روز جشن عرب و وقت نشاط عجم است
شادزی گرچه فلک باعث اندوه و غم است
خویشتن رنجه مدار از قبل فقد مراد
می خور انگار که آن نیز وفا و کرم است
شاه انجم زکمین گاه افق بیرون تافت
وقت پرداختن مدحت شاه عجم است
قصه ملک جم وجام مرصع مشنو
جام بر کف نه وانگار که آن جام جم است
ذکر باغ ارم و آتش نمرود مکن
آتشی برکن و انگار که باغ ارم است
بی می روشن اگر تیره شد آیینه عیش
بس عجب نیست که گیتی همه افسون دم است
دولت شاه جهان است که ماند جاوید
بر جهان تکیه مکن کو به فنا متهم است
ملک شرق طغانشاه موید که به طوع
آسمان بر درش از جنس عبید و خدم است
آنک در نوبت او مطلع خورشید فلک
زیر منجوق سراپرده و ماه علم است
وانک در موکب میمونش گه غلغل کوس
فزع صور به نسبت چو صریر قلم است
ور نگنجد سخن او ز لطایف به حساب
زین سبب حکم درین لازم جذر اصم است
خسروا آب حسام تو فرو شوید پاک
هرچه بر چهره آفاق غبار ستم است
باز بی واسطه دست غضبت محو کند
هرچه بر تخته گردون زشقاوت رقم است
دولت از بهر طواف در تو بست احرام
که جناب تو ز حرمت چو حریم حرم است
منتظم شد به تو احوال جهان جمله چنانک
مرتع آهوی چین ، بیشه شیر اجم است
زلف چنگ است که در بزم تو با تشویش است
چشم ساقی است که با رونق جاهت دژم است
از پی چشم بدست اینک در ایام بهار
خار با خاصیت عدل تو با گل بهم است
فلک از راتب انعام تو پر کرد شکم
گرچه سرتاسرش از روی حقیقت شکم است
وهم را دست به قصر شرفت می نرسد
گرچه نُه کرسی گردونش به زیر قدم است
نام والقاب تو کز لوح فلک محو مباد
زینت چهره دینار وجمال درم است
تا به خاصیّت احکام فلک طبع جهان
قابل نیک و بد حاصل نفع والم است
دست حکم فلک از ملک جهان کوته باد
دولتت را چه رسیده ست،وز او خود چه کم است؟
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر درباره جشن و شادمانی عجم و غم و اندوه عرب است. شاعر به تفریح و لذت از زندگی دعوت میکند و به اینکه نباید از مشکلات پیشین رنجیده خاطر بود، اشاره میکند. او از عظمت و قدرت شاه عجم میگوید و مدح او را ستایش میکند. شاعر به مقام و منزلت پادشاه اشاره دارد و میگوید که سلطنت او پایدار است. همچنین به زیبایی طبیعت و محصولات آن میپردازد و نشان میدهد که در بزم شاه، کیفیت و زیبایی وجود دارد. در انتها نیز تأکید میکند که باید به قدرت الهی و عدالت پادشاه ایمان داشت و از سوءظن دور بود.
هوش مصنوعی: در روز شادی عربها و زمان خوشی عجمها، خوش بگذرانید، هرچند که سرنوشت موجب اندوه و ناراحتی است.
هوش مصنوعی: خودت را به زحمت نینداز و از اینکه خواستهات برآورده نشده ناراحت نباش. به نظر میرسد که نباید بر روی آن تمرکز کنی و بهتر است به این فکر کنی که این شرایط هم میتواند نوعی رحمت و لطف باشد.
هوش مصنوعی: پادشاه آسمانها از زیر افق به بیرون میتابد و این لحظهای است که باید در ستایش پادشاه ایران سخن بگوییم.
هوش مصنوعی: داستان ملک جم و جامهای زیبا را نشنو، چرا که جامی که در دست داری مانند همان جام جم نیست.
هوش مصنوعی: از یاد بردن زیباییهای باغ ارم و داستان آتش نمرود را فراموش کن. خودت آتشی به پا کن و تصور کن که همه چیز مثل باغ ارم زیباست.
هوش مصنوعی: اگر در هنگام خوشی و شادی، دل انسان تاریک و غمگین شود، عجیب نیست که دنیا پر از فریب و بازیچههای زودگذر است.
هوش مصنوعی: خوشبختی و سعادت تنها متعلق به شاه جهان است که برای همیشه در دنیا باقی خواهد ماند. به چیزهایی که زودگذر و فانی هستند، تکیه نکنید.
هوش مصنوعی: طغانشاه، پادشاه شرق، به این امر مشهور است که به فرمان و به دلخواه آسمان، درب کاخش از جنس عبید و خدم ساخته شده است.
هوش مصنوعی: در اینجا به توصیف زیباییهای آسمان و کائنات پرداخته شده است. خورشید همچون ستارهای درخشان در آسمان میتابد و ماه نیز به عنوان نمادی از زیبایی و روشنایی در زیر سایهای بزرگ نمایان است. این تصاویری از زیبایی و عظمت طبیعت را به تصویر میکشد.
هوش مصنوعی: و در کاروان زیبایش، هنگامی که صدای زنگ و بوق برمیخیزد، این صدا به اندازه صدای قلم در حرکت است.
هوش مصنوعی: اگر سخنان او از لطافت و زیبایی فراتر رود و قابل توصیف نباشد، به همین دلیل، قضاوت در این مورد بیمورد و نادرست است.
هوش مصنوعی: آب حسام تو هر چیزی را که بر چهره جهان غبار ظلم و ستم نشسته، به خوبی شسته و پاک میکند.
هوش مصنوعی: دوباره بدون هیچ واسطهای، قدرت خشم تو میتواند هر چیزی را که بر تخته آسمان به خاطر ناتمامی و ظلمت نوشته شده از بین ببرد.
هوش مصنوعی: خوشبختی و نعمت برای زیارت و دورادور تو به پا شد و گویی تو به قدری محترم هستی که مانند حریم یک مکان مقدس به شمار میروی.
هوش مصنوعی: وضعیت کل جهان به گونهای سامان یافته که همانند دشتهای چین، با زیبایی و سرسبزی خاصی درآمیخته و در عین حال، بسیار درخشان و پرجاذبه است. مانند اینکه جنگلهای شیر اجم، جایی مستحکم و با شکوه است.
هوش مصنوعی: موهایت شبیه به چنگی است که در مجالس تو سر و صدا و هیاهو ایجاد میکند، و چشمان ساقی هم که به خاطر بزرگیت و محبوبیتت غمگین و ناراحت به نظر میرسند.
هوش مصنوعی: در روزهای بهاری، خار به خاطر خاصیت عدالت تو در کنار گل قرار گرفته است، به طوری که چشم زخم نمیتواند به آن آسیبی بزند.
هوش مصنوعی: آسمان به خاطر نعمتهای تو دامن خود را پر کرده است، هرچند که ظاهر آن از حقیقت فقط شکم است.
هوش مصنوعی: وهیچ چیزی نمیتواند به مقام و منزلت تو آسیب برساند، هرچند که نُه کرسی و مقام عالی در زیر پاهایت باشد.
هوش مصنوعی: نام و القاب تو باید از لوح آسمان محو نشوند، زیرا آنها زینت چهره دینار و زیبایی درم هستند.
هوش مصنوعی: جهان به خاطر ویژگیهای قوانین کیهانی میتواند خوبیها و بدیهای مختلفی را تجربه کند و نتیجهی این تجربه به نفع و ضرر افراد خواهد بود.
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره میشود که سرنوشت و تقدیر (حکم فلک) تأثیر زیادی بر زندگی انسانها دارد و ممکن است وضعیت قدرت و ثروت کسی به دلیل عوامل خارج از کنترل او تغییر کند. در واقع، از نظر شاعر، وضعیت کنونی فرد (دولتت) چندان پایدار نیست و او باید به این نکته توجه کند که مقام و دارایی او از خود او سرچشمه نمیگیرد و ممکن است به راحتی از دست برود.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
الحق این جشن، نه جشن است که باغ ارم است
ارم از لطف مزاجش به وبا متهم است
نقش بند چمنش باد، ز چین لطف است
رنگریز ثمرش ماه ز چرخ کرم است
دامنش پر زر و سیم است که کان امل است
[...]
خوی ترکان همه مایل به جفا و ستم است
آزمودیم بسی، ترک وفادار کم است
این بلایی ست نه ترکی ست به دنباله ی چشم
دل ز ما برد و گر جان بجهد مغتنم است
پیش او هم چو منی را چه محل باشد و قدر
[...]
یارب، اندر سر هر موی تو چندان چه خم است
زیر آن موی رخت از گل خندان چه کم است
چند گویی که مکن صورت جورم از چشم
مردم چشم تو خود صورت جور و ستم است
ما چو از زلف تو زنار ببستیم، اکنون
[...]
آنکه دست و دل او مظهر جود و کرم است
وانکه در داد و دهش صد چو فریدون و جم است
قدوه و قبله شاهان جهان خواجه علی
یاور ملک عرب داور ملک عجم است
و آنکه تیغش بگه رزم ز خون دل خصم
[...]
یا رب این عید مبارک چو همایون قدم است
کز قدومش همه آفاق چو باغ ارم است
صبح عید است به آهنگ صبوحی برخیز
که ز مرغان سحر بلبله در زیر و بم است
از سر مهر برآور نفس گرم چو صبح
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیهای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.