کریم عرصۀ عالم جهان لطف و کرم
زهی خجل ز سخایت روان حاتم طی
خلاف رای تو بیرون کشد به دست فنا
ز پشت مهرۀ چرخ ستیزه رو رگ و پی
خمیر مایۀ قهر تو من علیها فان
جواز نامۀ لطف تو کلّ شیء حی
نفاذ امر تو و انقیاد چرخ چنان
که در نگنجد مابینشان تراخی کی
فلک ز بأس تو شد بد مزاج ازان هرروز
زمعده برفکنده قرص آفتاب به قی
زمانه گر ز دم خلق تو مدد یابد
زخار خشک گل تر دهد بموسم دی
چو سرو گردد حالی ز بندها آزاد
گر اوفتد نظر اهتمام تو بر نی
بگسترد قدر اندر رواق سیمایی
بروز بار خلاف تو رفرف لاشی
شود چو سایه سیه روی و پی سپر خورشید
اگر نیاید حکم ترا چو سایه ز پی
زتاب سینۀ خصمت که میزند شعله
مسام مردم چشمش همی چکاند خوی
سزد که از شرف خدمت تو فخر آرد
برآسمان چهارم زمین خطّۀ جی
نمود لطف تو اهتمام و خصم بی آبت
ز روی خامی قوّت همی گرفت چو می
چو دید قهر تو زین پس معالجت نکند
چنین زدند مثل کاخر الدّوا الکیّ
صحایف کرمت نشر چون توانم کرد
که دست جود تو کردست ذکر حاتم طیّ
چو خواستم که ز تقصیر خویش خواهم عذر
خرد نفیر برآورد و گفت : خامش ،هی!
تو قاصری نه مقصّر ، چه حاجتست بعذر؟
دع النشدّش فیه فانّ ذالک الیّ
حضور تو چه جمال آرد در آن حضرت
که دون صفّ نعالست نه جای صاحب ری؟
بحضرتی که درو ماه با نقاب آمد
چه سایه افکند آنجا شعاع نور جدی
بساط او فلکست و تو خاک پی سپری
اگر هزار بکوشی کجا رسی بر وی
هر آنکه سر ننهد بر خط مثال تو باد
شکسته پشت وسیه رو چو زلف دلبر قی
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به ستایش از یک شخصیت بزرگ (که به احتمال زیاد کریم و بخشندهای مانند حاتم طایی است) پرداخته و به توصیف لطافت و کرامت او میپردازد. شاعر اشاره میکند که به دلیل عظمت و رفیع بودن شخصیت مورد نظر، دیگر بزرگان و الههها نیز خجل و شرمنده هستند. او بر قدرت و نفوذ این شخصیت در جهان تأکید میکند و به تأثیر مثبت او بر زمانه و طبیعت اشاره مینماید.
شاعر با بیان مشکلات و ناملایمات زندگی، از لطف و دوستی این شخصیت بهرهمند میشود و حتی در برابر دشمنان نیز با قدرت و اراده او، پیروزی را نوید میدهد.
در ادامه، شاعر به زیبایی و اهمیت حضور این شخصیت در عالم اشاره دارد و آن را برتر از تمام زیباییها و هر چیزی میبینید. در نهایت، او از نقص و تقصیر خود عذرخواهی کرده و متوجه میشود که در مقایسه با عظمت این شخصیت، خود را کوچک مییابد.
بهطور کلی، شعر به دنبال تجلیل از ویژگیهای اخلاقی و قدرت شخصیت مورد نظر در بهبود وضعیت جهان است.
هوش مصنوعی: بیت به توصیف خداوند کریم و سخاوت او میپردازد و بیان میکند که جهان مملو از لطف و مهربانی اوست. در این بین، از حاتم طایی که به عنوان نمونه سخاوت و generosity معروف است، یاد میشود و به احساس شرمندگی او در مقایسه با رحمت بیپایان خداوند اشاره میشود. در واقع، راجع به عظمت بخشش و مهربانی الهی صحبت میشود که تا حدی است که حتی بزرگترین انسانهای بخشنده نیز در برابر آن احساس حقارت میکنند.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که برخلاف نظر و اراده تو، دست سرنوشت یا تقدیر، از پشت چرخ گردونه زمان، میتواند ریشهها و بنیادهای وجود تو را از هم بگسلد. در واقع، نشان میدهد که زندگی و سرنوشت در دستان ما نیست و ممکن است به شکل ناگهانی همه چیز تغییر کند.
هوش مصنوعی: من منبع خشم تو هستم، اما اجازه ورود به دنیای محبت و رحمت تو برای همه چیز هست.
هوش مصنوعی: نفوذ فرمان تو و تسلیم بودن چرخ (گردش کار زمین) به گونهای است که بین این دو هیچ فاصلهای وجود ندارد.
هوش مصنوعی: آسمان به خاطر قدرت تو به هم ریخته و هر روز به خاطر نور آفتاب، به حالت بیتابی و تندمزاجی در میآید.
هوش مصنوعی: اگر زمانه از وجود تو بهرهمند شود، حتی در فصل سرد دی، گلهای خشک هم دوباره جوانه میزنند و زندگی میگیرند.
هوش مصنوعی: وقتی که شخصی مانند سرو بلند و آزاد شود، اگر نگاه تو بر او بیفتد، نشاندهندهی توجه و علاقهات به اوست.
هوش مصنوعی: در نور زیبا و درخشان، ارزش خود را بیشتر و نمایانتر کن؛ زیرا روزی روزگاری ناپسند به سراغ تو خواهد آمد.
هوش مصنوعی: وقتی سایهای تیره به وجود میآید و خورشید به پشت سپر پنهان میشود، اگر دستوری از تو نیاید، سایه به دنبالت خواهد آمد.
هوش مصنوعی: از شدت خشم و ناراحتی خصم، آتش و شعلهای به دلش میافروزد و این ناراحتی به وضوح در چشمانش دیده میشود مثل اینکه در حال اشک ریختن است.
هوش مصنوعی: شایسته است که به خاطر ارزش و عظمت خدمت تو، این خدمت به قدری بلند و بااصالت باشد که به آسمان چهارم و سرزمین جی افتخار کند.
هوش مصنوعی: تو با محبت و توجه خود به من کمک میکنی و دشمن من که به خاطر نادانیاش در شرایط بدی است، از ضعف خود در برابر من میترسد و همچون شخصی که در حال نوشیدن شراب است از این ضعف بهره میبرد.
هوش مصنوعی: وقتی که او دید که تو قهر کردهای، دیگر درمانی برای این حالت نمیکند. مثل این است که بعد از درد، دارو را فراموش کند.
هوش مصنوعی: این شعر به نوعی از سخاوت و generosity اشاره دارد. شاعر اظهار میکند که وقتی صحبت از بخشندگی و کرامت به میان میآید، چگونه میتوان آن را با سخاوت حاتم طائی مقایسه کرد؟ او به نوعی تأکید دارد که سخاوت حقیقی از جانب خداوند تبارک و تعالی ناشی میشود و در واقع الهامبخش انواع خیرات و بخشندگیها در جامعه است. پس، مفهوم این شعر به تجلیل از بخشندگی و خیرخواهی در زندگی انسانی و مقایسه آن با صفات خداوند میپردازد.
هوش مصنوعی: وقتی خواستم که بابت اشتباهاتم عذرخواهی کنم، صدای خرد و عقل درونم بلند شد و گفت: ساکت باش!
هوش مصنوعی: تو کوتاهی نکردهای و گناهی از تو سر نزده است، پس نیازی به عذر خواهی نیست. این گونه سوالات را کنار بگذار، زیرا بحث در این مورد به من مربوط میشود.
هوش مصنوعی: حضور تو چه زیبایی در آن مقام به ارمغان میآورد که پاهای ساده و بیارزش در برابر صاحب رفیع، جایی ندارند؟
هوش مصنوعی: حضرتی که در آنجا با چهره مخفی و زیبا همچون ماه پدیدار شد، چه نوری را بر آن مکان تاباند و چه سایهای را افکند که مانند روشنایی جدی و معتبر است.
هوش مصنوعی: بازی او در آسمان است و تو تنها خاکی هستی که در پی یک سپر میروی. هر چقدر هم تلاش کنی، نمیتوانی به آنجا برسی.
هوش مصنوعی: هر کسی که به زیبایی تو سر تسلیم فرود نیاورد، همچون کسی است که به خاطر محبوبش، پشتش خمیده و نزار شده است.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
مشوشست دلم از کرشمهٔ سلمی
چنان که خاطر مجنون ز طرهٔ لیلی
چو گل شکر دهیم درد دل شود تسکین
چو ترش روی شوی وارهانی از صفری
به غنچهٔ تو شکر خنده نشانهٔ باده
[...]
فغان از آن دو سیه زلف و غمزگان که همی
بدین زره ببری و بدان ز ره ببری
چه چیز بهتر و نیکوتر است در دنیی؟
سپاه نی ملکی نی ضیاع نی رمه نی
سخن شریفتر و بهتر است سوی حکیم
ز هرچه هست در این ره گذار بیمعنی
بدین سخن شدهای تو رئیس جانوران
[...]
مشوش است دلم از کرشمه سلمی
چنانکه خاطر مجنون ز طره لیلی
چو گل شکر دهیم در دل شود تسکین
چو ترش روی شوی وارهانی از صفری
بغنچه تو شکر خنده نشئه باده
[...]
فراخت رایت ملک و ملک به علیین
کفایت ثقت الملک طاهربن علی
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.