که را پشتی کند گردون چه باشد پشتی لشگر
چه باشد یاری لشگر که را دولت بود یاور
چه باید کشتن آن تخمی که بی کشتن ببار آید
چه باید کندن آن کانی که بی کندن دهد گوهر
چه باید مایه آن کس را که یابد سود بی مایه
چه باید داد آن کس را که یابد داد بی داور
چو بنده رنج بردارد چه باید رنج بر خسرو
چو کهتر کار بگذارد چه باید شغل بر مهتر
ملک چون لشگری باید بدارالملک آسوده
فرستاده بهر شهری سریری را یکی همسر
نشاط تازه هر روزه بروی لشگر تازه
سرور دیگرش هر دم بعزم دشمن دیگر
اگر بگذاشت از جیحون گروه ترکمانان را
ملک محمود زابل کرد او را گر بود سنجر
شگفتی نیست از محمود کایشان را بقهر آورد
بدان پیلان جنگ آرای و آن گردان جنگ آور
شگفت از حاجب خسرو که بی پیلان و بیگردان
سپاهی را بهقر آورد ازین کشور بآن کشور
بزخم تیر چون آرش بزخم خشت چون ماکان
بزخم گرز چون رستم بزخم تیغ چون نوذر
کجا خسرو چنین باشد نشاید جز چنان حاجب
کجا مهتر چنین باشد نشاید جز چنان کهتر
ایا شاهی که بر شاهان همی زیبد ترا نازش
ایا میری که بر میران همی زیبد ترا مفخر
بیک حاجب تو آن کردی که کرده نیست افریدون
بیک چاکر تو آن کردی که کرده نیست اسکندر
سپاهی را کجا بودند پر و بال دشمن را
بیاوردی بقهر او را شکسته بال و کنده پر
زمانی تازش ایشان بشروان اندرون بودی
زمانی حمله ایشان بآذربادگان اندر
نبود از تازش ایشان کسی بر جان خود ایمن
نبود از حمله ایشان کسی بر مال خود سرور
همیشه نازش دشمن از ایشان بود بر هرکس
کنون از طعنه ایشان نیارد بر کشیدن شر
کنون شد بار دشمن غم کنون شد روز دشمن شب
کنون شد نیک دشمن بد کنون شد خیر دشمن سر
تو چون جمشیدی و حاجب ترا ماننده آصف
تو چون پیغمبری حاجب ترا ماننده حیدر
اگر دیو و پری بودند فرمانبر سلیمان را
ترا فرمان برند آنان که شان چرخ است فرمانبر
نه با ایمان تو ماند بگیتی نقطه کفران
نه با معروف تو ماند بعالم ذره ای منکر
بگوهر بار کلک تو همی نازد دل مؤمن
ز جوهر دار تیغ تو همی سوزد دل کافر
اگر باشدت رأی روم با این لشگر دارا
وگر باشدت قصد هند با این لشگر قیصر
ز بیم تیغ تو گردد چو زندان خانه بر خاقان
ز هول تیغ تو گردد چو دوزخ قصر بر قیصر
الا تا سرخی گلنار باشد در مه نیسان
الا تا سبزی شمشاد باشد در مه آذر
وفا جویانت را همواره چون گلنار باشد رخ
ثناگویانت را همواره چون شمشاد باشد سر
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این متن شاعر به شخصیتها و ویژگیهای حاکم مطلوب و نیروی نظامی آن اشاره میکند. او میپرسد که چه کسی باید پشتوانه لشکر باشد و یاریدهنده آن، چه باید کرد با بنیانی که بدون تلاش خود به بار میآید و چه باید کرد با مایه و ارزشهایی که بدون زحمت به دست میآیند. سپس بر اهمیت شجاعت، تدبیر و استقامت در جنگ تأکید میکند و به شخصیتهایی چون خسرو و حاجب اشاره میکند که با تلاش و هوش خود، کارهای بزرگ انجام دادهاند. شاعر به تصویرسازی از جنگ و قهرمانیهای ناکام مانده و همچنین تأثیر منفی شکست بر دشمن اشاره میکند و در نهایت بر ویژگیهای مثبت وفاداری و زیبایی بیان میکند، بهویژه درباره حامیانی که در کنار ستمگران هستند. این اثر همچنین به زیبایی طبیعت و ارتباط آن با وفا و ستایش اشاره دارد.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اگر کسی در زندگی به اوضاع و احوال اطرافش نگریسته و از حمایت و پشتیبانی برخوردار باشد، ممکن است در برابر مشکلات و چالشها با قدرت بیشتری ایستادگی کند. در واقع، داشتن یار و یاوری میتواند به انسان در رسیدن به موفقیت کمک کند، همانطور که در یک لشگر، وجود پشتیبانی قوی میتواند به پیروزی نزدیکتر کند.
هوش مصنوعی: آیا باید تخم را کشت که خود به بار نشیند؟ آیا باید کانی را کند که بدون کندن، جواهر را به ما بدهد؟
هوش مصنوعی: چه اهمیتی دارد به کسی که بدون زحمت و تلاش به سودی برسد؟ همچنین چه فایدهای دارد برای کسی که بدون قضاوت و نظارت به داد و ستدی میرسد؟
هوش مصنوعی: وقتی یک بنده و خدمتگذار رنج و زحمت میکشد، چه نیازی به این است که کار او را با رنج یک پادشاه مقایسه کنیم؟ زیرا کار او محدود و مربوط به جایگاهش است و باید به اندازه مقام خود عمل کند.
هوش مصنوعی: پادشاه باید مانند یک سپاه، به سرزمینهای خود آرامش و امنیت را بفرستد و برای هر شهری، یک فرمانروا و همسر تعیین کند.
هوش مصنوعی: هر روز شادی و نشاط تازهای به همراه لشکری نوین میآورد و هر لحظه به عزم مقابله با دشمنی جدید آماده است.
هوش مصنوعی: اگر گروهی از ترکان را که از جیحون عبور کردند، ملک محمود زابل گذاشته باشد، سنجر هم میتواند او را یاری کند.
هوش مصنوعی: تعجبی ندارد که محمود با قدرت و قوای جنگیاش، آن جانداران جنگی را به زانو درآورد.
هوش مصنوعی: تعجب از نگهبان خسرو که بدون استفاده از فیلها و سپاهگذارها، مجموعهای از نیروها را از یک کشور به کشور دیگر منتقل میکند.
هوش مصنوعی: این بیت به تصویر کشیدن قدرت و شدت ضربات ناشی از زخمهاست که به شخصیتهای افسانهای و اسطورهای اشاره دارد. هر بخشی از بیت به نوعی نشاندهنده تأثیر عمیق و ناگواری است که این زخمها میتوانند بر روح و بدن قهرمانان بگذارند. ارجاعات به آرش، ماکان، رستم و نوذر، نمادهایی از شجاعت و قدرت هستند که با هر زخم، داوطلبانه در مواجهه با دشواریها و چالشها قرار میگیرند. در واقع، این تصویر نشاندهنده نبرد و فداکاری است که همواره با درد و رنج همراه است.
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به مقایسهٔ مقام و ویژگیهای خاص دو شخصیت میپردازد. او میگوید که هیچ کس به اندازهٔ خسرو عالیقدر نیست و همچنین هیچ مهتری نمیتواند به اندازهٔ کهتر مقدس باشد. در واقع، این بیت نشاندهندهٔ این است که هر شخصیتی باید همسطح و همتناسب با ویژگیهای خود باشد و در وضعیتهای خاص، ویژگیهای منحصر به فرد خود را داشته باشد.
هوش مصنوعی: آیا تو پادشاهی هستی که بر دیگر شاهان بزرگ بجوی و آنها را تحت تأثیر قرار دهی؟ آیا تو یک بزرگمردی هستی که بر دیگر بزرگان افتخار کنی و بر آنها برتری داشته باشی؟
هوش مصنوعی: تو به قدری در کارهایت موفقی که هیچ کس دیگری به این اندازه موفق نبوده است، حتی افریدون با تمام عظمتش و اسکندر با همهی دستاوردهایش نتوانستهاند به این مقام و مرتبهای که تو دست یافتهای، برسند.
هوش مصنوعی: دشمن را کجا بردهای که این سپاه تو را شکست داده و پر و بالش را قطع کرده است؟
هوش مصنوعی: مدت زمانی جنگ و دشمنی آنها در سرزمینهای ما بوده و زمانی دیگر به سرزمین آذربایجان حمله کردند.
هوش مصنوعی: هیچکس از هجمهی این افراد بر جان خود در امان نیست و هیچکس از حملهی آنها به داراییاش آسودهخاطر نیست.
هوش مصنوعی: همیشه دشمنان از زیبایی و ناز او حسادت داشتند و اکنون هیچکس نمیتواند بر اثر طعنههای آنها از خود دفاع کند.
هوش مصنوعی: اکنون به قدری غم و اندوه بر دوش دشمن سنگینی میکند که روز او به تاریکی شب بدل شده است. حالا آنچه بر دشمن نیکو و خوب به نظر میرسید، به بدی تبدیل شده و خیر و برکت او در حال از بین رفتن است.
هوش مصنوعی: تو همانند جمشید هستی و همچون آصف که حاجب و نگهبان است. تو مانند پیامبری هستی که همانند حیدر (علی) در مقام و مرتبه بالا قرار داری.
هوش مصنوعی: اگر دیوها و فرشتگان بودند، مطیع سلیمان میشدند، اما کسانی که در مقام و شأن بالاتری هستند، اطاعت میکنند.
هوش مصنوعی: در دنیا نه تنها ایمان تو باقی نمانده، بلکه اعتقاد به خوبیها نیز در یک ذره هم به چشم نمیخورد.
هوش مصنوعی: زیبایی و ارزش قلم تو باعث سر喜 و افتخار دل مؤمنان میشود، در حالی که عرق و تیغ تو قلب کافران را میسوزاند.
هوش مصنوعی: اگر بخواهی به روم بروی در این لشکر آماده و نیرومند، و اگر بخواهی به هند سفر کنی با این لشکر قیصر، در هر صورت تو از قدرت و نیروی این لشکر بهرهمند هستی.
هوش مصنوعی: به خاطر ترس از شمشیر تو، بر پادشاه به مانند زندانی میگذرد. همچنین، به واسطه وحشت از تیغ تو، قصر قیصر به مانند جهنم میشود.
هوش مصنوعی: بغیر از این، تا زمانی که گلنار (میوه ی انار) رنگ قرمز زیبایش را در ماه نیسان داشته باشد و تا زمانی که شمشاد رنگ سبز خود را در ماه آذر حفظ کند، هیچ چیز دیگری برای من اهمیت ندارد.
هوش مصنوعی: محبت و وفاداری کسانی که به دنبال صداقت و راستگویی هستند، همیشه مانند زیبایی گل انار خواهد بود. و چهرهی کسانی که در مورد این وفاداری حرف میزنند، همواره مانند سر به سوی آسمان بلند شمشاد خواهد بود.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
نگارینا، شنیدستم که: گاه محنت و راحت
سه پیراهن سلب بودهست یوسف را به عمر اندر
یکی از کید شد پر خون، دوم شد چاک از تهمت
سوم یعقوب را از بوش روشن گشت چشم تر
رخم ماند بدان اول، دلم ماند بدان ثانی
[...]
گه آن آراسته زلفش زره گردد گهی چنبر
گه آن پیراسته جعدش ببارد مشگ و گه عنبر
رخی چون نو شکفته گل ، همه گلبن برنگ مل
همه شمشاد پر سنبل ، همه بیجاده پر شکر
برو از نیکوئی معنی ، بغمز از جادوئی دعوی
[...]
کهی چون طور سینا بود ازو آویخته ثعبان
ز پشت او درخشنده کف موسی پیغمبر
به پشت ژندهپیلان برنشسته ناوکاندازان
چو عفریتان آتشبار بر کوه گران پیکر
عروس ماه نوروزی چه کرد آن دانۀ گوهر؟
که نورش ماه تابان بود و سعدش زهرۀ ازهر
هزاران صورت رنگین نگاریده برو مانی
هزاران پیکر طبعی بر آورده از و آزر
بر آن هر صورتی رخشان ، زمشک لعلگون صدره
[...]
اگر بتگر چنو داند نگاریدن یکی پیکر
روا باشد اگر دعوی خلاقی کند بتگر
نه چون او پیکری آید نه حورالعین چنو زاید
نه گر باشد پری شاید چنو هرگز پری پیکر
بدو رخ چون شکفته گل بدو لب چون فشرده مل
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال یک حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.