خیز ای غلام زین‌کن یکران را

آن‌گرم سیر صاعقه جولان را

آن توسنی‌که بسپرد ازگرمی

یکسان چو برق‌کوه و بیابان را

آن‌گرم جنبشی‌که به توفاند

از باد حمله تودهٔ ثهلان را

خارا به نعل خاره شکن‌کوبد

زانسان‌که پتک‌کوبد سندان را

چون زین نهی به‌کوههٔ او بینی

بر پشت باد تخت سلیمان را

زندان شدست بر من و تو شیراز

بدرودکرد باید زندان را

گیرم‌که ملک فارس‌گلستانست

ایدون خزان رسیده‌گلستان را

غیر از ثنای معتمدالدوله

از هر ثنا فرو شو دیوان را

بگذار مدح او به‌کتاب اندر

تا حرز جان بود دل پژمان را

دیگر ممان به پارس‌که رونق نیست

در ساحتش فصاحت سحبان را

خواهی عزیز مصر جهان‌گشتن

بدرودگو چو یوسف‌کنعان را

جایی‌که پشک ومشک به‌یک نرخست

عطارگو ببندد دکان را

مزد سخن‌تراش شود رسوا

چون من درم ز خشم‌گریبان را

آری چو صبح‌کردگریبان چاک

طرار شب وداع‌کند جان را

خود نیست مال‌دار اگر دزدی

از مال غیر پرکند انبان را

با من چرا ستیزه‌کند آن‌کاو

از وحی می نداند هذیان را

گردد چه از طراوت ریحان‌کم

گر خنفسا نبوید ریحان را

یا سامری‌که‌گاو سخنگو ساخت

از وی چه ننگ موسی عمران را

یا عنکبوت اگر به مگس خوشدل

از وی چه نقص سبعهٔ الوان را

گیرم‌که رایج آمد خرمهره

قیمت نکاست‌گوهر غلطان را

گیرم‌که بومسیلمه مصحف ساخت

از وی چه ننگ مصحف سبحان را

گر پای امتحان به میان آید

داناکجا خورد غم نادان را

من پتک و هرکه پتک همی خاید

گو خود بده جنایت دندان را

من نوح وقت و هرکه مرا منکر

گو شو پذیره آفت طوفان را

من عیسی زمان و بنهراسم

از فیض روح غدر یهودان را

من دعوی سخن را برهانم

برهان‌گزفه داند برهان را

عمّان چوگوهر سخنم بیند

عمان‌کند ز غیرت دامان را

طعن حسود را نشمارم هیچ

زان سان‌که‌کوه قطرهٔ باران را

گیرم‌که حاسد افعی غژمان است

من زمردستم افعی غژمان را

ور خصم را مهابت ثعبان است

من تیره ابرم آفت ثعبان را

ور بدکنش به سختی سوهان است

تفسیده‌کوره‌ام من سوهان را

بارد عنا به پیکرم ار پیکان

رویین تنم ننالم پیکان را

آن نیرویی‌که بازوی فضلم راست

هرگز نبوده سام نریمان را

وان دولتی‌که داده مرا یزدان

هرگز نداده هیچ جهانبان را

با خود مرا به خشم میار ای چرخ

گردن مخار ضیغم غضبان را

کز خشم چشم من شود خیره

از مشتری نداندکیوان را

عریانیم مبین‌که‌کنم چون صبح

از نور جامه پیکر عریان را

بر خوان فضل رای هنر بلعم

یک لقمه می‌شمارد لقمان را

من نخل و نیش و نوش بهم دارم

منت یگانه ایزد منان را

از نوش می‌نوازم دانا را

وز نیش می‌گدازم نادان را

آن عهدکوکه بود ز من تمکین

احرار یزد و ساوه وکرمان را

آن عصرکوکه چرخ هراسان داشت

از فر من مهان خراسان را

مانا نمود از پس میلادم

یزدان عقیم مادرگیهان را

چون من پس از وصال نیابی‌کس

صدبار اگر بکاوی ایران را

با ما ورا قیاس مکن ایراک

با جوی نیست نسبت عمّان را

در بحر فکرتش زنی ار غوطه

تا حشر می‌نیابی پایان را

حربا چو نیست خصم چه می‌داند

فر و بهای مهر فروزان را

زان جوهری‌که خون جگر خوردست

قیمت بپرس لعل بدخشان را

ورنه جگر فروش چه می‌داند

قدر و بهای لعل درخشان را

هرچند لعل رنگ جگر دارد

زین صد هزار فرق بود آن را

چوبند هر دو عود وحطب لیکن

لختی حکم‌کن آتشت سوزان را

مرغند هر دو لیک بسی فرقست

از زاغ عندلیب نوا خوان را

قطران و عنبر ارچه به یک رنگند

نبود شمیم عنبر قطران را

هم یوز و سگ اگر چه ز یک جنسند

سگ نشکرد غزال‌‌گرازان را

آن لایق شکار ملوک آمد

وین درخور است‌گلهٔ چوپان را

نجار اگر ز چوب‌کند شمشیر

شمشیر او نبرد خفتان را

منقار طوطی است چو عقبان‌کج

وانرا نه آن شکوه که‌عقبان را

نبود هلال اگر به صفت باشد

شکل هلال داسهٔ دهقان را

هردو سوار لیک بسی توفیر

از نی سوار فارس یکران را

هردوکلام لیک بسی فرقست

از سبعهٔ معلقه فرقان را

اشعار جاهلیه بسوزانی

چون بنگری فصاحت قرآن را

گردانهٔ انار به ره بینی

دل در طمع میفکن مرجان را

ور بنگری غرور سراب از دور

کم‌گوی تهنیت لب عطشان را

لختی چو زاج سوده به چنگ آری

مفکن ز چشم‌کحل صفاهان را

در صد هزار نرگس شهلا نیست

آن فتنه‌یی‌که نرگس فتان را

در صد هزار سنبل بویا نیست

آن حالتی‌که زلف پریشان را

در صد هزار سروگلستان نیست

آن جلوه‌یی‌که قامت جانان را

داند سخن‌که قدر سخندان چیست

گوی آگهست لطمهٔ چوگان را

آوخ‌که می‌بکاست هنر جانم

چون مه‌که می‌بکاهدکتان را

ای چرخ‌گردگرد سپس مازار

این مستمند خستهٔ حیران را

ای خیره آهریمن مردم خوار

بر آدمی مشوران غیلان را

من در جهان تراستمی مهمان

زینسان عزیز داری مهمان را

بهراس از اینکه بر تو بشورانم

رکن رکین دولت سلطان را

دارای دهر معتمدالدوله

کز اوست فخر عالم امکان را

با رای صائبش نبود محتاج

اقطاع فارس هیچ نگهبان را

با دست و تیغ او ندهم نسبت

برق و سحاب آذر و نیسان را

بر برق چون ببندم تهمت را

بر ابرکی پسندم بهتان را

ای حکمران فارس‌که قاآنی

دیدست در تو همت قاآن را

حاشاکه‌گر برانیش از درگاه

راند به لب حکایت‌کفران را

او دیده است از تو هزار احسان

تا حشر شکرگوید احسان را

لیکن چو غنچه تنگدلست ار چه

چون غنچه ساکن است‌گلستان را

گو پارس بوستان نه مگر بلبل

نه مه وداع‌گوید بستان را

یزدان بودگواه که نگزیند

بر درگه تو درگه خاقان را

بر هیچ چشمه دل ننهد آن‌کاو

چون خضر دیده چشمهٔ حیوان را

خواهد پی مدیح تو بگزیند

یک چند نیز خطهٔ طهران را

گوهر به‌کان خویش بود ارزان

وانگه‌گران‌که برشکندکان را

گردد به چشم دور و به جان نزدیک

فرقی نه قرب و بعد جانان را

قرب عیان هزار زیان دارد

بر خویش چون پسندد خسران را

نزدیکی است علت محرومی

زان چشم من نبیند مژگان را

قرب عیان سبب‌که مه از خورشید

هر مه پذیره‌گردد نقصان را

قرب نهان خوشست‌که هر روزی

سازد عیان عنایت پنهان را

قرب نهان نگرکه به خویش از خویش

نزدیکتر شماری یزدان را

آری چو خصم قرب عیان بیند

سازد وسیله حیله و دستان را

طبع ترا ملول‌کند از من

تا خود مجال بیند هذیان را

بی‌حکمتی مگر نبودکایزد

بر آدمی‌گماشته شیطان را

کان دیو خیره‌گر نبدی آدم

آلوده می نگشتی عصیان را

با آنکه‌گر بهشتت برین باشد

نتوان‌کشید منت رضوان را

هر روز بنده از پی دیدارت

راحت شمرده زحمت دربان را

بر جای خون ز مهر و وفای تو

آموده همچو دل رگ شریان را

او راگمان بدانکه تو نگزینی

هرگز بر او اماثل و اقران را

گیرم که یافتی گوهری ارزان

نتوان شکست‌گوهر ارزان را

هرکاو به عمد زدگوهری بر سنگ

آماده بود باید تاوان را

نه هرکه مدح‌گوی توگفتارش

چون‌گفت من ز دل برد احزان را

نه هرکه‌گفت مدح رسول و آل

زودق رسد فرزدق و حسان را

نه هرکه یافت صحبت پیغمبر

باشد قرین ابوذر و سلمان را

آخر ز بحر ژرف چه‌گشتی‌کم

سیراب اگر نمودی عطشان را

از نور آفتاب چه می‌کاهد

گرکسوتی ببخشد عریان را

قاآنیا ز نعت نبی در دل

نک بر فروز مشعل ایمان را

شاهنشهی‌که خشم و رضای او

مقهورکرده جنت و نیران را

زایینه چشم حق نگرش دیده

در جسم خود حقیقت انسان را

بی‌چهر او ننوشم‌کوثر را

بی‌مهر او نپوشم غفران را

با عفو او امیرم جنت را

با فضل او سمیرم غلمان را

تا در جهان بود به رزانت نام

کاخ سدیر وگنبد هرمان را

بادا به شاهراه بقا موسوم

یارش وصول و خصمش حرمان را

یارش‌ همیشه یار سعادت را

خصمش همیشه خصم‌گریبان را