گنجور

مولانا » مثنوی معنوی » دفتر سوم » بخش ۱۵ - روان شدن خواجه به سوی ده

 

اولِ هر آدمی خود صورت است

بعد از آن جان کاو جمال سیرت است

مولانا
 

سعدی » گلستان » باب هشتم در آداب صحبت » حکمت شمارهٔ ۹۰

 

گر به‌ محشر خطابِ قهر کند

انبیا را چه جایِ معذرت است

پرده از رویِ لطف گو بردار

کاشقیا را امیدِ مغفرت است

سعدی
 

سعدی » مجالس پنجگانه » شمارهٔ ۱ - مجلس اول

 

گر به محشر خطاب قهر کند

انبیا را چه جای معذرت است

پرده از روی لطف گو بردار

کاشقیا را امید مغفرت است

سعدی
 

سلطان ولد » ولدنامه » بخش ۱۱۴ - در بیان آنکه خوشی‌های دنیا که درمان می‌نماید در حقیقت درد است، و شیرینی‌اش تلخ است و خوبی‌اش زشت. ناری است نه نوری، لاجرم به دوزخ می‌برد که اصل اوست که کُلُّ شَیْءٍ یَرْجِعُ اِلَی اَصْلِهِ. و در تقریر آنکه اولیا را مقام نه دوزخ است و نه بهشت چنانکه می‌فرماید فی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلیکٍ مُقْتَدِرٍ. اگر کسی که نزد پادشاهی رود برای سود خود از پادشاه امیری و منصب طلبد پادشاه را برای خیر خود دوستدار باشد نه برای نفس پادشاه. به خلاف کسی که عاشق شاهدی شود از او مال نطلبد بلکه مال خود را فدای او کند. غرض او از شاهد شاهد باشد نه خیر او. پس زاهدان از ترس دوزخ و سود بهشت خدا را می‌پرستند و اولیاء به عکس ایشان خدا را برای خدا می‌پرستند و در بیان آنکه هرکه تن را نکشت و زبون نکرد آخر کار علف دوزخ شود. آدمی در حقیقت جان است و خود را تن پنداشته است چنانکه سنایی فرموده است. «تو جانی و انگاشتستی که جسمی---- تو آبی و پنداشتستی سبویی». خودی اصل را گذاشته است و تن بیگانه را که دشمن است و از او خواهد جدا شدن روز و شب می‌پرورد و خود را بینوا و گرسنه و برهنه می‌دارد.

 

نی روایت ز شاه مغفرت است؟

کاین جهان کشتزار آخرت است

سلطان ولد
 

آشفتهٔ شیرازی » غزلیات » شمارهٔ ۲۲۳

 

دریغ و درد که جان را سر مهاجرت است

قمر ببر مه ما را سر مسافرت است

مرا نه جاه و نه مالی بود نه فضل و کمال

بود زعشق گرم بر جهان مفاخرت است

تو را رقیب بود دررکیب و وه که مرا

[...]

آشفتهٔ شیرازی
 

صفی علیشاه » تفسیر منظوم قرآن کریم » ۲- سوره بقره » ۲۱- آیات ۴۳ تا ۴۵

 

نزد عارف آن کتاب فطرت است

خواندن او از اصول فکرت است

صفی علیشاه
 

صفی علیشاه » تفسیر منظوم قرآن کریم » ۲- سوره بقره » ۳۱- آیه ۶۳ تا ۶۶

 

چشم عبرت بین اگر در صورت است

هر یک از ذرات عالم عبرت است

صفی علیشاه
 

صفی علیشاه » تفسیر منظوم قرآن کریم » ۶- سوره انعام » ۸- آیات ۷۴ تا ۹۰

 

اقتداء پس در صفات و سیرت است

که بر آن مأمور او از حضرت است

صفی علیشاه
 

اقبال لاهوری » اسرار خودی » بخش ۱۹ - الوقت سیف

 

عبد را تحصیل حاصل فطرت است

واردات جان او بی ندرت است

اقبال لاهوری