گنجور

 
ظهیری سمرقندی

محمد بن علی بن محمد ظهیری سمرقندی از کاتبان و نویسندگان سرآمد و بنام اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم بود که در دربار قلج طمغاج خان ابراهیم آخرین پادشاه از سلسلهٔ آل افراسیاب (متوفی به حدود سال ۶۰۰ قمری) خدمت می‌کرد. 
کتاب «سِندبادنامه» یا کتاب «سندباد» بنا به گفتهٔ ظهیری سمرقندی در دیباچهٔ بازنویسی خود کتابی است «فراهم آورده حکمای عجم» که نخستین بار به فرمان نوح بن نصر سامانی در سال ۳۳۹ قمری به دست خواجه عمید ابوالفوارس فناروزی از پهلوی به فارسی سادهٔ دری برگردانده شد و  پس از آن سخن‌پردازانی همچون رودکی، ازرقی هروی و جلال عضد به نظم آن همت گماشتند. ظهیری سمرقندی این کتاب را به نثر فنی بازنویسی کرده و آن را با آیات قرآن، حدیث‌ها، سروده‌ها و زبانزدهای فارسی و عربی آراسته است.

این آمار از میان ۴۳۰ بیت شعر فارسی از کل ۶۹۴ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) ۱۰۵ ۲۴٫۴۲
۲ فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) ۶۳ ۱۴٫۶۵
۳ فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) ۳۶ ۸٫۳۷
۴ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) ۳۶ ۸٫۳۷
۵ مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) ۲۳ ۵٫۳۵
۶ مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) ۱۸ ۴٫۱۹
۷ مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۱۶ ۳٫۷۲
۸ وزن‌یابی نشده ۱۶ ۳٫۷۲
۹ مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) ۱۲ ۲٫۷۹
۱۰ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) ۱۱ ۲٫۵۶
۱۱ فعلات فعلن فعلات فعلن ۱۱ ۲٫۵۶
۱۲ فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) ۱۰ ۲٫۳۳
۱۳ فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) ۹ ۲٫۰۹
۱۴ مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) ۷ ۱٫۶۳
۱۵ مفتعلن مفتعلن مفتعلن فع ۶ ۱٫۴۰
۱۶ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) ۶ ۱٫۴۰
۱۷ مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) ۵ ۱٫۱۶
۱۸ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) ۵ ۱٫۱۶
۱۹ مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) ۵ ۱٫۱۶
۲۰ مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۴ ۰٫۹۳
۲۱ مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) ۴ ۰٫۹۳
۲۲ مستفعلتن مستفعلتن ۴ ۰٫۹۳
۲۳ مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) ۴ ۰٫۹۳
۲۴ فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) ۴ ۰٫۹۳
۲۵ مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسیط مخبون) ۳ ۰٫۷۰
۲۶ مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) ۲ ۰٫۴۷
۲۷ مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) ۲ ۰٫۴۷
۲۸ مفتعلن مفتعلن فع مفتعلن مفتعلن فع ۱ ۰٫۲۳
۲۹ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) ۱ ۰٫۲۳
۳۰ مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع ۱ ۰٫۲۳

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با زبان غالب شعر در گنجور به شرح زیر است:

ردیف زبان تعداد ابیات درصد از کل
۱ فارسی ۴۳۰ ۶۱٫۹۶
۲ عربی ۲۶۳ ۳۷٫۹۰

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزل/قصیده/قطعه ۵۸۷ ۸۴٫۵۸
۲ رباعی ۴۶ ۶٫۶۳
۳ مثنوی ۳۹ ۵٫۶۲
۴ چند بندی ۱۹ ۲٫۷۴
۵ قطعه ۲ ۰٫۲۹

آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۱۳ بیت و کوتاه‌ترین شامل ۱ بیت شعر است):

ردیف تعداد ابیات شعر فراوانی درصد از ۲۸۱ شعر
۱ ۱ ۱۸۵ ۶۵٫۸۴
۲ ۲ ۷۲ ۲۵٫۶۲
۳ ۳ ۱۳ ۴٫۶۳
۴ ۴ ۶ ۲٫۱۴
۵ ۶ ۲ ۰٫۷۱
۶ ۱۳ ۱ ۰٫۳۶
۷ ۸ ۱ ۰٫۳۶
۸ ۵ ۱ ۰٫۳۶

آمار ابیات به تفکیک زیربخش‌های این قسمت به شرح زیر است (بخش‌هایی که در این جدول نیامده‌اند فاقد شعر بوده‌اند):

ردیف بخش تعداد ابیات درصد از کل
۱ سندبادنامه ۶۹۴ ۱۰۰٫۰۰