد.
هوش مصنوعی: ای جاودان، عمر تو مانند لباسی است که به آن می‌افزایی و وجودت به گونه‌ای است که در آستانه حکمت و آگاهی قرار دارد.
هوش مصنوعی: پارچه‌ای زیبا و درخشان که با رنگ‌های آبی و سبز گل‌دار تزیین شده، در مقایسه با نور ماه، شبیه به نوارهای نازکی است که بر سطح ماه می‌تابند.
هوش مصنوعی: پهلوی گاو زمین به خاطر نعل تو خسته و از کار افتاده است و گُرده شیر آسمان به خاطر تیزی و شدت تیغ تو سوخته و به حالت کباب درآمده است.
هوش مصنوعی: وقتی که سرنوشت و تقدیر، با حکمت خود به چرخش درآید، به مانند زهره که در نوازش ساز، به دلخواه می‌رقصند و می‌چرخند، پس می‌توان رباب را از چنگ آزاد کرد.
هوش مصنوعی: تا وقتی که خورشید صبح زود در آسمان است، هیچ خطری از طرف کوه‌ها وجود ندارد و تا زمانی که رشته‌ی نور مهر تابناک آسیبی نبیند، آرامش برقرار است.
هوش مصنوعی: در روزگار صبح، وقتی که خورشید طلوع می‌کند، چادر و سایبان تو را با نور خود روشن می‌سازد و مانند ستونی محکم به تو اعتبار می‌بخشد.
هوش مصنوعی: از لطف و کمک الهی بهره‌مند باش، که مانند افساری که پای اسب را می‌گیرد، تو را در مسیر درست رهبری کند و همچون رکاب سواری، به تو ثبات و استقامت ببخشد.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
شهریار دادگستر خسرو مالک رقاب
آنکه دریا هست پیش دست احسانش سراب
آسمان جود گشت و جود ماه آسمان
آفتاب ملک گشت و ملک چرخ آفتاب
بنگر اکنون با خداوند جهان شاه زمین
[...]
تا ببردی از دل و از چشم من آرام و خواب
گه ز دل در آتش تیزم گه از چشم اندر آب
عشق تو باچار چیزم یار دارد هشت چیز
مرمرا هر ساعتی زین غم جگر گردد کباب
با رخم زر و زریر و با دلم گرم و زحیر
[...]
مهترا ، هر چند شعرم زان هر شاعر بهست
تا توانستم نکردم من ز شعری اکتساب
قصد آن دارم که دامن در چنم زین روز بد
روز خوب خویش جویم بر ستوری چون عقاب
تا همی خوانم کتاب و تا همی جویم شراب
[...]
سر و بالایی که دارد بر سر گل مشک ناب
آفت دل‌هاست و اندر دیده‌ام چون آفتاب
روی رنگینش چو ماه تافته بالای سرو
زلف مشکینش چو مشک تافته بر ماهتاب
صبر از آن خواهم همی تا عشق او پوشم به صبر
[...]
ای بیان جود تو بر کاغذ روز سپید
نقش کرده خامه قدرت به زر آفتاب
هر کجا کلک تو شد بر صفحه کاغذ روان
تیغ هندی را نماند با نفاذش هیچ تاب
در هوایت هر که چون کاغذ دوروئی پیشه کرد
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.