گنجور

حاشیه‌گذاری‌های نیچه

نیچه 🌐

علاقه مند به فلسفه روانکاوی و ادبیات


نیچه در ‫۴ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۲، ساعت ۲۳:۴۵ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۵۴:

این غزل مرا به یاد بیت زیر می اندازد.

«گنج زر گر نبود کنج قناعت باقی است

آنکه آن داد به شاهان به گدایان این داد»

در دو بیت اول از تمجید بلبل(عاشق) نسبت به معشوق (گل) سخن به میان آمده و سپس در بیت دوم شاید حافظ با بیان غرور ورزی معشوق از او شکایت می کند اما بلافاصله انکار می کند و در ادامه گویا دوباره راه خود را با تذکراتی که به خود می دهد می یابد تا عشق به سرنوشت خود را با تاکیدی که بر جایگاه منحصر به فرد هر کس که در هستی دارد یادآور شود.

این روند دیالکتیکی_هرمنوتیکی شکایت و دوباره شاکر بودن یا کفر_ایمان در دیوان به وفور دیده می شود و بیانگر این است که حافظ مدعی و زاهد نیست که در تلاش نفی ناشکری های خود باشد بلکه اگر ناشکری کرده آن را می گوید.اگر در تاریکی بود نور را هم دیده و غم نگار برای اش مایه سرور است زیرا وقتی غم او را دارد یعنی به حضور اش واقف است و همین وقوف او را ارضا می کند.

آنچه از دید زاهد باید تکفیر شود یا محذوف شود خود نمایانگر در وجود حافظ به هدایت گر زیبایی بدل می شود...هجر به وصل و ظلمت_در وجود حافظ که به قول نیچه خودش شراب است و در نتیجه بی نیاز به شراب_به روشنایی و حقیقی بدل می گردد.

 

 

نیچه در ‫۹ ماه قبل، پنجشنبه ۵ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۰۴:۰۶ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۱۹:

ز سِرِّ غیب کس آگاه نیست، ...

طنز شیرین این بیت در تضاد وضعیتی است که حافظ نوعی، برای وضع خود قائل است که در ابتدا خود را مدعی تجرد و مقامات عرفانی شهودی می دانسته و به دور از محسوسات اصطلاحا دون و گناه آلود که مایه دوری از «حقیقت» است و حال می بیند که در انواع و اقسام طرفند ها در برابر باد_که نمادی از ناچیزی می تواند باشد_متوسل شده تا شاید بتواند ذره ای از بوی یار را استشمام کند که این نقطه ی مقابل آن کمالی است که از تجرد انتظار داشته و حال گویی خواننده خود انتخاب کند که کدام تو خالی تر است

 

نیچه در ‫۹ ماه قبل، پنجشنبه ۵ مرداد ۱۴۰۲، ساعت ۰۳:۵۳ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۱۹:

ز سِرِّ غیب کس آگاه نیست، ...

مصرع دوم می تواند غیر سوالی نیز خوانده شود.یعنی با این بیان که قصه از سر غیب نگو و خودت را خسته نکن که فلان یا بهمانی از ماجرا خبر دارد یا ندارد.

 

sunny dark_mode